|
Tình hình thực hiện HTLS và các giải pháp chính sách tiền tệ
Ngày 24 và 26/10/2009, Ngân hàng Nhà nước đã tổ chức Hội nghị sơ kết tình hình thực hiện cơ chế hỗ trợ lãi suất và triển khai một số biện pháp về điều hành chính sách tiền tệ trong thời gian tới. Tham dự Hội nghị gồm có Thủ trưởng các đơn vị chức năng của Ngân hàng Nhà nước (NHNN); Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam; Tổng Giám đốc các NHTM, Công ty Tài chính, Chi nhánh ngân hàng nước ngoài, ngân hàng 100% vốn nước ngoài, ngân hàng liên doanh và Quỹ Tín dụng nhân dân Trung ương.
Tại Hội nghị, các đại biểu đã nhất trí với Báo cáo của NHNN đánh giá tình hình thực hiện cơ chế hỗ trợ lãi suất đến ngày 30/9/2009 và Báo cáo kết quả thanh tra, kiểm tra cho vay hỗ trợ lãi suất của các ngân hàng thương mại, công ty tài chính và Quỹ Tín dụng nhân dân Trung ương và đề xuất một số biện pháp về hoạt động ngân hàng. Tổng hợp và kết luận tại Hội nghị, Thống đốc NHNN có ý kiến đánh giá về tình hình thực hiện cơ chế hỗ trợ lãi suất và chỉ đạo một số giải pháp về thực hiện cơ chế hỗ trợ lãi suất, điều hành chính sách tiền tệ và quản trị hoạt động kinh doanh của NHTM trong thời gian từ nay đến cuối năm 2009 và những tháng đầu năm 2010. Các nội dung chủ yếu của Hội nghị như sau:
1. Thực hiện kết luận của Bộ Chính trị và Nghị Quyết số 30/2008/NQ-CP ngày 11/12/2008 của Chính phủ về những giải pháp cấp bách nhằm chủ động ngăn chặn suy giảm kinh tế, ổn định kinh tế vĩ mô, phòng ngừa lạm phát, duy trì tăng trưởng kinh tế hợp lý, bền vững, đảm bảo an sinh xã hội và theo chỉ đạo của Thường trực Chính phủ, NHNN, Bộ Công thương, Văn phòng Chính phủ và các bộ, ngành liên quan đã tham mưu cho Thủ tướng Chính phủ ban hành các cơ chế cho vay hỗ trợ lãi suất đối với tổ chức, cá nhân vay vốn ngân hàng để sản xuất - kinh doanh: Quyết định số 131/QĐ-TTg ngày 23/01/2009; Quyết định số 443/QĐ-TTg ngày 04/4/2009; Quyết định số 497/QĐ-TTg ngày 17/4/2009; Quyết định số 579/QĐ-TTg ngày 06/5/2009; văn bản số 670/TTg-KTTH ngày 05/5/2009 về việc thực hiện các Quyết định số 131/QĐ-TTg và Quyết định số 443/QĐ-TTg. Các tổ chức, cá nhân vay vốn được hỗ trợ lãi suất của NHTM theo cơ chế thông thường, vay vốn được hỗ trợ lãi suất tại Ngân hàng Phát triển Việt Nam và Ngân hàng Chính sách xã hội theo cơ chế cho vay ưu đãi của Chính phủ; vay vốn được hỗ trợ lãi suất tại Quỹ Đầu tư và Phát triển địa phương theo quy định của Chính phủ và hướng dẫn của Bộ Tài chính.
2. Tình hình triển khai thực hiện cơ chế hỗ trợ lãi suất của các NHTM, công ty tài chính và Quỹ Tín dụng nhân dân Trung ương:
2.1. Dư nợ cho vay hỗ trợ lãi suất đến ngày 30/9/2009 là 402.084 tỷ đồng, chiếm 30% tổng dư nợ tín dụng bằng VND đối với nền kinh tế, trong đó:
- Dư nợ cho vay ngắn hạn theo Quyết định số 131/QĐ-TTg là 355.933 tỷ đồng (tỷ trọng là 42,58% so với tổng dư nợ tín dụng ngắn hạn bằng VND), chiếm 88,52% dư nợ cho vay hỗ trợ lãi suất của các NHTM và công ty tài chính; cho vay trung và dài hạn theo Quyết định số 443/QĐ-TTg là 45.554 tỷ đồng (chiếm 11,33%); cho vay theo Quyết định số 497/QĐ-TTg là 597 tỷ đồng (chiếm 0,15%), nếu tính cả số dư nợ cho vay hỗ trợ lãi suất trùng lắp đối tượng đã cho vay theo Quyết định số 131/QĐ-TTg và Quyết định số 443/QĐ-TTg là 6.349 tỷ đồng, thì tổng số cho vay hỗ trợ lãi suất các đối tuợng phù hợp với Quyết định số 497/QĐ-TTg là 6.946 tỷ đồng.
