|
Kinh tế Trung Quốc tăng mạnh nhờ kích cầu
Nhiều nhà phân tích tự hỏi, có phải biện pháp kích cầu kinh tế của Trung Quốc là quá tốt hay hàm chứa những rủi ro chưa biết tới.
Tăng trưởng của Trung Quốc đã làm thế giới phải thèm thuồng. Những số liệu mới công bố ngày 16-7 cho thấy GDP của Trung Quốc trong nửa đầu năm nay tăng nhanh lên mức 7,9%. Không chỉ quá tốt mà những số liệu này còn cho thấy một sự hồi phục đáng kinh ngạc. Ngân hàng đầu tư Goldman Sachs dự tính rằng trong quý 2 vừa qua, mức GDP hàng năm của Trung Quốc là 16,5% so với quý 1 (xem bảng 1). Trong cùng thời gian này, nền kinh tế Mỹ lại có vẻ như co cụm trở lại. Chính sách kích cầu kinh tế của Trung Quốc rõ ràng là đã có hiệu quả lớn.
Từ đầu năm đến hết tháng 6, vốn đầu tư vào tài sản cố định tăng 35%, lượng xe hơi bán ra tăng 48%, và lượng nhà mua bán tăng 80%. Sau đợt xuống dốc năm ngoái, giá nhà đã tăng mạnh ở một số thành phố lớn; và giá cổ phiếu cũng đã tăng 80% từ mức thấp nhất hồi tháng 11 năm ngoái. Tiêu dùng nội địa sôi nổi lên một phần là do gói kích cầu của chính phủ, nhưng có lẽ quan trọng hơn là do việc bãi bỏ những hạn chế về vay tiền ngân hàng vào cuối năm ngoái. Trong tháng Sáu, các khoản vay mới đã tăng hơn bốn lần so với một năm trước (xem bảng 2).
Một trong những lý do tại sao kinh tế Trung Quốc bật dậy nhanh là phần lớn sự trì trệ là do họ tự gây ra hơn là do hệ quả của sự sụp đổ nền kinh tế Mỹ. Trong năm 2007, lo lắng về tăng trưởng nóng đã khiến chính phủ Trung Quốc ban hành những chính sách kiềm chế việc cho vay xây dựng và mua nhà ở. Biện pháp này đã làm cho nền kinh tế Trung Quốc chậm lại đột ngột ngay cả trước khi khủng hoảng tài chính toàn cầu diễn ra. Rồi tháng 11 năm ngoài, chính phủ lại mở vòi cho dòng tín dụng chảy mạnh trở lại.
Tăng trưởng tín dụng đã tạo đà cho tiêu dùng trong nước nhưng lại làm dấy lên nỗi lo lắng dòng tiền tệ lớn sẽ thúc đẩy lạm phát, tạo ra các hiệu ứng bong bóng trên thị trường chứng khoán - nhà đất, và tích tụ nợ xấu. Sáu tháng đầu năm nay lượng cung tiền M2 đã tăng 29%. Trong thực tế, nguy cơ lạm phát cao trong tương lại gần có vẻ như chưa đáng kể: giá hàng tiêu dùng của Trung Quốc giảm 1,7% trong nửa đầu năm nay, và lượng hàng tồn đọng cả trong nội địa lẫn ở nước ngoài đang làm cho giá cả giảm thêm nữa. Chỉ có giá tài sản có thể là mối nguy lớn. Theo một ước tính, 20% những khoản tiền vay mới được đổ vào thị trường chứng khoán trong năm tháng đầu năm nay.
Có lẽ hãy còn quá sớm để dùng từ “bong bóng”. Thị trường chứng khoán chỉ mới lên tới một nửa của mức đỉnh năm 2007, và mặc dù giá nhà tăng mạnh trong năm nay ở Thượng Hải và Thâm Quyến, giá nhà trung bình trên toàn quốc chỉ cao hơn giá năm ngoái một chút.
Bảng 1: Tăng trưởng GDP của Trung Quốc và Mỹ
Nhưng tốc độ cho vay của các ngân hàng là không có tính bền vững. Kinh nghiệm của nước Mỹ mới đây cho thấy rằng ngăn ngừa bong bóng phồng lên thì tốt hơn là dọn dẹp hậu quả sau khi bong bóng vỡ. Một vài quan chức tại ngân hàng trung ương Trung Quốc nói rằng việc cho vay cần phải nên hãm lại.
Tại thời điểm này, Thủ tướng Trung Quốc Ôn Gia Bảo ra dấu hiệu rằng ông muốn chính sách tiền tệ tiếp tục giữ ở mức hơi rộng rãi. Xuất khẩu vẫn yếu kém và chính phủ sợ rằng việc thắt chặt tín dụng sớm quá có thể làm lệch hướng việc phục hồi kinh tế. Họ cũng muốn tạo công ăn việc làm và giữ xã hội ổn định trong những tháng trước dịp kỷ niệm 60 năm thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa vào tháng 10 tới.
Cho dù vậy, ngân hàng trung ương Trung Quốc vẫn bắt đầu siết nhẹ dây cương. Mới đây họ đã tăng lãi suất trên thị trường tiền tệ và cảnh báo các ngân hàng thương mại rằng họ có ý định gia tăng việc kiểm soát các món vay mới. Ủy ban Điều hành Ngân hàng Trung Quốc đã cảnh báo các ngân hàng thương mại phải tuân theo các luật lệ về vấn đề cho vay có thế chấp đối với người mua ngôi nhà thứ hai, theo đó người vay phải trả trước tối thiểu 40% giá trị bất động sản.
Bảng 2: Tăng trưởng dư nợ tín dụng của Trung Quốc
Sự bật dậy mới đây trong doanh số bán nhà thật ra là điều mà chính phủ Trung Quốc mong mỏi, vì họ dùng bất động sản làm cách thúc đẩy tiêu dùng cá nhân. Càng bán được nhà càng tăng được lượng tiêu dùng các sản phẩm nội thất và hàng điện tử dân dụng; ngành xây dựng cũng tạo ra được nhiều công việc, vì trong thực tế ngành xây dựng cũng sử dụng số nhân công gần bằng với số nhân công trong ngành xuất khẩu.
Từ tháng 10 năm ngoái, chính phủ Trung Quốc khuyến khích người dân mua nhà bằng cách giảm tỷ lệ số tiền trả trước để mua căn nhà ở chính từ 30% xuống 20%, giảm các khoản phí trước bạ và thuế má tính trên các giao dịch bất động sản. Nhờ doanh số bán nhà tăng, việc xây dựng nhà mới cũng tăng theo: số nhà bắt đầu xây dựng trong nửa đầu năm nay đã tăng 12%, lần tăng đầu tiên trong vòng một năm qua.
Do tầm quan trọng của bất động sản đối với nhu cầu nội địa, chính phủ Trung Quốc rất không mạnh tay với thị trường nhà cửa. Bất chấp sự bùng nổ tín dụng gần đây, việc cho vay thế chấp bằng bất động sản của các ngân hàng Trung Quốc vẫn rất bảo thủ so với Mỹ - tại đỉnh điểm của bong bóng nhà đất ở Mỹ, rất dễ thế chấp nhà cửa để vay tới 100% giá trị căn nhà hoặc nhiều hơn nữa. Dẫu sao bài học của vụ khủng hoảng tài chính ở Mỹ đối với chính phủ Trung Quốc là rất rõ ràng: không bao giờ lơ đễnh với việc cho vay quá dễ dàng.
Phương Huỳnh (theo Economist)
TBKTSG ONLINE
|
