|
Kiril Domuschiev & Georgi Domuschiev: Những tỷ phú đầu tiên của Bulgaria
Kiril Domuschiev và Georgi Domuschiev được biết đến là những tỷ phú đầu tiên của Bulgaria. Thành công trong nhiều lĩnh vực từ sức khỏe, thú y, vận tải biển, khai thác cảng đến xây dựng, địa ốc và bóng đá, họ đã xây dựng đế chế trị giá hàng tỷ đô la của mình bằng cách tư nhân hóa các công ty nhà nước và mở rộng chúng. Ước tính Advance Properties, tập đoàn đầu tư của anh em nhà Domuschiev, đang trên đà đạt doanh thu trị giá 2% GDP của Bulgaria vào năm 2021.
Kiril Domuschiev (bên trái) và Georgi Domuschiev (bên phải)
|
Kiril Domuschiev cùng với em trai Georgi Domuschiev sinh ra và lớn lên ở Sofia, Bulgaria thời những năm 1970, họ theo học các trường dạy tiếng nước ngoài - Kiril học tiếng Tây Ban Nha và Georgi học tiếng Pháp trong khi cha mẹ họ làm những công việc thuộc tầng lớp trung lưu. Cha của hai anh em là giám đốc bộ phận điện của Sofia và mẹ là giám đốc tài chính tại một công ty năng lượng.
Mặc dù ít được truyền thông thế giới biết đến nhưng anh em nhà Domuschiev lại là những cái tên quen thuộc ở quê nhà với 6,9 triệu dân: họ xây dựng một công ty thú y toàn cầu từ Sofia đến Nebraska - Huvepharma; sở hữu đội bóng thành công nhất, Ludogorets Razgrad. Advance Properties cũng có một hợp đồng nhượng quyền trong 44 năm để vận hành cảng trên bờ Biển Đen của Burgas và 2,7 triệu feet vuông bất động sản trên khắp Bulgaria. Đồng thời họ cũng từng kiểm soát mạng truyền thông lớn nhất, Nova TV, trước khi bán nó vào tháng 1/2021 với giá 340 triệu đô la.
Forbes ước tính rằng Kiril (52 tuổi) và em trai Georgi (49 tuổi), mỗi người có khối tài sản 2,1 tỷ USD, được tạo thành từ cổ phần bằng nhau trong tập đoàn thuộc sở hữu chung của họ, Advance Properties, cộng với tiền mặt từ các đợt bán hàng và cổ tức trong quá khứ.
Bắt lấy cơ hội vàng
Bắt đầu từ sự tan rã của khối Liên Xô cũ vào những năm 1990 và khởi động lại vào những năm 2000 khi Bulgaria gia nhập Liên minh châu Âu. Sau những thay đổi của thời cuộc, khi các doanh nghiệp kinh doanh tư nhân trở nên khả thi ở Bulgaria, anh em nhà Domuschiev thành lập một số công ty, sản xuất và kinh doanh các sản phẩm như quần áo và giày dép.
Đến năm 1996, công ty đã phát triển lên 2.000 công nhân tại các nhà máy ở Ý và Bulgaria. Bulgaria khi đó vừa rơi vào một cuộc khủng hoảng ngân hàng và tiền tệ đồng thời dẫn đến siêu lạm phát, lên tới đỉnh điểm gần 600% vào năm 1997. Đây không phải là thời điểm dễ dàng để điều hành một doanh nghiệp và cả hai đã mất một phần lớn vốn của mình.
Kiril nhớ lại “Không có ngân hàng nào tài trợ cho chúng tôi. Chúng tôi còn trẻ và điều đó thật khó khăn. Vào thời điểm đó, có rất nhiều sàn giao dịch tiền tệ có tiền mặt và chúng tôi vay tiền với lãi suất hàng tháng từ 10% đến 15%”.
Và rồi sau những khó khăn, cùng năm đó, chính phủ Bulgaria bắt đầu bán đấu giá các tài sản thuộc sở hữu nhà nước. Cảm nhận được cơ hội vàng đã đến, anh em nhà Domuschiev đã quyết định rút tiền từ việc kinh doanh giày và gộp lợi nhuận của họ với các nhà đầu tư khác, thành lập quỹ đầu tư Napredak Holding AD mua lại cổ phần của khoảng 15 công ty tư nhân hóa mới, hoạt động trong các lĩnh vực công nghiệp khác nhau, bao gồm cả nhà sản xuất xe nâng Balkan.