- Tỷ trọng dư nợ cho vay, nhóm NHTM nhà nước và Quỹ Tín dụng nhân dân trung ương là 68,83%; nhóm NHTM cổ phần là 24,59%; nhóm ngân hàng liên doanh, chi nhánh ngân hàng nước ngoài và ngân hàng 100% vốn nước ngoài là 4,8%, công ty tài chính là 1,78%.
- Tỷ trọng dư nợ cho vay ngành nông – lâm nghiệp và thuỷ sản là 11,96%; công nghiệp chế biến là 34% (tính chung, dư nợ cho vay phục vụ lĩnh vực sản xuất nông nghiệp khoảng 45,96%); thương nghiệp, sửa chữa xe có động cơ, mô tô, xe máy, đồ dùng cá nhân và gia đình là 30,23%; xây dựng là 10,86%...
- Tỷ trọng dư nợ cho vay, doanh nghiệp ngoài nhà nước là 68,83%; doanh nghiệp Nhà nước là 15,11%; hợp tác xã, tổ hợp sản xuất và các tổ chức khác là 0,98%; hộ gia đình và cá nhân là 15,08%.
2.2. Đánh giá tình hình triển khai, thực hiện cơ chế hỗ trợ lãi suất:
- Trong bối cảnh nền kinh tế nước ta bị ảnh hưởng tiêu cực lớn của khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế thế giới, cơ chế hỗ trợ lãi suất là giải pháp kích thích kinh tế, đạt được sự nhất trí, ủng hộ, đồng thuận cao, phối hợp triển khai của cả hệ thống chính trị và cộng đồng doanh nghiệp, hộ sản xuất, tính lan toả cao, tạo lòng tin và tác động tích cực cho sản xuất – kinh doanh, đầu tư. Hệ thống ngân hàng được giao chủ trì triển khai, đã tổ chức, thực hiện nghiêm và có nỗ lực rất lớn trong việc tổ chức thực hiện các Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về cho vay hỗ trợ lãi suất. Vì vậy, cơ chế hỗ trợ lãi suất đã đạt được mục tiêu là hỗ trợ doanh nghiệp, hộ sản xuất duy trì sản xuất - kinh doanh, mở rộng đầu tư, giảm giá thành để tăng khả năng cạnh tranh, tạo việc làm, góp phần thực hiện mục tiêu hàng đầu là ngăn chặn suy giảm kinh tế. Cơ chế hỗ trợ lãi suất là một trong những giải pháp kích thích kinh tế được lựa chọn tối ưu với chi phí thấp, phù hợp với điều kiện của nước ta.
- Đồng thời với việc tổ chức thực hiện cơ chế hỗ trợ lãi suất, NHNN điều hành chính sách tiền tệ nới lỏng một cách thận trọng, tạo điều kiện cho doanh nghiệp và hộ sản xuất tiếp cận vốn vay với lãi suất thấp (4%-6,5%/năm sau khi được hỗ trợ lãi suất) để sản xuất - kinh doanh trong điều kiện nền kinh tế trì trệ; việc tăng vốn cho mở rộng đầu tư phát triển sản xuất – kinh doanh và đẩy mạnh xuất khẩu là rất cần thiết, góp phần suy giảm kinh tế, nhưng đây cũng là nhân tố tác động làm cho tăng trưởng tín dụng ở mức cao (9 tháng đầu năm là 29,3%). Thông qua thực hiện cơ chế hỗ trợ lãi suất đã kiểm chứng được sự tác động và khả năng thực thi chính sách có hiệu quả của hệ thống ngân hàng, nâng cao ý thức chấp hành quy định của pháp luật của bên vay và bên cho vay, chất lượng tín dụng được cải thiện, hoạt động kinh doanh của NHTM được tăng trưởng.
