|
Chịu thiệt vì cách tính thuế
Các NĐT trong nước thành lập quỹ đầu tư chứng khoán hoặc công ty đầu tư chứng khoán, phải chịu thuế cao hơn nhiều so với NĐT là cá nhân và tổ chức nước ngoài. Thực tế này đang hạn chế sự ra đời của các tổ chức kinh doanh chứng khoán “nội”, vì thế họ thay vì đứng ra thành lập pháp nhân và phải chịu mức thuế cao, họ sẽ né bằng cách đầu tư theo hình thức cá nhân.
Ông Nguyễn Hoàng Hải, Tổng thư ký Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI) chỉ ra sự bất hợp lý về cơ chế thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN), gây khó khăn cho nỗ lực phát triển NĐT tổ chức trong nước, đó là họ đang phải chịu mức thuế suất 25% trên lợi nhuận (theo Luật Thuế TNDN) so với mức thuế khoán 0,1% trên giá trị chuyển nhượng chứng khoán áp dụng cho NĐT tổ chức nước ngoài. Phương pháp tính thuế không đồng nhất này tạo ra sự không bình đẳng về thực thi nghĩa vụ nộp thuế.
Theo VAFI, nếu các NĐT trong nước thành lập quỹ đầu tư chứng khoán hoặc công ty đầu tư chứng khoán, thì phải chịu thuế cao hơn nhiều so với NĐT là cá nhân và tổ chức nước ngoài. Thực tế này đang hạn chế sự ra đời của các tổ chức kinh doanh chứng khoán “nội”, vì để hiện thực hoá ý tưởng đầu tư, thay vì đứng ra thành lập pháp nhân và phải chịu mức thuế cao, họ sẽ né bằng cách đầu tư theo hình thức cá nhân. Trong khi đó, TTCK cần có đội ngũ NĐT tổ chức chiếm ưu thế, chứ không phải số lượng NĐT cá nhân nhỏ lẻ áp đảo như hiện nay.
Sự bất hợp lý của thuế TNDN còn khiến các DN áp dụng một chiêu lách thuế khác là khi mua - bán cổ phiếu trên TTCK tự do (OTC), trong các hợp đồng mua - bán với cá nhân, họ kê giá mua cao, giá bán thấp nhằm tạo lỗ hoặc lãi ít. Trường hợp kinh doanh thua lỗ, DN kê khai trích lập dự phòng cao hơn mức bình thường để được giảm thuế. Tình trạng này vừa gây thất thoát tiền thuế của Nhà nước, vừa khó phát triển các NĐT có tổ chức trong nước. Việc áp dụng mức thuế suất thuế TNDN trong đầu tư trái phiếu chính phủ và trái phiếu DN là 25% còn làm cho lãi suất huy động trái phiếu tăng thêm 2 - 3%. Khi mặt bằng huy động vốn của hệ thống ngân hàng ở mức cao như hiện nay thì việc phát hành trái phiếu chính phủ gặp rất nhiều khó khăn, bởi để thành công, Nhà nước bắt buộc phải phát hành với lãi suất cao. Như vậy, mức thuế suất khá cao đánh vào hoạt động đầu tư trái phiếu của NĐT tổ chức trong nước vừa không hấp dẫn NĐT tổ chức tham gia đầu tư, vừa gây khó khăn cho hoạt động phát hành trái phiếu.
Xuất phát từ thực tế trên, ngoài việc kiến nghị đơn giản hoá thủ tục kinh doanh nhằm phát triển các NĐT tổ chức, VAFI vừa có Công văn số 636/HHĐTTC gửi Bộ Tài chính và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước với nội dung đề nghị xem xét để có ý kiến về việc loại bỏ những rào cản đối với sự ra đời và phát triển của tổ chức đầu tư trong nước. Theo đó, với lập luận đầu tư chứng khoán là một hoạt động đặc thù và đầy rủi ro so với các ngành sản xuất - kinh doanh khác, VAFI cho rằng, cần có những quy định phù hợp với thông lệ quốc tế, đồng thời tạo sân chơi bình đẳng cho mọi đối tượng. VAFI kiến nghị, áp dụng phương thức thuế khoán trong hoạt động đầu tư chứng khoán cho cả NĐT tổ chức trong nước lẫn nước ngoài. Mức thuế suất sẽ được điều chỉnh tăng tuỳ theo sự phát triển của TTCK trong từng thời kỳ.
Trong bối cảnh quy mô của thị trường OTC vẫn còn rất lớn so với thị trường niêm yết như hiện nay, theo ông Hải, việc áp dụng phương thức thuế khoán cho mọi đối tượng đầu tư cổ phiếu là khả thi và phù hợp. Đối với hoạt động đầu tư trái phiếu, Nhà nước nên xem xét không thu thuế TNDN.
Để tạo sự bình đẳng về nghĩa vụ thuế trong hoạt động kinh doanh chứng khoán, trái phiếu nhằm khuyến khích NĐT tổ chức trong nước phát triển nhanh, Tiến sỹ Quách Đức Pháp, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học tài chính cho rằng, cần đánh giá xác thực việc áp dụng mức thuế suất 25% có khiến NĐT tổ chức trong nước phải thực hiện nghĩa vụ thuế cao hơn NĐT tổ chức nước ngoài với mức thuế 0,1% trên giá trị chuyển nhượng chứng khoán từng lần hay không. Nếu có sự chênh lệch khiến NĐT tổ chức trong nước phải chịu thuế cao hơn thì, hoặc là xem xét giảm mức thuế suất 25%, hoặc là áp dụng chung cho cả NĐT tổ chức trong và ngoài nước mức thuế 0,1%. Chỉ khi tạo được sự bình đẳng như vậy mới khuyến khích được NĐT tổ chức phát triển nhanh.
Những gợi mở trên mang lại hy vọng cho NĐT về một giải pháp phát triển NĐT tổ chức trong nước. Tuy nhiên, với quy trình xây dựng luật hiện hành, thì ngay cả khi những đề xuất trên là tối ưu cũng không thể nhanh chóng đưa vào luật để thực thi. Bởi theo ông Vũ Văn Trường, Vụ trưởng Vụ Chính sách thuế (Bộ Tài chính), những đề xuất như vậy bao giờ cũng cần được nghiên cứu kỹ lưỡng trước khi các cơ quan chức năng xem xét và có ý kiến đến cơ quan có thẩm quyền ban hành hay sửa đổi Luật thuế. Hơn nữa, từ ngày 1/1/2010, các quy định của Luật Thuế thu nhập cá nhân đối với kinh doanh chứng khoán chính thức được áp dụng, nên cần có thời gian để đánh giá những mặt tích cực, cũng như hạn chế, sau đó mới có thể đề xuất phương án điều chỉnh hợp lý.
Nguyễn Hà Thanh
Đầu tư chứng khoán
|
