|
Thị trường liên ngân hàng: Trật tự đang được lập lại
NHTM cần và phải là tổ chức tài chính trung gian điều tiết vốn cho nền kinh tế. Vì thế tín dụng cho nền kinh tế có tầm quan trọng hơn cả. TT2 là “sân chơi” nội bộ, chỉ cần thiết cho hỗ trợ thanh khoản tạm thời, nên càng thu hẹp càng tốt. Đó là mục tiêu mà Thông tư 21 đã và đang hướng tới.
Đó là tình hình hoạt động và trạng thái vận hành của thị trường liên ngân hàng (TT2), kể từ khi Thông tư số 21/2012/TT-NHNN (Thông tư 21) của NHNN, ra đời ngày 18/6/2012, có hiệu lực thi hành vào ngày 1/9/2012. Điều này thể hiện rõ trên cả hai mặt lãi suất và doanh số giao dịch đều giảm, chứng tỏ vai trò và chức năng của thị trường thanh khoản đã và đang được lập lại dù chỉ mang tính thời điểm.
Thị trường chưa quên những đợt sóng trào dâng và nóng bỏng của các giao dịch trên TT2 vào các năm từ 2009 đến 2011. Trong thời gian đó, có lúc lãi suất cho vay trên TT2 cao gấp nhiều lần so với lãi suất cho vay trên TT1 (thị trường tín dụng). Đã có những “tiếng kêu than ai oán” của những Ngân hàng Thương mại (NHTM) thiếu thanh khoản buộc phải để NHTM cho vay “nấu lẩu trên lưng” mình.
Để giảm bớt thua thiệt, đã có ngân hàng đi vay trên TT2 để cho vay ra TT1 với lãi suất cao hơn. Và, khi khách hàng mắc nợ quá hạn, lập tức bất ổn dồn lại, rồi bùng lên, khiến những ngân hàng này không thanh toán được nợ vay thanh khoản đáo hạn, báo hại ngân hàng chủ nợ bị đẩy vào tình trạng bị động cân đối nguồn vốn. Nợ xấu cho vay liên ngân hàng từ đó phát sinh và cứ thế gia tăng.
Rồi cái phải đến đã đến. Đó là vào cuối năm ngoái, giao dịch vay thanh khoản đã bị buộc phải thế chấp bảo đảm an toàn vốn vay. Đây là một điều kiện phòng ngừa rủi ro chưa từng có trong lịch sử hoạt động của TT2, kể cho đến thời điểm đó. Tình hình có lúc căng thẳng đến mức nhiều NHTM thiếu thanh khoản “cầu cứu” NHNN can thiệp bỏ thế chấp. Chính từ những bất ổn nói trên khiến TT2 phải được điều chỉnh bằng Thông tư 21...
Tuy nhiên, ngay cả khi Thông tư 21 được ban hành vào giữa tháng 6/2012, thì trong tuần cuối tháng 6 đó, lãi suất TT2 vẫn tăng. Cụ thể, lấy ngày 26/6 trên TT2, lãi suất qua đêm đã ở mức 7,5%/năm, kỳ hạn 1 tuần lên đến 8,5%/năm, kỳ hạn 1 tháng lên đến 9,5%/năm. Cần nhớ vào thời điểm này lãi suất huy động vốn ngắn hạn với trần 9%/năm đã được thực hiện hai tuần trước đó, trong đó huy động vốn kỳ hạn dưới 1 tháng lãi suất chỉ ở mức đến 2%/năm. Nhưng rồi TT2 không phải chờ đợi lâu, vì ngay trong tuần đầu, khi Thông tư 21 có hiệu lực, doanh số giao dịch VND trên TT2 tuy vẫn đạt mức 49.698 tỷ đồng, nhưng đã giảm đến 58% so với tuần trước đó.
Còn sang đầu tháng 10 này, lấy số liệu vào ngày 3/10 vừa qua, lãi suất qua đêm ở mức 3,1%/năm, 1 tuần là 3,93%/năm, 1 tháng là 8,73%/năm. So với tuần trước đó, kỳ hạn qua đêm giảm 0,40%, 2 tuần giảm 1%, 3 tuần giảm 0,10%. Doanh số giao dịch cũng giảm hẳn, bình quân trong tuần, giao dịnh bằng VND đạt khoảng 13.000 tỷ đồng/ngày; bằng USD, quy đổi, bình quân cũng chỉ khoảng trên 12.000 tỷ đồng/ngày.
Câu hỏi tại sao khi thực hiện Thông tư 21, cả lãi suất và doanh số đều giảm đã được giới phân tích cho là vì có không ít NHTM không thỏa mãn được điều kiện “tại thời điểm giao dịch, ngân hàng đi vay không có nợ quá hạn từ 10 ngày trở lên”. Quy định này của Thông tư 21 siết chặt không chỉ ngân hàng đi vay, mà còn cả ngân hàng cho vay nữa. Trong bối cảnh nhiều NHTM thanh khoản có dư, tín dụng lại gặp khó, nên cùng với các giải pháp tận thu khác người ta phải hạ lãi suất, đẩy mạnh cho vay liên ngân hàng. Đồng thời, kể từ đầu tháng 9 đến nay, áp lực giảm lãi suất và doanh số trên TT2, lại trở thành động lực thúc đẩy gia tăng hoạt động tín dụng trên TT1, khiến tín dụng đã tăng trưởng hơn lên. Một hiệu ứng tích cực khác nữa là do không đủ điều kiện giao dịch trên TT2, các NHTM yếu thanh khoản đã phải tích cực hơn trong hoạt động huy động vốn trên TT1.
Câu hỏi doanh số giao dịch trên TT2 sụt giảm có là điều đáng quan ngại, được cho là không. NHTM cần và phải là tổ chức tài chính trung gian điều tiết vốn cho nền kinh tế. Vì thế tín dụng cho nền kinh tế có tầm quan trọng hơn cả. TT2 là “sân chơi” nội bộ, chỉ cần thiết cho hỗ trợ thanh khoản tạm thời, nên càng thu hẹp càng tốt. Đó là mục tiêu mà Thông tư 21 đã và đang hướng tới.
Ama Linh
thời báo ngân hàng
|
