|
Kinh tế bạc - “Mỏ vàng” triệu đô chờ các startup Việt khai phá
Kinh tế bạc, một thuật ngữ mô tả các hoạt động kinh tế liên quan đến người cao tuổi, đang trở thành một lĩnh vực đầy tiềm năng tại Việt Nam.
Với tốc độ già hóa dân số nhanh chóng, Việt Nam được dự báo sẽ có khoảng 25.2 triệu người cao tuổi vào năm 2069[1]. Sự gia tăng này đặt ra thách thức cho hệ thống chăm sóc sức khỏe và phúc lợi xã hội nhưng lại mở ra những cơ hội kinh doanh khổng lồ cho các startup. Nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp tại Việt Nam hiện vẫn chưa nhận ra hoặc tận dụng được tiềm năng này, dẫn đến việc bỏ lỡ cơ hội triệu đô từ thị trường kinh tế bạc.
Thực trạng dân số già hóa tại Việt Nam
Việt Nam đang đối mặt với một trong những thách thức lớn nhất trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội: già hóa dân số. Từ năm 2011, Việt Nam đã chính thức bước vào giai đoạn này, khi tỷ lệ người cao tuổi (65 tuổi trở lên) chiếm 7% tổng dân số[2]. Đến năm 2023, đã tăng lên khoảng 17%, tương đương với hơn 16 triệu người cao tuổi[3]. Dự báo rằng đến năm 2039, số người cao tuổi sẽ đạt khoảng 16.8 triệu và vào năm 2069, con số này sẽ lên tới 25.2 triệu người[4]. Sự gia tăng nhanh chóng, vừa là một con số mà còn là một tín hiệu cảnh báo về những thách thức mà xã hội Việt Nam phải đối mặt trong tương lai gần.
Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng già hóa dân số là sự cải thiện chất lượng cuộc sống và hệ thống y tế. Tuổi thọ trung bình của người Việt Nam đã tăng lên 73.7 tuổi vào năm 2023, nhờ vào những tiến bộ trong y học và chăm sóc sức khỏe[5]. Tuy nhiên, điều này cũng đồng nghĩa với việc ngày càng nhiều người cao tuổi mắc phải các bệnh mãn tính không lây nhiễm như huyết áp, tim mạch và đái tháo đường. Mỗi người cao tuổi trung bình mắc từ 3 đến 4 bệnh khác nhau, đặc biệt là những người trên 80 tuổi có thể mắc tới 6 bệnh[6]. Điều này tạo ra áp lực lớn lên hệ thống chăm sóc sức khỏe và an sinh xã hội.
Tốc độ già hóa dân số ở Việt Nam được coi là nhanh nhất thế giới. Trong giai đoạn từ 2009 đến 2019, dân số cao tuổi tăng bình quân 4.35% mỗi năm, gấp ba lần tốc độ tăng trưởng của tổng dân số[7]. Theo dự báo, đến năm 2036, Việt Nam sẽ chính thức bước vào thời kỳ dân số già với tỷ trọng nhóm dân số từ 65 tuổi trở lên đạt 14.2% tổng dân số[8]. Sau giai đoạn này, từ năm 2056 đến 2069, sẽ tiếp tục gia tăng và có thể đạt trên 21%, đưa Việt Nam vào nhóm các quốc gia có dân số siêu già[9].
Già hóa dân số sẽ ảnh hưởng đến cấu trúc lao động và còn đặt ra nhiều thách thức cho hệ thống an sinh xã hội. Phần lớn người cao tuổi hiện nay vẫn phụ thuộc vào sự hỗ trợ từ con cháu do không có tích lũy tài chính đáng kể. Chỉ một bộ phận nhỏ được hưởng lương hưu hoặc trợ cấp xã hội, khiến nhiều người cao tuổi phải sống trong cảnh thiếu thốn và phụ thuộc vào gia đình.
