|
Dự báo dựa trên số liệu và câu chuyện tương lai
Mọi dự báo đều lấy một con số từ hôm nay và nhân nó với một câu chuyện về ngày mai.
Định giá đầu tư, triển vọng kinh tế, dự báo chính trị – tất cả đều tuân theo công thức đó. Một thứ chúng ta biết được nhân với một câu chuyện mà chúng ta thích.
Bí quyết khi dự báo là nhận ra rằng đó là những gì bạn đang làm.
Điều khó khăn là trong khi con số biết hôm nay (một thứ gì đó thực tế và đã được xác minh), thì câu chuyện mà chúng ta đang tin lại bị chi phối bởi những gì bạn muốn tin sẽ xảy ra hoặc những gì có vẻ hợp lý nhất. Những nhà dự báo gặp khó khăn khi con số chúng ta biết từ hôm nay cho cảm giác rằng bạn đang khách quan và dựa trên dữ liệu, trong khi câu chuyện về ngày mai lại mang tính chủ quan.
Khi định giá một công ty, doanh thu/dòng tiền/lợi nhuận là con số đã biết. Hệ số nhân cho doanh thu và lợi nhuận mà bạn gắn với con số đó chỉ là một câu chuyện về tăng trưởng tương lai.
Điều tương tự cũng áp dụng cho các xu hướng kinh tế. Chúng ta có nhiều dữ liệu, nhưng không có dữ liệu nào thực sự có ý nghĩa cho đến khi bạn gắn nó với một câu chuyện về những gì bạn nghĩ nó có nghĩa và mọi người sẽ làm tiếp theo.
Nhưng nếu bạn hỏi các nhà dự báo liệu họ có nghĩ rằng phần lớn những gì họ làm là kể chuyện hay không, bạn nhận được có thể là những ánh mắt hơi coi thường. Trong trường hợp tốt nhất nó không bao giờ có vẻ là kể chuyện khi bạn dựa trên dữ liệu để đưa ra dự báo.
Dù kể chuyện dựa trên dữ liệu không có nghĩa là đoán mò, cũng không có nghĩa là tiên tri. Chúng ta có thể sử dụng dữ liệu lịch sử để giả định rằng một xu hướng sẽ tiếp tục, nhưng đó chỉ là một câu chuyện mà chúng ta muốn tin trong một thế giới luôn thay đổi.
Chúng ta cũng có thể sử dụng dữ liệu để giả định rằng một sự kiện bất thường sẽ trở lại bình thường, nhưng đó cũng chỉ là một câu chuyện trong một thế giới mà những xu hướng không bền vững kéo dài lâu hơn mọi người nghĩ.
Trong lĩnh vực tài chính, điểm này được nhấn mạnh bằng câu nói đùa rằng nhiều tiểu thuyết đã được viết trong Excel hơn là trong Word.
Không có gì trong số này là xấu. Tôi nghĩ rằng đó chỉ là thực tế, và nó có nghĩa là tất cả chúng ta nên ghi nhớ:
- Một sự thật được nhân với một câu chuyện bằng một thứ gì đó ít hơn sự thật. Điều này có nghĩa là bạn luôn phải dành cho mình một khoảng trống cho những bất ngờ ngoài những gì mà bạn dự báo.
- Những câu chuyện thuyết phục nhất là những gì bạn muốn tin là đúng hoặc là sự mở rộng của những gì đã trải nghiệm trực tiếp, đó là điều làm cho dự báo trở nên khó khăn.
- Nếu cố gắng tìm hiểu điều gì sẽ xảy ra tiếp theo, bạn phải hiểu nhiều hơn khả năng kỹ thuật của nó. Phải hiểu những câu chuyện mà mọi người tự kể cho mình về những khả năng đó, vì đó là một phần quan trọng trong phương trình dự báo.
- Khi lãi suất thấp, những phương trình dự báo có vẻ sẽ dễ đúng hơn. Ngược lại khi lãi suất cao, hầu hết giá trị của một công ty đến từ tăng trưởng trong tương lai của bản thân công ty đó. Điều đó, tất nhiên, vẫn chỉ là một câu chuyện.
Chu Tuấn Phong
FILI
|
