|
Việt Nam nhân đôi số lượng công trình xanh, còn thách thức gì phía trước?
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng đe dọa nghiêm trọng đến sự ổn định của môi trường, nền kinh tế toàn cầu, việc tìm kiếm các giải pháp phát triển bền vững trở thành ưu tiên hàng đầu của nhiều quốc gia. Một trong những xu hướng nổi bật là thúc đẩy các công trình xanh nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường thông qua việc tiết kiệm năng lượng, quản lý tài nguyên hiệu quả, nâng cao chất lượng không gian sống.
Việt Nam, với tốc độ đô thị hóa nhanh, nhu cầu xây dựng không ngừng tăng, đang tích cực tham gia vào xu hướng này. Năm 2024 ghi nhận bước tiến vượt bậc khi số lượng công trình xanh được chứng nhận tại Việt Nam tăng gấp đôi so với năm trước.
Tổng quan về sự phát triển công trình xanh tại Việt Nam
Theo báo cáo "Tổng quan Thị trường Công trình Xanh Việt Nam 2024" do hệ thống chứng nhận công trình xanh EDGE và Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC) thuộc Ngân hàng Thế giới công bố, Việt Nam hiện có tổng cộng 559 công trình xanh được chứng nhận[1].
Tính đến giữa năm 2024, tổng diện tích sàn xây dựng của các công trình xanh đạt 13.6 triệu m2, cho thấy sự gia tăng đáng kể về quy mô, tầm ảnh hưởng của công trình xanh trong lĩnh vực xây dựng tại Việt Nam[2]. Số lượng công trình xanh được chứng nhận đã vượt xa mục tiêu đề ra tại Quyết định 280/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ là phải đạt được 80 công trình xanh vào năm 2025, 150 công trình xanh vào năm 2030[3].
Sự tăng trưởng số lượng công trình xanh tại Việt Nam diễn ra liên tục trong 14 năm qua. Nếu như những năm 2010 và 2011, mỗi năm chỉ có 1 công trình được chứng nhận thì đến năm 2012, con số này đã tăng lên 20 . Số lượng công trình đạt chứng nhận xanh tiếp tục tăng mạnh từ năm 2017 với 26 công trình, thêm 58 công trình vào năm 2020, tăng thêm 76 công trình vào năm 2023[4]. Đặc biệt, năm 2024 ghi nhận sự tăng trưởng mạnh mẽ, với 163 công trình, gấp hơn 2 lần so với năm 2023 (76 công trình), gấp 3 lần so với năm 2022 (54 công trình). Sự tăng trưởng này cho thấy sự thay đổi trong nhận thức, hành động của các chủ đầu tư, người sử dụng về lợi ích của công trình xanh.
Cơ cấu công trình xanh tại Việt Nam cũng có sự chuyển dịch đáng kể. Bên cạnh các công trình dân dụng như căn hộ, văn phòng, trung tâm thương mại, các công trình công nghiệp xanh đang ngày càng chiếm tỷ trọng lớn trong tổng số công trình được chứng nhận. Trong đó, các công trình công nghiệp xanh được ghi nhận tăng trưởng rõ rệt và mạnh mẽ trong hai năm qua, đặc biệt có sự tham gia của loại hình nhà kho xanh (Warehouse), song song với sự phát triển đều của mảng nhà máy (Industrial Factory)[5].
Trong năm 2024, mảng công nghiệp xanh bao gồm nhà máy, nhà kho, nhà xưởng chiếm đến 56.45%, theo sau là mảng văn phòng xanh chiếm 15.61%, mảng chung cư xanh chiếm 14.15% tổng số công trình xanh[6]. Các doanh nghiệp sản xuất ngày càng quan tâm đến việc áp dụng các giải pháp xanh để giảm thiểu tác động đến môi trường, tiết kiệm chi phí, nâng cao năng lực cạnh tranh. Chỉ riêng trong năm 2024, loại hình văn phòng xanh đạt mức tăng trưởng ấn tượng với số lượng dự án nhận chứng nhận xanh cao nhất từ trước đến nay.
Đáng chú ý, loại hình bán lẻ cũng ghi dấu ấn đáng kể trong giai đoạn từ năm 2022 đến 2024, khi nhiều chuỗi bán lẻ tích cực triển khai các dự án theo hướng xanh hóa.
