|
Thị trường lịch 2009: Ảm đạm đầu mùa
Sau cơn chao đảo vì bãi bỏ độc quyền lịch blốc vào mùa lịch 2007 rồi đến cú sốc ế ẩm của 2008, thị trường lịch 2009 đang vào mùa với một tâm trạng lo lắng. Thế nhưng, đằng sau sự lặng lẽ của thị trường lịch 2009, những tính toán chi li và cả sự cạnh tranh quyết liệt đang ngấm ngầm sục sôi.
Cảnh chợ chiều
Dạo qua các nhà sách những ngày này sẽ thấy lịch được bày bán ít hơn rất nhiều so với cùng kỳ những năm trước. Thậm chí, tại các nhà sách của Fahasa, lịch chỉ được giới thiệu khiêm tốn ở một góc. Tại khu phố sách trên đường Nguyễn Thị Minh Khai, lịch cũng xuất hiện ít hơn hẳn mọi năm.
Các đơn vị làm lịch rất cẩn trọng, thậm chí có vẻ chùn tay. Theo chị Thanh Hương, Giám đốc NXB Tổng hợp TPHCM, năm nay NXB không làm lịch blốc, chỉ làm lịch tờ và một số sản phẩm ăn theo lịch như sổ tay, agenda… mà cũng không làm chủ động, chỉ thực hiện theo đơn đặt hàng.
Ông Nguyễn Hữu Cứ, Giám đốc Công ty Văn hóa Hương Trang, một đơn vị làm lịch chuyên nghiệp cho biết số lịch năm nay của đơn vị mình giảm đến gần một nửa so với năm ngoái. Ông Cứ nhận xét là so với mọi năm thì năm nay sức mua lịch giảm sút nhiều.
Cũng chính vì tình hình bán lịch chậm nên nhiều nhà sản xuất lịch đã nâng cao chiết khấu nhằm thu hồi vốn để tránh lãi ngân hàng. Chiết khấu của lịch từ 30% tăng lên đến 35% rồi 40%, đỉnh điểm hiện nay, có đơn vị đã chấp nhận mức chiết khấu lên đến 48%. Trong khi đó, theo đánh giá của giới làm lịch, nếu đến mức 50% đơn vị làm lịch sẽ lỗ.
Không phải ngẫu nhiên thị trường lịch 2009 nhất là với lịch blốc rơi vào trạng thái đóng băng. Đây là hệ quả của thị trường lịch năm 2008, một năm thất bát nghiêm trọng với những người làm lịch. Có NXB đến cuối tháng 1 vẫn còn tồn đọng trong kho hơn 50.000 blốc lịch.
Hiệp hội các nhà làm lịch trước đó đã gặp nhau thương thảo, ký kết mức giá lịch, chiết khấu… nhưng đến khi thị trường bổ nhào thì nhà làm lịch hốt hoảng, mạnh ai nấy bán, chiết khấu tăng liên tục.
Nỗi ám ảnh ế ẩm khiến mùa lịch 2009 rơi vào cảnh chợ chiều. Không những thế, năm nay mọi thứ đều tăng giá, từ giấy, công in đến các chi phí làm lịch. Khác với lịch lò xo, lịch tờ chỉ cần chừng 30-50 triệu đồng là có thể thực hiện. Lịch blốc đòi hỏi chi phí từ 500 triệu đến 1 tỷ đồng/bộ lịch.
Đã vậy, năm nay các công ty giấy cũng không cho trả sau như mọi năm mà bắt buộc phải thanh toán tiền ngay khi mua. Với mức lãi suất ngân hàng như hiện nay, ít có nhà làm lịch nào đủ can đảm lao vào sản xuất số lượng lớn.
Xã hội hóa hạn chế lịch lậu
“Nếu cứ đà này, khả năng đến cuối tháng 11 đầu tháng 12 sẽ thiếu lịch blốc cung cấp cho khách hàng”, giữa bối cảnh thị trường lịch đầy tín hiệu xuống dốc, ông Phạm Minh Thuận, Tổng Giám đốc Công ty Fahasa lại có một nhận xét khá bất ngờ như trên.
Theo ông Thuận, sau một thời gian xã hội hóa việc làm lịch blốc, thị trường lịch đã có nhiều biến đổi so với trước đây. Hiện nay, số lượng, chủng loại lịch blốc trở nên đa dạng hơn rất nhiều, chất lượng cũng vượt trội với giá cả hợp lý.
