|
Chính phủ hay doanh nghiệp sẽ giải trình?
Quốc hội đề nghị Chính phủ giải trình rõ khoản bù lỗ giá dầu ngoài dự toán ngân sách năm 2008 là 32.000 tỉ đồng. Trong khi đó, các doanh nghiệp nhập khẩu kinh doanh xăng dầu chưa có một văn bản chính thức nào công khai mức lỗ, lãi.
Tính công khai của nền kinh tế
Trước đây, dự trữ ngoại tệ của Việt Nam không phải là con số công khai rộng rãi. Nhưng ở thời điểm tháng 6 năm nay, trước những thông tin trái ngược nhau về cán cân thanh toán của nền kinh tế, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Văn Giàu (hôm 19-6) đã chính thức thông báo mức dự trữ ngoại hối của Việt Nam lúc đó là 20,7 tỉ đô la Mỹ. Thông tin ấy đã góp phần tạo nên sự bình ổn cho thị trường.
Số liệu về dự trữ ngoại hối tiếp tục được cập nhật hôm 30-9, với mức tăng thêm 1,2 tỉ đô la.
Tại kỳ họp Quốc hội đang diễn ra tại Hà Nội, Ủy ban Kinh tế - Ngân sách trong báo cáo thẩm tra về bội chi ngân sách, đã chỉ ra rằng, số tuyệt đối bội chi ngân sách nhà nước tăng nhanh qua các năm (năm 2007 bội chi 56.500 tỉ đồng, tăng 16,2%; năm 2008 bội chi khoảng 66.200 tỉ đồng, tăng 17,1%; năm 2009 dự kiến bội chi 87.300 tỉ đồng, tăng 31,7% là mức tăng rất cao).
Mặt khác, nguồn bù đắp bội chi ngân sách nhà nước năm 2009 bằng vay trong nước là 71.300 tỉ đồng, với lãi suất trái phiếu cao thì mỗi năm ngân sách phải trả lãi từ 12.000-13.000 tỉ đồng, là một gánh nặng rất lớn.
Các thông tin tài chính nói trên trước đây thuộc loại thông tin không phổ biến hoặc nếu có công bố thì không bình luận, phân tích.
Tuy nhiên, đến thời điểm này, việc công khai những thông tin như vậy đang được Chính phủ sử dụng như một trong những công cụ điều hành nền kinh tế đi đúng hướng, khẳng định tính minh bạch và công khai của nền kinh tế để xây dựng niềm tin cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước.
Những thông tin như vậy còn có thể công khai được thì không lý gì lại có “vùng cấm” trong việc công bố doanh thu, lỗ lãi của các công ty xăng dầu trong cả nước, khi mà dư luận đang đặt ra hàng loạt câu hỏi về chuyện giá dầu thế giới ngày một xuống thấp mà giá xăng dầu trong nước chỉ giảm nhỏ giọt.
Không có “vùng cấm” khi ra thị trường
Doanh nghiệp chi phối 60% thị phần kinh doanh xăng dầu trong cả nước là Petrolimex tuyên bố giảm giá xăng dầu một lần nữa, với mức giảm 500 đồng/lít (xuống còn 16.000 đồng/lít). Lần giảm giá thứ ba của họ trong vòng một tháng thực tế đã không được thông báo rộng rãi. Trên website chính thức của Petrolimex, đến trưa ngày 17-10, mới thấy xuất hiện thông báo.
Lần giảm giá tiếp theo hôm 18-10, ba giờ sau khi quyết định giảm giá được đưa ra, trên trang web chính thức cũng mới được cập nhật, không kèm theo lời giải thích cụ thể xung quanh mức giảm này. Cách duy nhất để có thể kiểm chứng độ xác thực của những thông tin này là liên lạc với lãnh đạo của Petrolimex. Nhưng không phải tất cả những người mua xăng dầu đều có thể làm việc đó.
Trong khi một thực tế khác diễn ra là 1.720 cửa hàng xăng dầu của Petrolimex trong cả nước đã không đồng loạt giảm giá vào các giờ như tổng công ty quy định vì thiếu thông tin.
Nhưng những lúng túng đó không gây bức xúc trong dư luận bằng việc Petrolimex và một vài doanh nghiệp đầu mối lớn khác không giải thích rõ ràng về mức hạ giá nhỏ giọt mà họ nói là để bù lỗ nhưng không nói rõ là lỗ bao nhiêu.