Tương tự, lĩnh vực giáo dục tại Việt Nam cũng có sự phát triển vượt bậc với sự gia tăng các dự án trường học xanh, đại học xanh, từng bước đạt được những chứng nhận công trình xanh quan trọng. Tính đến hết quý 3/2024, số lượng công trình xanh trên cả nước đạt khoảng 500 công trình với tổng diện tích sàn xây dựng khoảng hơn 12 triệu m2[7].
Xét về địa phương, TP.HCM, Hà Nội và các tỉnh lân cận như Bình Dương, Bắc Ninh, Hải Phòng, Hưng Yên, Đồng Nai, Hà Nam, Long An, Bình Định là những địa phương dẫn đầu về số lượng, diện tích công trình xanh được chứng nhận[8]. Các thành phố lớn, các khu công nghiệp tập trung là những khu vực có nhu cầu cao về công trình xanh, do mật độ xây dựng cao, ô nhiễm môi trường, áp lực về sử dụng năng lượng.
Các yếu tố thúc đẩy sự tăng trưởng
Sự tăng trưởng ấn tượng của công trình xanh tại Việt Nam trong năm 2024 không phải là điều ngẫu nhiên, mà là kết quả của nhiều yếu tố tác động lẫn nhau:
Chính sách hỗ trợ của Chính phủ: Chính phủ Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách, quy định nhằm khuyến khích phát triển công trình xanh, như Quyết định 280/QĐ-TTg về Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả giai đoạn từ năm 2019 đến năm 2030, Nghị định 15/2021/NĐ-CP quy định chi tiết một số nội dung về quản lý chất lượng công trình xây dựng, trong đó có các tiêu chí về công trình xanh. Các chính sách này đã tạo hành lang pháp lý, động lực cho các chủ đầu tư, nhà phát triển bất động sản áp dụng các tiêu chuẩn xanh trong dự án của mình.
Nhận thức ngày càng tăng về lợi ích của công trình xanh: Các chủ đầu tư, người tiêu dùng, cộng đồng ngày càng nhận thức rõ hơn về lợi ích của công trình xanh về mặt môi trường, kinh tế, xã hội. Công trình xanh giúp tiết kiệm năng lượng, tài nguyên, giảm chi phí vận hành, cải thiện chất lượng không khí và ánh sáng, tạo môi trường sống, làm việc tốt hơn, đồng thời nâng cao giá trị bất động sản. Ví dụ, các dự án như khu đô thị xanh Ecopark, trường học xanh Gateway, hay văn phòng xanh của FPT đã chứng minh rằng việc áp dụng công nghệ, thiết kế bền vững không chỉ giảm đáng kể chi phí vận hành mà còn cải thiện chất lượng sống, gia tăng sức hút đối với nhà đầu tư.
Sự tham gia của các tổ chức quốc tế: Các tổ chức quốc tế như IFC, Hội đồng Công trình Xanh Hoa Kỳ (USGBC), Hội đồng Công trình Xanh Việt Nam (VGBC) đã có những đóng góp quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển công trình xanh tại Việt Nam thông qua việc cung cấp các hệ thống chứng nhận, hỗ trợ kỹ thuật, đào tạo, nâng cao nhận thức. Các hệ thống chứng nhận như LEED, EDGE, LOTUS, Green Mark đã trở thành các tiêu chuẩn được công nhận rộng rãi, là cơ sở để đánh giá, chứng nhận công trình xanh tại Việt Nam.
Xu hướng phát triển bền vững trên thế giới: Việt Nam đang hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới, do đó chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ xu hướng phát triển bền vững trên toàn cầu. Các nhà đầu tư nước ngoài ngày càng quan tâm đến các yếu tố môi trường, xã hội, quản trị (ESG) trong hoạt động đầu tư, ưu tiên các dự án đáp ứng các tiêu chuẩn xanh. Điều này đã tạo áp lực, động lực cho các doanh nghiệp Việt Nam phải chuyển đổi sang mô hình phát triển xanh hơn.