- Bên cạnh đó, cơ chế hỗ trợ lãi suất có một số quy định chưa phù hợp với thực tế và trong những tháng cuối năm 2009, một số biểu hiện mặt chưa tích cực của hỗ trợ lãi suất đã bộc lộ: (1) Cơ chế cho vay hỗ trợ lãi suất đối với lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn theo Quyết định số 497/QĐ-TTg kết quả đạt thấp, là do có sự trùng lắp về đối tượng hỗ trợ lãi suất với Quyết định số 131/QĐ-TTg và Quyết định số 443/QĐ-TTg điều kiện, thủ tục cho vay chặt chẽ và việc xử lý các vướng mắc của các bộ, ngành còn chậm; (2) Việc triển khai cơ chế hỗ trợ lãi suất trong ngắn hạn, trên phạm vi cả nước, đối tượng thụ hưởng rộng, gây khó khăn cho công tác thanh tra, giám sát của các bộ, ngành; phát sinh khối lượng lớn công việc và chi phí đối với NHTM; lãi suất cho vay hỗ trợ lãi suất ở mức tương đương lãi suất cho vay bằng USD và thấp hơn lãi suất tiền gửi có kỳ hạn hiện nay đã tác động làm tăng trưởng tín dụng ở mức cao, gây sức ép tăng lãi suất và tỷ giá, có thể phát sinh các hiện tượng lợi dụng cơ chế để trục lợi. Mặt khác, đối tượng thụ hưởng là doanh nghiệp, hộ sản xuất thuộc nhiều lĩnh vực, ngành kinh tế, nếu kéo dài sẽ phát sinh tâm lý ỷ lại, giá cả và lợi nhuận sản phẩm không phản ánh đúng năng suất, hiệu quả của hoạt động sản xuất - kinh doanh và sẽ ảnh hưởng lớn đến tính cạnh tranh và phát triển bền vững.
2.3. Về tình hình công tác thanh tra, kiểm tra và giám sát việc thực hiện cơ chế cho vay hỗ trợ lãi suất 9 tháng đầu năm 2009:
- Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng và NHNN chi nhánh tỉnh, thành phố thường xuyên nắm bắt, giám sát tình hình thực hiện cơ chế hỗ trợ lãi suất và tổ chức các đợt thanh tra để xử lý khoản vay chưa đúng quy định của pháp luật; các NHTM thực hiện kiểm tra trước, trong và sau khi cho vay theo quy định của pháp luật, thành lập các đoàn kiểm tra, kiểm toán nội bộ đối với cho vay hỗ trợ lãi suất theo chỉ đạo của NHNN.
- Qua thanh tra, kiểm tra của NHNN và tự kiểm tra của NHTM cho thấy những tồn tại và sai sót đã được phát hiện chủ yếu là trong hoạt động cho vay thông thường, một số khoản cho vay thực hiện chưa đúng quy định về hỗ trợ lãi suất; chưa phát hiện trường hợp đảo nợ, sai phạm nghiêm trọng hoặc lạm dụng cơ chế hỗ trợ lãi suất để trục lợi. Kết quả thanh tra, kiểm tra của NHNN tại 272 chi nhánh của 52 NHTM, đã kiến nghị xử lý 355,69 tỷ đồng, gồm nợ gốc là 309,9 tỷ đồng, số tiền lãi được hỗ trợ là 45,79 tỷ đồng; đến 30/9/2009, các NHTM đã chấm dứt việc hỗ trợ lãi suất đối với số nợ gốc, thu hồi 3,56 tỷ đồng tiền lãi (khối NHTM nhà nước là 2,5 tỷ đồng, NHTM cổ phần 1,06 tỷ đồng). Số tiền lãi còn phải thu hồi là 42,23 tỷ đồng, các NHTM có trách nhiệm tiếp tục thu hồi hết trong thời gian tới. Khách hàng vay có trách nhiệm phải hoàn trả số lãi tiền vay này, nếu không trả, các NHTM phải báo cáo cơ quan thẩm quyền hoặc khởi kiện để xử lý theo quy định của pháp luật.
