|
Đèn vàng đã bật cho tín dụng
Trong hai cuộc họp với tổng giám đốc các ngân hàng trên địa bàn TPHCM cuối tuần trước và tại Hà Nội đầu tuần này, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã phát đi thông điệp rõ ràng: mục tiêu ngăn chặn tái lạm phát được chú trọng.
Mất cân đối huy động - cho vay
Theo NHNN, tốc độ tăng trưởng tín dụng của toàn hệ thống chín tháng đầu năm nay so với cuối năm 2008 là 28%. Tuy nhiên, báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế của Quốc hội lại chỉ ra tăng trưởng tín dụng tới 29%. Hạn mức cho tăng trưởng tín dụng ba tháng còn lại của năm 2009 chỉ còn 1-2%, tức 0,33-0,66%/tháng.
Trong cuộc họp ở TPHCM, Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Giàu cho biết cụ thể tăng trưởng tín dụng tháng 10-2009 sẽ phải ở mức khoảng 1%. Như vậy hạn mức tăng trưởng tín dụng cho hai tháng cuối năm - vốn là thời điểm doanh nghiệp cần vốn cho Tết Âm lịch và Dương lịch - lại càng eo hẹp.
Trong khi đó, đang có sự mất cân đối giữa nguồn vốn huy động và cho vay. Thống kê của NHNN cho thấy tháng 5-2009 tăng trưởng vốn huy động là 4,17%, tăng trưởng cho vay là 4,01%; tháng 6: 3,58% và 4,4%; tháng 7: 1,95% và 2,75%; tháng 8: 0,65% và 2,47%; tháng 9: 1,84% và 2,2%.
Nói cách khác, từ tháng 5 đến tháng 8-2009 tốc độ tăng trưởng vốn huy động giảm dần, tháng 9-2009 có tăng lên, nhưng chủ yếu nhờ tăng huy động bằng ngoại tệ. Còn tăng trưởng tín dụng thì từ tháng 6-2009 đến nay lúc nào cũng cao hơn tăng trưởng vốn huy động.
Website của NHNN liệt kê trung bình sáu tuần trở lại đây, vốn huy động chỉ tăng 0,27%/tuần. Quí 2-2009 vốn huy động còn tăng 10,65%, tín dụng tăng 12,45%. Sang quí 3-2009 tốc độ tăng vốn huy động giảm một nửa, chỉ còn 4,45%, trong khi tín dụng vẫn tăng 7,58%.
Việc vốn huy động luôn phải đuổi theo tăng trưởng tín dụng mà không đuổi kịp đã dẫn đến tình trạng nhiều ngân hàng chạy đua nâng lãi suất tiết kiệm hoặc tìm vốn bổ sung trên thị trường liên ngân hàng. Tính đến ngày 12-10-2009 có 13 ngân hàng thừa vốn, 23 ngân hàng có biểu hiện thiếu vốn. Có tổ chức tín dụng đã vay trên thị trường liên ngân hàng tới 25.000 tỉ đồng.
Ngoài sự mất cân đối giữa nguồn vốn đầu vào - đầu ra, không ít ngân hàng mất cân đối cơ cấu kỳ hạn, vốn huy động chủ yếu ngắn hạn, nhưng cho vay trung - dài hạn chiếm tỷ trọng lớn.
NHNN bật đèn vàng
NHNN cho biết từ nay đến hết năm sẽ không điều chỉnh lãi suất cơ bản và tỷ lệ dự trữ bắt buộc, nhưng cũng sẽ không cung ứng thêm tiền vào lưu thông. Cơ quan quản lý ngành ngân hàng sẽ thanh tra toàn diện những ngân hàng nào có lãi suất tiết kiệm trên 10%/năm.
Ngay lập tức đầu tuần, những ngân hàng có lãi suất tiền gửi trên 10%/năm đã điều chỉnh về mức cao nhất chỉ còn 9,9%/năm. NHNN tính toán thời điểm giáp Tết, các doanh nghiệp sẽ cần từ 21.000-33.000 tỉ đồng để trả lương, thưởng, dự trữ nguyên vật liệu... Số tiền này các ngân hàng sẽ phải tự lo, NHNN không hỗ trợ. Những ngân hàng nào muốn bán ngoại tệ cho NHNN, phải đăng ký từ tháng 11-2009.