Các hệ thống chứng nhận công trình xanh phổ biến tại Việt Nam
Hiện nay, có nhiều hệ thống chứng nhận công trình xanh được áp dụng tại Việt Nam, trong đó phổ biến nhất là:
LEED (Leadership in Energy and Environmental Design): Đây là hệ thống chứng nhận công trình xanh của USGBC, được công nhận rộng rãi trên toàn thế giới. LEED đánh giá công trình dựa trên các tiêu chí về hiệu quả năng lượng, sử dụng nước, vật liệu xây dựng, chất lượng không khí trong nhà và thiết kế sáng tạo. Tính đến cuối năm 2023, Việt Nam có hơn 250 công trình được chứng nhận LEED, đứng thứ 28 trên thế giới[9]. Trụ sở Tập đoàn Viettel là tòa nhà đầu tiên ở Hà Nội đạt tiêu chuẩn LEED[10].
EDGE (Excellence in Design for Greater Efficiencies): Đây là hệ thống chứng nhận công trình xanh của IFC, tập trung vào việc tiết kiệm năng lượng, nước, vật liệu. EDGE có quy trình đánh giá đơn giản, chi phí thấp hơn so với LEED, phù hợp với các dự án vừa và nhỏ. Theo thống kê, EDGE là hệ thống chứng nhận phổ biến nhất tại Việt Nam, chiếm 38.4% số lượng công trình xanh được chứng nhận[11].
LOTUS: Đây là hệ thống chứng nhận công trình xanh của VGBC, được phát triển dựa trên các tiêu chuẩn, điều kiện thực tế của Việt Nam. LOTUS đánh giá công trình dựa trên các tiêu chí về địa điểm bền vững, sử dụng năng lượng, nước hiệu quả, vật liệu, tài nguyên, chất lượng môi trường trong nhà, quản lý vận hành. Tính đến 10/04/2024, Việt Nam có 63 công trình được chứng nhận LOTUS[12].
Green Mark: Đây là hệ thống chứng nhận công trình xanh của Singapore, được áp dụng cho các công trình xây dựng mới và hiện có. Green Mark đánh giá công trình dựa trên các tiêu chí về hiệu quả năng lượng, sử dụng nước, quản lý chất thải, chất lượng môi trường trong nhà cùng các tính năng xanh khác. Green Mark chiếm 18.45% số lượng công trình xanh được chứng nhận tại Việt Nam[13].
Thách thức và cơ hội
Mặc dù đạt được những thành tựu đáng kể, sự phát triển công trình xanh tại Việt Nam vẫn còn đối mặt với một số thách thức, bao gồm:
Chi phí đầu tư ban đầu cao: Công trình xanh thường đòi hỏi chi phí đầu tư ban đầu cao hơn so với công trình thông thường, do việc sử dụng các vật liệu, công nghệ xanh, cũng như chi phí tư vấn, chứng nhận. Đây là một rào cản lớn đối với các chủ đầu tư, nhà phát triển bất động sản, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao: Việc thiết kế, xây dựng, vận hành công trình xanh đòi hỏi đội ngũ kỹ sư, kiến trúc sư, công nhân có trình độ chuyên môn cao, kinh nghiệm thực tế. Tuy nhiên, nguồn nhân lực này hiện còn thiếu hụt tại Việt Nam, gây khó khăn cho việc triển khai các dự án công trình xanh.
Thiếu các tiêu chuẩn, quy định đồng bộ: Mặc dù đã có nhiều tiêu chuẩn, quy định về công trình xanh, nhưng vẫn còn thiếu sự đồng bộ, thống nhất giữa các hệ thống chứng nhận, các quy định của nhà nước. Điều này gây khó khăn cho các chủ đầu tư trong việc lựa chọn hệ thống chứng nhận phù hợp, tuân thủ các quy định của pháp luật.
Nhận thức về công trình xanh chưa đầy đủ: Mặc dù nhận thức về công trình xanh đã được nâng cao, nhưng vẫn còn nhiều người chưa hiểu rõ về lợi ích, tầm quan trọng của công trình xanh. Điều này làm giảm nhu cầu về công trình xanh, gây khó khăn cho việc tiêu thụ các sản phẩm, dịch vụ xanh.