Những thách thức này đòi hỏi Việt Nam phải có những chính sách và giải pháp phù hợp để thích ứng với tình hình già hóa dân số. Việc xây dựng một hệ thống chăm sóc sức khỏe toàn diện cho người cao tuổi cùng với các chương trình giáo dục và đào tạo nghề phù hợp sẽ là cần thiết để giúp họ duy trì cuộc sống độc lập và chất lượng sống tốt hơn.
Tiềm năng kinh tế bạc
Kinh tế bạc - nền kinh tế dành cho người cao tuổi, đang trở thành một lĩnh vực có tiềm năng to lớn tại Việt Nam. Với sự gia tăng nhanh chóng của dân số cao tuổi, nhu cầu về các sản phẩm và dịch vụ phù hợp với nhóm đối tượng này ngày càng tăng. Theo các chuyên gia, thị trường dịch vụ dành cho người cao tuổi ở Việt Nam còn rất lớn và nhiều tiềm năng nhưng hiện tại vẫn đang bị bỏ ngỏ. Sự chuyển dịch trong hành vi tiêu dùng của người cao tuổi, từ việc chăm sóc sức khỏe đến du lịch và giải trí, đã mở ra những cơ hội mới cho các doanh nghiệp khởi nghiệp.
Một trong những lĩnh vực nổi bật trong kinh tế bạc là chăm sóc sức khỏe. Người cao tuổi thường có nhu cầu cao về dịch vụ y tế, điều dưỡng và chăm sóc tại nhà. Các nghiên cứu cho thấy rằng tỷ lệ mắc bệnh mãn tính ở người cao tuổi ngày càng gia tăng, dẫn đến nhu cầu về dịch vụ chăm sóc sức khỏe chuyên biệt. Theo thống kê, mỗi năm có khoảng 670,000 người cao tuổi mới tham gia vào nhóm này, tạo ra một thị trường tiềm năng lớn cho các dịch vụ y tế và chăm sóc sức khỏe[10]. Các doanh nghiệp có thể phát triển các sản phẩm và dịch vụ như thiết bị y tế đặc thù, chương trình tập luyện sức khỏe và chế độ dinh dưỡng phù hợp với nhu cầu của người cao tuổi.
Bên cạnh lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, bất động sản cũng là một mảng kinh tế bạc đầy hứa hẹn. Nhu cầu về nhà ở và các khu nghỉ dưỡng thân thiện với người cao tuổi đang gia tăng. Các doanh nghiệp có thể đầu tư vào việc xây dựng các khu nhà ở dành riêng cho người cao tuổi, cung cấp môi trường sống an toàn và tiện nghi. Ngoài ra, các trung tâm chăm sóc dài hạn cũng cần được phát triển để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của nhóm đối tượng này.
Du lịch và giải trí cũng là lĩnh vực tiềm năng trong kinh tế bạc. Người cao tuổi hiện nay có xu hướng chi tiêu nhiều hơn cho du lịch và các hoạt động giải trí. Việc phát triển các gói du lịch đặc biệt dành cho người cao tuổi, tập trung vào sự tiện nghi, an toàn sẽ thu hút sự quan tâm của nhóm khách hàng này. Các doanh nghiệp có thể tổ chức các tour du lịch chuyên biệt, bao gồm các hoạt động văn hóa, thể thao nhẹ nhàng và sự kiện xã hội phù hợp với sở thích của người cao tuổi.
Ngoài ra, sự phát triển của công nghệ cũng mở ra những cơ hội mới trong kinh tế bạc. Các ứng dụng công nghệ hỗ trợ người cao tuổi trong việc quản lý sức khỏe, kết nối xã hội và thực hiện giao dịch trực tuyến đang trở nên phổ biến. Doanh nghiệp có thể phát triển các nền tảng trực tuyến cung cấp thông tin về sức khỏe, tư vấn tài chính hoặc kết nối người cao tuổi với các dịch vụ cần thiết.
