|
Huy động vốn qua phát hành trái phiếu: Theo "vết chân" cũ?
Năm 2008 và quý I/2009 được coi là thời kỳ bùng nổ của giao dịch trái phiếu chính phủ, tuy nhiên đây cũng là giai đoạn do biến động của kinh tế vĩ mô dẫn tới công tác huy động vốn gặp khó khăn với nhiều phiên đấu thầu không thành công.
Theo đánh giá của nhiều chuyên gia, đây cũng sẽ vẫn là khó khăn, thách thức mà các đợt gọi thầu gặp phải trong những tháng tới của năm 2009.
Liên tục thất bại
HaSTC vừa có thông báo về việc thay đổi khối lượng gọi thầu của phiên đấu thầu trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh phát hành của Cty đầu tư phát triển đường cao tốc VN.
Theo kế hoạch mà Cty này gửi HaSTC ngày 21.5, Cty sẽ gọi thầu khối lượng 1.500 tỉ đồng trái phiếu đợt 2 dự án đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai. Tuy nhiên, đến ngày 25.5, Bộ Tài chính đã có công văn số 155/BTC-TCNH rút khối lượng gọi thầu xuống còn 1/3 khối lượng ban đầu.
Theo đó, đợt đấu thầu dự kiến tổ chức vào hôm nay (27.5), khối lượng gọi thầu chỉ còn 500 tỉ đồng. Kết quả gọi thầu sẽ được công bố ngay sau khi có kết quả. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, khối lượng lớn có thể không thành công bởi trước đó đã có quá nhiều đợt gọi thầu thất bại.
Theo thống kê, đã có không dưới 10 phiên đấu thầu trái phiếu chính phủ do Kho bạc Nhà nước (KBNN) và NH Phát triển VN tiến hành thất bại. Trong số 8 phiên đấu thầu trái phiếu bằng nội tệ quý I mà HaSTC tiến hành chỉ có duy nhất 1 phiên thu được 100 tỉ đồng, với thời hạn 2 năm do Kho bạc Nhà nước phát hành.
Trong 3 đợt phát hành trái phiếu bằng ngoại tệ cuối tháng 3 vừa qua, với khối lượng gọi thầu 300 triệu USD đối với 3 kỳ hạn 1, 2 và 3 năm, kết quả chỉ thu được 230,11 triệu USD (kỳ hạn 1 năm là 100 triệu USD; kỳ hạn 2 năm là 80,01 triệu USD; kỳ hạn 3 năm là 50,01 triệu USD).
Tháng 2.2009, khi đề ra phương án phát hành bổ sung thêm 11.500 tỉ đồng trái phiếu chính phủ cho năm 2009, nâng khối lượng gọi thầu cho cả năm lên con số 55.000 tỉ đồng để thực hiện mục tiêu kích cầu đầu tư, thực hiện các chính sách an sinh xã hội, Bộ Tài chính mới đây cũng cho biết, tổng thu ngân sách trong 4 tháng đầu năm nay đã giảm gần 20% so với cùng kỳ năm ngoái, dự kiến thu ngân sách cả năm sẽ giảm khoảng từ 29.000 tỉ đồng đến 63.000 tỉ đồng so với dự toán do kinh tế và giá dầu thô suy giảm.
Hạn chế nào lớn nhất?
Những khó khăn của công tác gọi vốn trái phiếu trong những tháng cuối năm 2009 được nhận định như sau: Thứ nhất, việc giải ngân không hết số vốn đã huy động từ phát hành trái phiếu chính phủ từ năm 2003-2008 (huy động hơn 300.000 tỉ đồng, nhưng mới giải ngân được 65.000 tỉ đồng, bằng 54% kế hoạch). Thêm vào đó, thời điểm phát hành được đánh giá là không mấy thuận lợi khi kinh tế đang gặp khó, xu hướng rút vốn khỏi thị trường hoặc tâm lý chờ đợi tin tức khả quan của nền kinh tế tác động tới khả năng tham gia của NĐT, nhất là NĐT nước ngoài.
Thứ hai, việc đẩy mạnh mua trái phiếu chính phủ với khối lượng lớn của các NĐT trong nước, đặc biệt là các NHTM trong năm 2008 sẽ tiếp tục hạn chế khả năng tham gia thị trường năm 2009 do còn phụ thuộc vào tính thanh khoản của NH và bị hạn chế giới hạn đầu tư trên tổng tài sản. Thống kê cho thấy, trong quý I vừa qua, đã có nhiều NHTM bán ra khối lượng lớn trái phiếu nhằm cơ cấu danh mục.
Thứ ba, việc quy định lãi suất trần của Bộ Tài chính đã tạo ra một rào cản khá lớn trong hoạt động đấu thầu trái phiếu chính phủ vì lãi suất trần đưa ra thường có mức thấp hơn lãi suất kỳ vọng của các đối tượng tham gia. Do đó, các đợt gọi thầu kém hấp dẫn và tỉ lệ thành công không cao. Đây cũng là nguyên nhân chính dẫn tới sự thất bại liên tiếp của những đợt gọi thầu trong quý I và đầu quý II/2009.
Thứ tư, nếu ở các thị trường nước ngoài, khi kinh tế bộc lộ nhiều rủi ro tiềm ẩn thì NĐT thường có xu hướng tăng cường đầu tư vào trái phiếu chính phủ. Tuy nhiên, xu hướng này tại VN chưa phát triển. Hiện nay, sự tham gia thị trường chủ yếu là các NH. Dù không bị hạn chế về số vốn tham gia thị trường, nhưng các định chế tài chính khác như Cty bảo hiểm, Cty tài chính, các quỹ đầu tư chưa quan tâm nhiều tới hoạt động đầu tư trái phiếu chính phủ. Thứ năm là do thị trường chưa có các nghiệp vụ phái sinh, các tiêu chí phát hành quy định chưa rõ ràng và thiếu thông tin cũng như chưa có tổ chức định mức tín nhiệm và hệ thống giao dịch đồng bộ. Điều này làm giảm tính hấp dẫn của thị trường.
Theo kiến nghị của một số chuyên gia, cần phải xem xét các giải pháp thu hút vốn qua trái phiếu chính phủ đã khả thi chưa khi kinh tế còn chưa thoát khỏi tình trạng suy thoái. Do đó, Chính phủ cần đưa ra dự báo tương đối chuẩn xác về GDP, bội chi ngân sách, nhu cầu đầu tư và xu thế biến động thị trường để có kế hoạch phát hành hợp lý và có tính khả thi cao.
Lưu Thuỷ
Lao Động
|