Tuy nhiên, bên cạnh những thách thức, sự phát triển công trình xanh tại Việt Nam cũng mang lại nhiều cơ hội lớn, bao gồm:
Tiềm năng thị trường lớn: Với tốc độ đô thị hóa nhanh chóng, nhu cầu về nhà ở, văn phòng ngày càng tăng, thị trường công trình xanh tại Việt Nam có tiềm năng phát triển rất lớn. IFC ước tính thị trường công trình xanh tại Việt Nam có giá trị khoảng 80 tỷ USD[14], với nhiều cơ hội đầu tư trong các lĩnh vực năng lượng tái tạo, hạ tầng giao thông, công trình bền vững, khu công nghiệp xanh, đô thị xanh.
Cơ hội thu hút đầu tư nước ngoài: Việt Nam đang trở thành một điểm đến hấp dẫn của các nhà đầu tư nước ngoài, đặc biệt là trong lĩnh vực công trình xanh. Các nhà đầu tư nước ngoài có kinh nghiệm, công nghệ và nguồn vốn có thể giúp Việt Nam phát triển các dự án công trình xanh quy mô lớn, chất lượng cao.
Cơ hội giảm phát thải khí nhà kính: Công trình xanh có vai trò quan trọng trong việc giảm phát thải khí nhà kính, ứng phó với biến đổi khí hậu. Theo cam kết NDC của Việt Nam, ngành xây dựng phải giảm 74.3 triệu tấn CO2 vào năm 2030 và đạt phát thải ròng bằng không vào năm 2050[15]. Công trình xanh là một trong những giải pháp hiệu quả để đạt được mục tiêu này.
Cơ hội nâng cao năng lực cạnh tranh: Việc áp dụng các tiêu chuẩn xanh giúp các doanh nghiệp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Các sản phẩm, dịch vụ xanh có giá trị gia tăng cao hơn, được người tiêu dùng ưa chuộng hơn.
2024 là một năm thành công của Việt Nam trong lĩnh vực công trình xanh, với số lượng công trình được chứng nhận tăng gấp đôi so với năm trước. Sự tăng trưởng này cho thấy Việt Nam đang đi đúng hướng trong việc phát triển bền vững, ứng phó với biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, để đạt được các mục tiêu dài hạn, Việt Nam cần tiếp tục hoàn thiện các chính sách, quy định, nâng cao nhận thức, năng lực, thu hút đầu tư, hợp tác quốc tế.
[1] https://vneconomy.vn/cong-trinh-cong-nghiep-xanh-viet-nam-dang-tang-manh.htm
[2] https://vneconomy.vn/cong-trinh-cong-nghiep-xanh-viet-nam-dang-tang-manh.htm
[3] https://vneconomy.vn/cong-trinh-cong-nghiep-xanh-viet-nam-dang-tang-manh.htm
[4] https://vneconomy.vn/cong-trinh-cong-nghiep-xanh-viet-nam-dang-tang-manh.htm
[5] https://vneconomy.vn/cong-trinh-cong-nghiep-xanh-viet-nam-dang-tang-manh.htm
[6] https://baodautu.vn/tang-nhanh-cac-cong-trinh-xanh-tai-viet-nam-d245044.html
[7] https://moc.gov.vn/vn/tin-tuc/1173/82241/phien-toan-the-va-be-mac-tuan-le-cong-trinh-xanh-viet-nam-nam-2024.aspx
[8] https://vneconomy.vn/vietnams-green-building-certifications-sharply-increase-exceeding-targets.htm
[9] https://en.vneconomy.vn/embracing-the-future-of-green-buildings.htm
[10] https://hanoitimes.vn/number-of-green-buildings-in-vietnam-doubles-in-2024-329156.html
[11] https://www.trade.gov/market-intelligence/vietnam-green-building-outlook
[12] https://www.vgbc.vn/en/green-building/
[13] https://www.trade.gov/market-intelligence/vietnam-green-building-outlook
[14] https://nhadautu.vn/trien-vong-tai-chinh-xanh-co-hoi-va-thach-thuc-d85414.html?utm
[15] https://kinhtetrunguong.vn/kinh-te/kinh-te-nganh/kiem-soat-giam-phat-thai-khi-nha-kinh-nganh-xay-dung.html?
Phạm Hoàng Phúc
FILI - 13:00:00 19/02/2025
|