Nguyên nhân chính của hiện tượng này do sự cạnh tranh giữa các nhà làm lịch theo quy luật của thị trường. Bây giờ họ chú ý hơn đến khách hàng, sẵn sàng đáp ứng mọi yêu cầu riêng của khách, từ chủng loại, thiết kế, giá cả… Nếu trước đây chỉ có lịch tờ mới in quảng cáo đơn vị thì nay lịch blốc cũng đáp ứng yêu cầu này. Ngoài ra, cũng nhờ xã hội hóa đã góp phần hạn chế tình trạng in lậu lịch do giá bán và giá sản xuất đã sát nhau, xin giấy phép cũng dễ dàng khiến việc in lậu không còn chỗ đứng.
Chính sự thay đổi của lịch blốc cũng khiến cho khách hàng của loại lịch này thay đổi theo. Nếu trước đây, khách hàng của lịch blốc chủ yếu là khách lẻ thì nay với việc đáp ứng mọi yêu cầu, lượng khách hàng doanh nghiệp mua số lượng lớn làm quà tặng đã chiếm đa số, có ngân hàng đặt mua hơn 150.000 lịch blốc để biếu khách hàng cuối năm. Đó chính là nguyên nhân mà số lịch blốc bày bán ngoài các nhà sách giảm đi vì nó chỉ còn mang ý nghĩa giới thiệu sản phẩm hơn là bán trực tiếp.
Nhu cầu lịch blốc cho đời sống rất cao, cùng với việc trở thành một sản phẩm đáp ứng nhu cầu quảng bá, lịch blốc càng trở nên hấp dẫn trong mắt nhà kinh doanh khi có thể quảng cáo doanh nghiệp 365 ngày trong năm. Thế nhưng, lịch blốc cũng là một sản phẩm khó thực hiện, ngoài việc kinh phí cao, vay vốn nhiều còn một vấn đề rất quan trọng khác là khâu gia công.
Việc gia công lịch blốc rất chậm, nếu làm bằng máy, thời gian tăng thì lượng giấy tiêu hao lại nhiều dẫn đến giá thành lịch tăng. Như đã nói trên, số lịch hiện nay được in từ tháng 7, do đó, nếu thị trường thiếu lịch blốc sẽ rất khó đáp ứng số lượng lớn.
Nguyên nhân đóng băng
Tình trạng bất ổn của thị trường lịch hiện nay do đâu? Hầu hết các nhà làm lịch đều có chung nhận xét: Thiếu chuyên nghiệp. Dù có hiệp hội, có ký kết, trao đổi thương lượng nhưng thông tin về số lượng lịch được in ấn lại được các nhà sản xuất giấu rất kỹ. Không ai biết thực tế mỗi đơn vị sản xuất bao nhiêu lịch blốc, số lượng mỗi loại, chất lượng…
Giấy phép của Cục Xuất bản thì chỉ để tham khảo vì đơn vị nào cũng xin số lượng thật nhiều để chắc ăn, nếu tính theo giấy phép thì mỗi đầu người Việt Nam sở hữu tới 3 cuốn lịch blốc.
Chính vì thế, đến khi tung ra bán, cung vượt cầu khiến các nhà sản xuất hốt hoảng, bán tống bán tháo, giảm giá, tăng chiết khấu dẫn đến hỗn loạn thị trường như đã diễn ra vào mùa lịch 2008 và kéo theo việc đóng băng của mùa lịch 2009.
Tuy nhiên, mùa lịch năm 2009 mới chỉ là năm thứ ba của xã hội hóa lĩnh vực làm lịch blốc. Sau những bước đi bỡ ngỡ, những trục trặc ban đầu, thị trường lịch đang dần ổn định. Đã bắt đầu xuất hiện những nhà làm lịch chuyên nghiệp, đi sâu vào từng loại lịch cụ thể như có đơn vị chuyên làm loại cao cấp, có nơi tập trung vào dạng trung bình, phổ thông, cũng có nơi chỉ sản xuất sản phẩm giá rẻ…
Với những bài học vừa qua, các nhà làm lịch bắt đầu hiểu được giá trị của hiệp hội trong việc cân đối thị trường lịch, tránh để nảy sinh tình trạng khi dư thừa, lúc thiếu hụt.
Theo các nhà làm lịch, năm nay mẫu mã các loại lịch tờ, lịch bàn… không có nhiều thay đổi. Nổi trội vẫn là các loại lịch mang hình ảnh nội thất, xe cộ, áo dài… Tuy nhiên, năm nay dự kiến loại lịch có hình ảnh lễ hội sẽ hút hàng nhiều hơn do đây là loại lịch dễ sử dụng, trao tặng. Về lịch blốc, sau thành công của loại lịch blốc siêu đại năm ngoái, dự kiến năm nay loại lịch này sẽ vẫn được ưa chuộng nhiều do tiện dụng và bắt mắt. Nhược điểm của loại lịch blốc siêu đại là giá thành quá cao, khó làm tặng phẩm với số lượng lớn nên loại lịch blốc trung sẽ chiếm số lượng chủ yếu.
sggp
|