Bên cạnh đó, trong vòng 15 ngày kể từ cuộc họp ngày 23-10-2009 tại TPHCM, các ngân hàng phải xây dựng phương án, kịch bản hoạt động của ngân hàng mình sau khi kết thúc việc hỗ trợ lãi suất 4%/năm và gửi về NHNN.
Một trong những điểm nhấn điều hành của NHNN trước mắt là hoạt động của thị trường liên ngân hàng. Một văn bản hướng dẫn chi tiết và quy định việc sử dụng vốn vay trên thị trường liên ngân hàng cụ thể vào mục đích gì sẽ được ban hành trong tuần tới.
Một quan chức của NHNN nói với TBKTSG thực ra việc quy định sử dụng vốn vay từ thị trường liên ngân hàng đã được nêu rõ trong khoản C, điều 1.2 của Chỉ thị 01/CT-NHNN ngày 22-5-2009. Theo đó, việc thực hiện giao dịch trên thị trường liên ngân hàng là nhằm bù đắp thiếu hụt tạm thời dự trữ bắt buộc và khả năng thanh toán, không cân đối vốn huy động từ thị trường này để cho vay đối với các tổ chức, cá nhân. Thế nhưng thời gian qua, nhiều ngân hàng đã sử dụng vốn vay trên thị trường liên ngân hàng để tăng trưởng tín dụng.
Việc quy định chi tiết hơn mục đích sử dụng vốn vay từ thị trường liên ngân hàng chỉ để bù đắp thiếu hụt tạm thời dự trữ bắt buộc và khả năng thanh toán sẽ đưa tăng trưởng tín dụng ổn định về lâu dài, hạn chế rủi ro và lành mạnh hóa hoạt động cho vay. Tuy nhiên, trước mắt nó sẽ khiến một số ngân hàng, đặc biệt những ngân hàng nhỏ chạy theo tăng trưởng tín dụng “nóng”, vay vốn liên ngân hàng để cho vay lại, gặp khó khăn.
Việc thực hiện nghiêm chỉnh hơn Chỉ thị 01 và văn bản hướng dẫn mới có khả năng làm doanh số giao dịch của thị trường liên ngân hàng sụt giảm. Theo thông tin hàng tuần của NHNN, tổng doanh số giao dịch trên thị trường liên ngân hàng gần đây luôn ở mức 65.000-75.000 tỉ đồng/tuần và 1,2-2,2 tỉ đô la Mỹ/tuần. Chẳng hạn trong tuần từ ngày 16 đến ngày 22-10-2009, doanh số giao dịch liên ngân hàng đạt 66.428 tỉ đồng và gần 2,2 tỉ đô la Mỹ, bình quân 13.285 tỉ đồng và 438 triệu đô la Mỹ/ngày.
Con số giao dịch lớn như thế này, rõ ràng, không phải chỉ để phục vụ việc bù đắp tạm thời dự trữ bắt buộc hoặc khả năng thanh toán. Điều đáng nói là trong giao dịch tiền đồng trên thị trường liên ngân hàng, lãi suất vay qua đêm đang tăng rất nhanh, từ trung bình 6,49%/năm đầu tháng 10 lên 7,25%/năm tuần trước. Thậm chí hiện tại có ngày lãi suất qua đêm đã “vọt” lên 8%/năm, cao nhất kể từ đầu năm nay.
Thiếu vốn là nguyên nhân chính đẩy lãi suất tăng. Một số ngân hàng đã tăng cường mua bán giấy tờ có giá trên thị trường mở. Trong quí 1 và quí 2-2009, NHNN chỉ “bơm” ra qua thị trường mở khoảng 2.000-4.000 tỉ đồng/ngày, song gần đây đã phải nâng lên 6.000-7.000 tỉ đồng/ngày. Trong cuộc họp ở TPHCM, NHNN nhấn mạnh lượng tiền đưa ra (và hút về) qua thị trường mở đến cuối năm sẽ chỉ dừng ở mức tối đa 7.000 tỉ đồng/ngày.
Hải Lý
TBKTSG Online
|