Nguyên Bộ trưởng Bộ Thương mại Trương Đình Tuyển, trong cuộc giao lưu trực tuyến trên tờ vneconomy.vn cuối tuần trước cũng không hài lòng về việc này. Ông Tuyển nhận xét rằng cần phải công khai thông tin về chi phí kinh doanh và giá thành, xác định rõ thời gian bán hết lượng hàng tồn là bao nhiêu (nếu nhập với giá cao). Trong các lần tăng giá xăng dầu trước đây, kể cả mức tăng cao nhất, để lấy được sự cảm thông và đồng thuận của công luận, Bộ Tài chính đã làm như vậy.
Tuy nhiên, lại có quá nhiều thông tin trái chiều nhau khi công khai mức lỗ và thời hạn bù lỗ này. Bên lề Quốc hội cuối tuần trước, khi giá dầu thế giới xuống dưới 70 đô la/thùng, Bộ trưởng Tài chính Vũ Văn Ninh nói rằng, các doanh nghiệp đang lỗ hàng ngàn tỉ và có thể sau một năm, họ mới bù hết lỗ, nên giảm giá ít.
Nhưng trước đó gần hai tháng, hôm 27-8, tại thời điểm giá dầu thế giới ổn định ở mức 120 đô la/thùng và có xu hướng giảm tiếp, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Xuân Hà nói công khai tại cuộc họp báo rằng: “Với tình hình như vậy, các doanh nghiệp nhập khẩu đang dần hoàn vốn và đến cuối năm, họ có thể thu hồi vốn từ các phần lỗ trước đây”.
Lúc đó, các tính toán cho thấy doanh nghiệp nhập khẩu đã có lãi khoảng 4.000 đồng/lít (xăng A92) và 2.000 đồng/lít dầu. Doanh nghiệp nào tính toán chi phí hoa hồng cho đại lý và các chi phí khác hợp lý thì lợi nhuận thu được sẽ càng cao hơn. Liên bộ Tài chính - Công Thương cũng đã khẳng định trong văn bản vào thời điểm đó việc kinh doanh xăng dầu trong nước đã có lãi.
Do vậy, khi mức giá dầu thế giới giảm xuống dưới 70 đô la/thùng mà Phó tổng giám đốc Petrolimex Vương Thái Dũng nói với báo chí rằng, doanh nghiệp này chỉ lãi từ 100-200 đồng/lít xăng khiến công luận có quyền đặt câu hỏi. Hơn thế nữa, trong một cuộc trao đổi trước đây với TBKTSG, Tổng giám đốc Petrolimex Bùi Ngọc Bảo đã nói về việc doanh nghiệp này với lượng nhập khẩu lớn nên ngoài các hợp đồng mua theo kỳ hạn, Petrolimex còn áp dụng cả hình thức mua theo chuyến, tức có một phần theo giá hàng ngày để mức giá thấy có thể bù đắp cho mức giá cao.
Ngay cả con số lỗ thực tế của các doanh nghiệp nhập khẩu xăng dầu, những thông tin đưa ra cũng cần có điều kiện kiểm chứng. Việc kiểm chứng này là cần thiết khi cùng thời điểm báo lỗ của xăng dầu, ngành điện cũng kêu lỗ nhưng thực tế, tổng lợi nhuận trước thuế của công ty mẹ và các công ty do tập đoàn Điện lực giữ 100% vốn điều lệ năm 2007 lên đến 3.842 tỉ đồng.
Chỉ khi nào các thông tin về hoạt động của doanh nghiệp được minh bạch và công khai, có kiểm chứng thì toàn xã hội mới có thể chia sẻ hoặc cảm thông với việc bù lỗ (nếu có) của họ. Bởi danh nghĩa là cơ chế xăng dầu được điều hành bởi thị trường nhưng Chính phủ vẫn phải rót tiền từ ngân sách tạm ứng bù lỗ cho doanh nghiệp hoặc chỉ đạo các ngân hàng cấp vốn cho doanh nghiệp vay.
Đấy cũng là lý do vì sao Quốc hội yêu cầu Chính phủ giải trình khoản bù lỗ 32.000 tỉ đồng phát sinh ngoài dự toán ngân sách năm 2008 với lý do: “Cần được tính toán lại”.
tbktsg
|