Tuy nhiên, để khai thác tối đa tiềm năng của kinh tế bạc, cần có sự hỗ trợ từ Chính phủ thông qua việc xây dựng chính sách phù hợp nhằm khuyến khích đầu tư vào lĩnh vực này. Việc hoàn thiện khung pháp lý và tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp tham gia vào thị trường sẽ giúp nền kinh tế bạc trở thành động lực mới cho sự phát triển bền vững của Việt Nam. Do đó, tiềm năng kinh tế bạc ở Việt Nam vừa là một cơ hội kinh doanh, đồng thời, cũng được xem là một trách nhiệm xã hội. Để phát triển bền vững nền kinh tế bạc, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa Chính phủ, doanh nghiệp và cộng đồng nhằm tạo ra một môi trường sống tốt đẹp hơn cho người cao tuổi.
Ảnh minh họa
|
Rào cản đối với các startup
Dù tiềm năng của kinh tế bạc tại Việt Nam rất lớn, nhưng các startup vẫn phải đối mặt với nhiều rào cản khi muốn tham gia vào lĩnh vực này. Những thách thức này không chỉ ảnh hưởng đến khả năng phát triển của các doanh nghiệp khởi nghiệp mà còn hạn chế việc tiếp cận, phục vụ nhóm khách hàng cao tuổi một cách hiệu quả.
Thiếu thông tin và nghiên cứu thị trường là một trong những rào cản lớn nhất mà các startup gặp phải. Nhiều doanh nhân trẻ chưa có đủ kinh nghiệm về nhu cầu thực sự của người cao tuổi, dẫn đến việc phát triển sản phẩm hoặc dịch vụ không phù hợp. Thực tế cho thấy, người cao tuổi có những nhu cầu, sở thích rất khác biệt so với các nhóm tuổi khác. Do đó, việc thiếu thông tin chi tiết về thị trường, thói quen tiêu dùng của nhóm đối tượng này có thể dẫn đến những quyết định sai lầm trong chiến lược kinh doanh.
Khó khăn trong việc tiếp cận vốn đầu tư cũng là một thách thức không nhỏ. Các nhà đầu tư thường có xu hướng ưu tiên các lĩnh vực công nghệ mới nổi hoặc thị trường tiêu dùng trẻ tuổi hơn là đầu tư vào các dự án liên quan đến người cao tuổi. Điều này khiến cho các startup trong lĩnh vực kinh tế bạc khó khăn hơn trong tìm kiếm nguồn vốn để phát triển sản phẩm, mở rộng quy mô hoạt động. Việc thiếu hụt nguồn lực tài chính có thể làm chậm tiến độ phát triển, giảm khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp khởi nghiệp.
Chính sách hỗ trợ từ Chính phủ cũng là một yếu tố quan trọng. Hiện nay, nhiều chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp khởi nghiệp vẫn còn thiếu rõ ràng, chưa được áp dụng rộng rãi. Các startup cần có sự hỗ trợ từ Chính phủ thông qua việc xây dựng khung pháp lý thuận lợi, cung cấp các gói hỗ trợ tài chính hoặc thuế cho những doanh nghiệp tham gia vào lĩnh vực chăm sóc sức khỏe và dịch vụ cho người cao tuổi. Nếu không có sự can thiệp kịp thời từ phía chính phủ, nhiều startup sẽ khó có thể tồn tại và phát triển.
Sự cạnh tranh từ các doanh nghiệp lớn cũng là một rào cản đáng kể. Nhiều công ty lớn đã có mặt trên thị trường và có đủ nguồn lực để phát triển sản phẩm chất lượng cao, đồng thời xây dựng thương hiệu mạnh mẽ. Điều này khiến cho các startup gặp khó khăn trong việc tạo dựng niềm tin từ khách hàng và cạnh tranh giá cả. Để vượt qua, các doanh nghiệp khởi nghiệp cần phải tìm ra những khác biệt trong sản phẩm hoặc dịch vụ của mình, đồng thời xây dựng chiến lược marketing hiệu quả để thu hút sự chú ý của người tiêu dùng.
