|
Doanh nghiệp nhà nước mạnh hay yếu?
Ai bảo doanh nghiệp nhà nước là yếu, khi mà so với tổng số doanh nghiệp của cả nước đang hoạt động, số doanh nghiệp nhà nước tuy chỉ chiếm 3,6%, nhưng đã chiếm 32,7% tổng số lao động, 54,9% tổng số vốn, 51,1% giá trị tài sản cố định, 38,8% doanh thu...
Không những lớn hơn về quy mô, doanh nghiệp nhà nước còn rất mạnh nhờ có vị trí đắc địa, diện tích rộng, thương hiệu được tồn tại trong nhiều năm... và quan trọng hơn, còn có các bộ/ngành, tỉnh/thành phố "chủ quản" đứng đằng sau. Một số doanh nghiệp nhà nước có lợi thế kinh doanh, được hưởng nhiều chính sách đặc biệt đã có kết quả và hiệu quả khá cao. Tập đoàn dầu khí Việt Nam doanh thu đạt trên 42,3 nghìn tỉ đồng, lợi nhuận đạt trên 24,9 nghìn tỉ đồng. Tập đoàn điện lực Việt Nam doanh thu trên 38,8 nghìn tỉ đồng, lợi nhuận 3,2 nghìn tỉ đồng. Tập đoàn Bưu chính - Viễn thông doanh thu gần 32,8 nghìn tỉ đồng, lợi nhuận gần 11,6 nghìn tỉ đồng. Tập đoàn công nghiệp Than - Khoáng sản doanh thu gần 22,8 nghìn tỉ đồng, lợi nhuận trên 3,1 nghìn tỉ đồng... Những đơn vị đóng góp lớn cho ngân sách nhà nước là Tổng công ty thuốc lá Việt Nam (trên 3,1 nghìn tỉ đồng), Tổng công ty rượu, bia, nước giải khát Sài Gòn (trên 2,1 nghìn tỉ đồng)... Đó cũng là những "quả đấm" mạnh của nền kinh tế; chẳng thế mà các nhà đầu tư gián tiếp nước ngoài đang đổ vốn vào Việt Nam để có thể nắm giữ được vị trí nhất định khi những doanh nghiệp này được cổ phần hóa và đấu giá cổ phiếu khi IPO.
Song, nhìn chung khối doanh nghiệp nhà nước chưa thật mạnh, thậm chí còn nhiều doanh nghiệp yếu. Theo xếp loại doanh nghiệp nhà nước của Bộ Tài chính, trong tổng số doanh nghiệp nhà nước được xếp hạng, thì chỉ có 44,4% xếp loại A, 39,5% xếp loại B, 16,1% xếp loại C. Số doanh nghiệp kinh doanh thua lỗ chiếm 19,5%, với tổng số lỗ của các doanh nghiệp nhà nước phát sinh năm 2005 là 1.919 tỉ đồng; tổng số lỗ lũy kế tính đến cuối năm 2005 là 654 tỉ đồng. Trong đó Tổng công ty xây dựng công trình giao thông 5 là 430 tỉ đồng, Tổng công ty Dâu tằm tơ là 220 tỉ đồng. Nhiều doanh nghiệp nhà nước khác cũng lỗ lớn, như Tổng công ty xi măng, Tổng công ty cà phê, Tổng công ty mía đường I, Tổng công ty xây dựng đường thủy, Tổng công ty xây dựng Thăng Long, Tổng công ty xây dựng công trình giao thông 6... Trong các đơn vị trên, đơn vị thua lỗ lũy kế nhiều nhất lên đến 1.352 tỉ đồng, gấp gần 13 lần số vốn bình quân một doanh nghiệp nhà nước. Theo Bộ Tài chính, tổng tài sản của doanh nghiệp nhà nước đạt 747,4 nghìn tỉ đồng. Trong tổng tài sản "đo đếm được", thì nợ phải thu chiếm 22,2%, số nợ đến hạn lên đến 449,2 nghìn tỉ đồng, trong đó vay ngân hàng thương mại, tổ chức tín dụng chiếm 76%, số còn lại là nợ các khoản phải nộp ngân sách nhà nước, chiếm dụng vốn của doanh nghiệp khác, vay của người lao động trong doanh nghiệp. Hệ số nợ phải trả tính trên vốn nhà nước của không ít doanh nghiệp nhà nước, đặc biệt là những doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xây dựng công trình giao thông rất cao, lên tới 5 lần, thậm chí có đơn vị lên tới 30-35 lần, chẳng những làm cho khả năng thanh toán nợ kém mà còn dẫn đến rủi ro. Theo số liệu của Ngân hàng Phát triển Việt Nam, năm 2007 các dự án xây dựng công trình giao thông phải trả nợ 1.416 tỉ đồng vốn vay tín dụng đầu tư phát triển của Nhà nước (cả gốc, lãi đến hạn hoặc được khoanh đã đến hạn trả nợ).
Có nhiều nguyên nhân làm cho lỗ và nợ lớn. Có nguyên nhân do tình trạng máy móc, thiết bị hiện có nhiều hạn chế. Hoặc là cũ kỹ về thời gian sử dụng, chờ thanh lý nhưng được tận dụng. Hoặc là lạc hậu về trình độ thiết bị kỹ thuật - công nghệ lên đến 10-30 năm. Hoặc được đầu tư hiện đại, nhưng không huy động hết công suất (nhiều doanh nghiệp chỉ đạt 50 - 60%). Hoặc do ham đầu tư lớn, dẫn đến chi phí khấu hao quá cao, chi phí vay lãi lớn. Có nguyên nhân do sử dụng nguyên vật liệu vượt định mức, lãng phí trong quá trình sản xuất, sản phẩm hư hỏng nhiều..., có nguyên nhân do vốn chủ sở hữu ít, tỷ lệ vốn vay lớn (nhiều đơn vị lên đến 90%), trong khi mặt bằng lãi suất của Việt Nam thuộc loại khá cao - thường ở mức hai chữ số, còn cao hơn tỷ suất lợi nhuận sản xuất kinh doanh bình quân chung. Có nguyên nhân do những chi phí bất hợp lý còn cao...
Sự mạnh yếu của doanh nghiệp nhà nước như đã nói trên càng làm cho việc cải cách khu vực này cần được đẩy mạnh trên cơ sở cải tiến quản lý sản xuất để nâng cao chất lượng hoạt động, đồng thời đẩy mạnh tiến độ cổ phần hóa. Khi mặt bằng thị giá cổ phiếu nói chung còn cao hơn mặt bằng giá thực thì đây là một thời cơ để huy động vốn.
Thanhnien
|
