|
Giải pháp giảm phụ thuộc vào xuất khẩu biên mậu
Tăng xuất khẩu chính ngạch, tìm thị trường mới, chế biến sâu để tăng giá trị… là những giải pháp của DN xuất khẩu nông sản đã và đang hướng tới, nhằm giảm lệ thuộc vào XK biên mậu sang Trung Quốc như các năm trước.
Theo số liệu của Bộ Công thương, những năm gần đây Trung Quốc đã trở thành thị trường XK nông sản quan trọng của Việt Nam, bình quân 3 năm gần đây chiếm tỷ trọng 33,9% trong tổng kim ngạch XK nông sản của Việt Nam. Thị trường này dễ tính và không yêu cầu cao về chất lượng nên rất được DN ưa chuộng. Tuy nhiên, đa phần các mặt hàng đều XK qua đường tiểu ngạch, luôn tiềm ẩn những rủi ro đối với thương nhân trong nước.
Đơn cử, theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), năm 2013 Việt Nam đã XK khoảng 4 triệu tấn gạo sang Trung Quốc, trong đó XK tiểu ngạch khoảng 1,4 triệu tấn. Trong số hơn 1 triệu tấn cao su XK của Việt Nam trong năm 2013, Trung Quốc mua đến 45%. Tương tự, mặt hàng hạt điều, trong 4 tháng đầu năm 2014, Việt Nam XK được 456 triệu USD, riêng Trung Quốc đã mua đến 20%. Còn theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam, kim ngạch XK rau quả 4 tháng đầu năm đạt 351 triệu USD, Trung Quốc vẫn là thị trường XK rau quả lớn nhất của Việt Nam, chiếm hơn 32% thị phần.
Theo các chuyên gia trong ngành gạo, kinh nghiệm làm ăn với Trung Quốc là DN phải có hợp đồng, chứng từ rõ ràng, thanh toán qua ngân hàng, tìm hiểu kỹ đối tác, kỹ thị trường… Để giảm rủi ro trong XK biên mậu, DN phải có chiến lược tiếp cận bài bản như tổ chức lại hạ tầng vận chuyển, đầu tư xây dựng các kho ngoại quan tại cảng bốc dỡ Hải Phòng và cửa khẩu Quảng Ninh, Lạng Sơn để lưu trữ gạo chứ không thể chở ra xếp hàng chờ bán như trước đây. Đồng thời, cần có chiến lược khai thác các thị trường mới nổi như Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Đông, châu Phi… để giảm bớt phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc như hiện nay.
Chính vì lệ thuộc vào XK sang Trung Quốc mà những tháng đầu năm 2014 khi thị trường này giảm 37,5% về khối lượng và 53,96% về giá trị NK thì giá cao su của Việt Nam XK sang thị trường này đã đã giảm chỉ còn 2.010 USD/tấn, giảm 25% so với cùng kỳ. Để giải quyết khó khăn này, Hiệp hội Cao su Việt Nam đã yêu cầu các công ty thành viên tìm cách nâng cao giá trị gia tăng cho mặt hàng cao su XK, đa dạng hóa thị trường XK.
Tăng chế biến sâu
Theo VFA, hầu hết lượng gạo XK của Việt Nam sang Trung Quốc thời gian qua chỉ đạt mức giá trên 400 USD/tấn, thậm chí có thời điểm còn xuống dưới mức này, trong khi đó, giá gạo của nhiều quốc gia khác đạt tới 800 USD/tấn. Từ thực tế này, VFA khuyến cáo DN XK gạo cần đẩy mạnh khai thác phân khúc gạo thơm, gạo trắng chất lượng cao tại thị trường châu Phi và một số thị trường gần như Hàn Quốc, Nhật Bản… nhằm giảm phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc. Mới đây, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đã ban hành Đề án khung phát triển sản phẩm quốc gia cho mặt hàng gạo. Trong đó, đặt hàng các viện nghiên cứu tìm ra một số giống lúa thơm chất lượng cao để làm ra những hạt gạo XK có trị giá tương đương với quốc gia khác, ở mức 600 – 800 USD/tấn.
Theo ông Nguyễn Đức Thanh - Chủ tịch Hiệp hội điều Việt Nam (VINACAS), các DN Việt Nam cần giảm dần sản lượng XK sang thị trường Trung Quốc, xuống còn 10 - 20% trên tổng sản lượng XK của DN đó. Đồng thời tập trung vào các thị trường có tính bền vững như châu Âu, Hoa Kì, Úc đang có nhu cầu cao với những sản phẩm hạt điều chế biến sâu, khi người tiêu dùng nhận ra giá trị dinh dưỡng của loại hạt này.
Ông Nguyễn Đức Thanh cho biết, sắp tới các nhà NK từ Nhật Bản, Hoa Kì sẽ cử các chuyên gia sang Việt Nam hướng dẫn cho các DN về kỹ thuật chế biến sâu các sản phẩm hạt điều XK như điều rang muối, snack điều, điều phủ mật ong, điều tẩm nước cốt dừa, tẩm chocolate... Sau khi đảm bảo hàng Việt Nam sản xuất đạt tiêu chuẩn chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm, các DN Hoa Kì, Nhật Bản sẽ NK để phân phối trực tiếp đến các hệ thống siêu thị ở các nước này. “VINACAS đang tập trung khuyến khích các nhà máy đi vào chế biến sâu, đưa giá trị XK toàn ngành điều lên khoảng 2,2 tỉ USD, tăng 200 triệu USD so với năm 2013. Trong đó sẽ tăng mạnh giá trị XK các sản phẩm điều chế biến sâu sẽ tăng từ mức 8% lên mức hơn 10% trong tổng giá trị XK của cả ngành điều” - ông Nguyễn Đức Thanh cho biết.
Theo ông Nguyễn Minh Châu - Viện trưởng Viện Nghiên cứu cây ăn trái miền Nam, XK vào thị trường Trung Quốc có cái lợi là dù chất lượng thấp vẫn bán được, nhưng giá cả thường không ổn định. Khi có vấn đề thông quan ở biên giới, ngay lập tức hàng chục tấn rau quả sẽ bị kẹt lại không bán được, phải đổ bỏ như trường hợp dưa hấu vừa qua và đối với nhiều mặt hàng rau quả khác trước đây. Giải pháp cho XK rau quả của Việt Nam là phải sản xuất theo hướng thực hành nông nghiệp tốt (Viet Gap, Global Gap) và phải tìm cách tiếp thị đến các thị trường có giá trị cao XK như Nhật Bản, Hoa Kì và châu Âu.
Quang Duy
Hải quan
|