Cuối cùng, vấn đề văn hóa và tâm lý cũng ảnh hưởng đến sự phát triển của kinh tế bạc. Người cao tuổi thường có tâm lý ngại thay đổi và ít tiếp xúc với công nghệ mới. Điều này tạo ra khó khăn cho các startup khi muốn giới thiệu sản phẩm hoặc dịch vụ công nghệ đến nhóm khách hàng này. Để vượt qua rào cản này, các doanh nghiệp cần phải xây dựng các chương trình giáo dục, truyền thông nhằm nâng cao nhận thức của người cao tuổi về lợi ích của sản phẩm, dịch vụ mà họ cung cấp.
Kinh nghiệm quốc tế
Nhìn sang Nhật Bản, quốc gia được xem là tiên phong trong việc phát triển kinh tế bạc, từ đó có thể nhận thấy vai trò quan trọng của Chính phủ trong việc thúc đẩy, hỗ trợ sự phát triển của lĩnh vực này. Chính phủ Nhật Bản đã ban hành những chính sách khuyến khích doanh nghiệp nghiên cứu, cung cấp các sản phẩm, dịch vụ đáp ứng nhu cầu người cao tuổi. Nhiều công ty Nhật Bản đã thành công phát triển các sản phẩm sáng tạo như điện thoại di động được thiết kế đơn giản và dễ sử dụng cho người già, cũng như các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại nhà với chất lượng cao và sự tiện lợi.
Tương tự, Hàn Quốc đã đầu tư mạnh vào công nghệ thông tin để phục vụ người cao tuổi, phát triển các ứng dụng giúp họ quản lý sức khỏe, kết nối với bác sĩ. Quốc gia này cũng chú trọng giáo dục, đào tạo cho người cao tuổi, giúp họ nâng cao kỹ năng sống và sử dụng công nghệ mới.
Ở châu Âu, các nước như Thụy Điển và Đan Mạch đã xây dựng hệ thống phúc lợi xã hội mạnh mẽ cho người cao tuổi, đảm bảo quyền lợi về y tế và dịch vụ chăm sóc. Sự kết hợp giữa chính sách hỗ trợ, tham gia cộng đồng đã giúp người cao tuổi sống vui vẻ, khỏe mạnh hơn.
[1] https://vietnamnews.vn/economy/1657573/the-silver-economy-a-billion-dollar-market-in-viet-nam.html
[2] https://dantri.com.vn/suc-khoe/viet-nam-chuan-bi-buoc-vao-thoi-ky-dan-so-gia-20230829171637591.htm
[3] https://www.vietnamplus.vn/gia-hoa-dan-so-o-viet-nam-lap-khoang-trong-chua-giau-da-gia-cho-nguoi-cao-tuoi-post980358.vnp
[4] https://dantri.com.vn/suc-khoe/viet-nam-chuan-bi-buoc-vao-thoi-ky-dan-so-gia-20230829171637591.htm
[5] https://tuoitre.vn/nam-2023-dan-so-viet-nam-dat-100-3-trieu-dan-tuoi-tho-trung-binh-73-7-tuoi-20231230091202154.htm
[6] https://tuoitre.vn/nam-2023-dan-so-viet-nam-dat-100-3-trieu-dan-tuoi-tho-trung-binh-73-7-tuoi-20231230091202154.htm
[7] https://www.tapchicongsan.org.vn/web/guest/van_hoa_xa_hoi/-/2018/1019302/van-de-gia-hoa-dan-so-o-viet-nam--thach-thuc-va-giai-phap.aspx
[8] https://dantri.com.vn/suc-khoe/viet-nam-chuan-bi-buoc-vao-thoi-ky-dan-so-gia-20230829171637591.htm
[9] https://tuoitre.vn/tu-2056-den-2069-co-cau-dan-so-viet-nam-sieu-gia-20230730101410763.htm
[10] https://www.brandsvietnam.com/17478-nhanh-tay-voi-phan-khuc-thi-truong-nguoi-cao-tuoi
Phạm Hoàng Phúc
FILI - 09:13:05 21/02/2025
|
