|
Kìm được lạm phát, lại lo tăng trưởng
Chính phủ Việt Nam đã thành công trong việc tiết giảm cầu để kiềm chế áp lực lạm phát, việc đó cũng đồng thời hãm đà tăng trưởng nhiều hơn mong đợi.
Dự báo tăng trưởng giảm còn 5,1%
Theo báo cáo tháng 5/2012 của Ngân hàng HSBC, trong quý đầu năm 2012, tăng trưởng đã giảm xuống mức 4,1% so với cùng kỳ năm ngoái, với ngành dịch vụ suy giảm nhiều nhất. Mốc GDP của quý 1 đánh dấu mức tăng trưởng thấp nhất kể từ tháng 3/2009. Nếu so sánh với quý trước, GDP đã suy giảm mạnh nhất trong vòng một thập kỷ, khi giảm 2,5% trong quý 1/2012 từ mức tăng 2,9% của quý trước đó (số liệu đã được điều chỉnh theo yếu tố thời vụ).
Từ đầu năm đến nay, Ngân hàng Nhà nước đã giảm lãi suất 2% để khuyến khích tiêu dùng, nhưng khi tín dụng thu hẹp lại nhanh hơn kỳ vọng, HSBC điều chỉnh lại dự báo tăng trưởng cho năm 2012 từ 5,7% xuống 5,1%.
Tăng trưởng chậm của nền kinh tế phản ánh tình trạng tín dụng bị thắt chặt. Không có gì đáng ngạc nhiên khi các doanh nghiệp và ngành sản xuất gặp khó khăn nếu nhìn dư nợ cho vay đã suy giảm thực tế trong năm 2011 và thu hẹp lại trong quý 1/2012. Đặc biệt, bất động sản và xây dựng là hai lĩnh vực suy giảm nhiều nhất, vì lãi suất cho vay cao đã làm sụt giảm nhu cầu về nhà cửa. Trong các ngành khác, hoạt động kinh doanh cũng dần chững lại do những khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn. Trên thực tế, đã có hàng nghìn doanh nghiệp phải đóng cửa hoặc tạm dừng hoạt động do chi phí vốn quá cao.
Nhu cầu tiêu dùng giảm mạnh
Mức chênh lệch lớn trong tăng trưởng xuất khẩu và nhập khẩu đã nêu bật sự suy giảm mạnh của cầu nội địa. Tính từ đầu năm tới nay, xuất khẩu tăng 22,1% so với cùng kỳ năm ngoái trong khi nhập khẩu chỉ tăng 4,4%.
Theo HSBC, sự sụt giảm đáng lo lắng nhất không phải là ở xuất khẩu mà là nhập khẩu đang suy giảm đáng kể. Trong khi Việt Nam cần giảm tốc nhập khẩu để kìm hãm thâm hụt thương mại, thì số liệu tăng trưởng nhập khẩu yếu kém cũng cho thấy rằng cầu nội địa đang thấp. Vì hầu hết các mặt hàng nhập khẩu của Việt Nam được sử dụng cho sản xuất hơn là tiêu dùng, mức tăng trưởng nhập khẩu thấp cho thấy các doanh nghiệp đang khá thận trọng và ước đoán nhu cầu thị trường sẽ rất thấp trong những tháng tới. Thực tế, các nguyên vật liệu nhập khẩu như phân bón, bông, vải sợi, nguyên liệu da giày, thép, ô tô, xe máy, xăng và khí đốt hóa lỏng đã chứng kiến mức sụt giảm mạnh trong vài tháng trở lại đây khi so sánh cùng kỳ năm ngoái. Với mức suy giảm trong cầu nhập khẩu, phản ánh cầu tiêu dùng trong nước thấp cũng như môi trường sản xuất khó khăn hơn, khả năng thâm hụt thương mại sẽ được cải thiện đáng kể và giảm từ 9,8 tỷ USD trong năm 2011 xuống 4,6 tỷ USD trong năm 2012.
Trong khi giúp cải thiện số liệu về xuất khẩu ròng, việc giảm nhập khẩu phản ánh nhu cầu tiêu dùng cá nhân đã chững lại cũng như đầu tư đang giảm đi. Số liệu GDP thấp hơn mức mong đợi của quý 1 chứng tỏ nhiều ngành, bao gồm cả ngành dịch vụ đang giảm tăng trưởng đáng kể. Ngay cả khi mức tăng trưởng nhập khẩu kỳ vọng sẽ lên lại vào các tháng tiếp theo khi lãi suất cho vay giảm và có thêm nhiều công cụ nới lỏng được thực thi, mức tăng trưởng này cũng sẽ giảm xuống 14,0% cho cả năm so với dự báo trước đây của HSBC là 20,6%. Ngay cả bán lẻ vốn là ngành rất sôi động cũng đã trầm lắng xuống. Nếu xét theo xu hướng, bán lẻ đã rơi xuống vùng tăng trưởng âm trong những tháng gần đây, cho thấy mức tiêu dùng có thể còn tiếp tục giảm trong thời gian tới. Với nhu cầu thấp, khả năng mức tăng trưởng tiêu dùng cá nhân giảm xuống 4,3% trong năm 2012 thay vì số ước tính trước đây là 4,8%.
Lãi suất sẽ tiếp tục giảm
Vì tăng trưởng đã giảm nhiều hơn mong đợi và lạm phát liên tục dịu xuống, HSBC tin rằng NHNN sẽ tiếp tục nới lỏng chính sách tiền tệ trong những tháng tiếp theo. Với tăng trưởng kinh tế bị giảm tốc đột ngột từ 6,1% vào quý 4/2011 xuống 4,1% vào quý 1/2012, Ngân hàng Nhà nước có lẽ sẽ hạ tiếp các lãi suất chính sách trong các quý tiếp theo. Đợt giảm lãi suất gần nhất có lẽ sẽ vào đầu quý 3/2012.
Theo HSBC, Việt Nam hiện đang đứng ở giao lộ. Trong gần mười năm trở lại đây, cũng giống các nền kinh tế tương tự trong khu vực, tăng trưởng ở Việt Nam được dẫn dắt bằng tín dụng. Sự tăng trưởng đó đã giúp nền kinh tế tăng trưởng trung bình 7%/năm trong vòng một thập kỷ qua. Tăng trưởng, đặc biệt là dưới sự dẫn dắt của tín dụng, thường đi kèm với một vấn đề nhức nhối khác: áp lực lạm phát nóng lên.
Để tránh được cặp đôi tăng trưởng nhanh và lạm phát leo thang, HSBC cho rằng cải tổ cơ cấu là cần thiết để nâng cao hiệu quả đầu tư, từ đó nâng cao năng suất lao động. Đối với Việt Nam, điều này đặc biệt quan trọng khi dân số và thu nhập tăng làm cho tổng cầu tăng theo. Nếu không cải tổ theo con đường ấy, Việt Nam sẽ rơi vào vòng xoáy nguy hiểm: phải mở rộng tín dụng để hỗ trợ các doanh nghiệp kém hiệu quả trong bối cảnh áp lực lạm phát ngày một nóng bỏng.
Hoàng Yến
vnmedia
|