3. Về các biện pháp tiếp tục thực hiện cơ chế hỗ trợ lãi suất và điều hành chính sách tiền tệ trong những tháng cuối năm 2009 và đầu năm 2010:
3.1. Trong những tháng cuối năm 2009, hệ thống ngân hàng tiếp tục thực hiện cơ chế hỗ trợ lãi suất như sau:
- Thực hiện đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ trong Báo cáo tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khoá XII “Tiếp tục thực hiện có hiệu quả các giải pháp kích thích phát triển kinh tế đã đề ra trong năm 2009 theo đúng nội dung và thời hạn quy định”.
- Tăng cường việc kiểm tra, thanh tra và giám sát chặt chẽ đối với tất cả các khoản cho vay để đảm bảo việc cho vay đúng quy định của pháp luật và chất lượng tín dụng; chỉ đạo các NHTM xử lý và khắc phục kịp thời các sai sót.
- Thực hiện tốt công tác thông tin, báo cáo, hướng dẫn xử lý các vấn đề phát sinh về đối tượng và thủ tục cho vay; thực hiện quyết toán cho vay hỗ trợ lãi suất trong năm 2009.
3.2. Các biện pháp về điều hành chính sách tiền tệ trong những tháng cuối năm 2009 và đầu năm 2010:
a) Điều hành các công cụ chính sách tiền tệ một cách chủ động, linh hoạt và thận trọng để kiểm soát tổng phương tiện thanh toán, tín dụng, lãi suất và tỷ giá ở mức hợp lý, đảm bảo an toàn hệ thống, phù hợp với mục tiêu và nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội theo Nghị quyết của Quốc hội và Chính phủ.
b) Các giải pháp:
- Điều hành lượng tiền cung ứng ở mức hợp lý; trường hợp cần thiết hỗ trợ thanh khoản trực tiếp cho các NHTM thông qua mua ngoại tệ; trường hợp đặc biệt, NHNN sẽ tái cấp vốn trực tiếp cho TCTD, đồng thời thành lập tổ kiểm soát tại chỗ đối với các TCTD này, kèm theo đó là các biện pháp tăng cường giám sát để đảm bảo an toàn hệ thống và ổn định thị trường tiền tệ.
- Giữ ổn định lãi suất cơ bản, lãi suất tái cấp vốn và tỷ lệ dự trữ bắt buộc.
- Điều hành tỷ giá trong mối quan hệ với lãi suất, chỉ số giá tiêu dùng, cán cân thanh toán quốc tế; điều chỉnh linh hoạt tỷ giá giao dịch bình quân liên ngân hàng tăng hoặc giảm ở mức độ hợp lý, phù hợp với tín hiệu của thị trường, có sự điều tiết của nhà nước, đảm bảo mục tiêu ổn định giá trị đồng tiền VND.
- Xử lý phù hợp tình hình thực tế về cho vay theo lãi suất thoả thuận đối với các nhu cầu vốn phục vụ đời sống và phát hành thẻ của các NHTM hiện nay và kiểm soát việc cho vay lãi suất thoả thuận của các NHTM theo đúng quy định của pháp luật hiện hành.
- Các NHTM thực hiện đúng chỉ đạo của Thống đốc NHNN tại Chỉ thị số 01/CT-NHNN ngày 22/5/2009 về một số biện pháp đảm bảo an toàn, hiệu quả kinh doanh của TCTD; trong đó, phải đảm bảo cân đối giữa số vốn huy động và cho vay, cũng như cân đối về kỳ hạn, đảm bảo thanh khoản trong những tháng cuối năm và Tết Nguyên đán Canh Dần; không sử dụng vốn huy động trên thị trường liên ngân hàng (thị trường 2) để cho vay đối với tổ chức, cá nhân, chỉ sử dụng để bù đắp thiếu hụt dự trữ bắt buộc và đảm bảo khả năng năng thanh toán; xây dựng ngay phương án để chủ động xử lý các vấn đề phát sinh khi các cơ chế hỗ trợ lãi suất được chấm dứt vào cuối năm 2009, hoạt động tín dụng và lãi suất cho vay trở lại cơ chế thông thường, kiểm soát chặt chẽ chất lượng tín dụng, tập trung vốn cho các nhu cầu vốn để sản xuất – kinh doanh, xuất khẩu, khu vực nông thôn và doanh nghiệp nhỏ và vừa.
SBV
|