Họ đã tìm thấy cơ hội áp dụng kinh nghiệm kinh doanh tư nhân của mình vào các nhà máy quốc doanh, vốn bị quản lý rất kém. Mặc dù không sở hữu hơn 35% cổ phần ở bất kỳ công ty nào thuộc sở hữu của Napredak, nhưng hai anh em vẫn giữ công việc kinh doanh trong gia đình: họ để mẹ của họ, bà Margarita, phụ trách Balkan; ngày nay bà vẫn ở công ty này ở tuổi 76.
Advance Properties được thành lập vào năm 2000. Đó cũng là năm họ mua 54% cổ phần của công ty thú y Biovet thuộc sở hữu nhà nước với giá 10,6 triệu đô la - vào thời điểm công ty có doanh thu hàng năm khoảng 20 triệu đô la.
Họ phải làm việc để mua các nhà máy mới, đổi tên công ty thành Huvepharma vào năm 2005 và sau đó mua lại phần còn lại của công ty với giá khoảng 9 triệu đô la. Huvepharma hiện có 11 nhà máy ở bốn quốc gia, trong đó có năm nhà máy ở Hoa Kỳ tại Arkansas, Colorado, Missouri, Nebraska và North Carolina.
Khi hai anh em đầu tư vào Huvepharma, họ cũng đa dạng hóa bằng cách đặt cược vào ngành vận tải biển, một lĩnh vực khác trước đây do nhà nước thống trị ở Bulgaria. Năm 2008, cả hai quyết định mua 21% cổ phần của hãng vận tải quốc doanh Navibulgar, được thành lập vào năm 1892, với giá 104 triệu USD và tiếp tục mua 70% cổ phần với giá gần 350 triệu USD.
Thời điểm ban đầu đầu tư vào công ty vận chuyển Navibulgar ở trong bối cảnh cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, một thời điểm không mấy lý tưởng. Một tháng sau khi mua, ngành vận tải biển sụp đổ. Cặp anh em sau đó đã mua lại các đối tác của họ và đầu tư hàng triệu đô vào những con tàu mới có thể đi khắp thế giới, bao gồm cả Great Lakes, kênh đào Panama và kênh đào Suez.
Sau nhiều năm tồi tệ, nó thực sự bùng nổ, trong năm 2012 và 2013, hai anh em đã tăng gấp đôi doanh thu bằng cách mua lại hợp đồng thuê dài hạn hai bến cảng tại cảng Burgas của Bulgaria trên bờ Biển Đen, đầu tư 170 triệu đô vào công việc hiện đại hóa và sau đó gia hạn hợp đồng thuê từ 2019 đến 2065. Ngày nay, họ kỳ vọng Navibulgar sẽ đóng góp 30% đến 35% tổng doanh thu của Advance Properties vào năm 2021.
Một cuộc đánh cược “chắc chắn”
Năm 2020, dưới tác động của đại dịch Covid-19, hàng triệu người làm việc tại nhà đã thúc đẩy một đợt bùng nổ nuôi thú cưng, làm tăng doanh thu và lợi nhuận của các công ty bán thức ăn và đồ chơi cho thú cưng.
Đại dịch cũng đã làm mới sự tập trung vào khả năng mắc các bệnh truyền qua động vật, cũng như tình trạng kháng thuốc kháng sinh từ thực phẩm bị ô nhiễm, thúc đẩy ngành y tế chăn nuôi trị giá 20 tỷ đô la toàn cầu.
Nhà phân tích Navann Ty của Citigroup cho biết: “Giờ đây, chúng ta đã quen thuộc hơn với các bệnh lây truyền từ động vật sang người, nên sản xuất vắc-xin cho động vật trở thành một xu hướng lâu dài hơn”.
Một trong những công ty thành công đón đầu xu hướng đó là Huvepharma có trụ sở tại thành phố Sofia, Bulgaria, công ty sức khỏe chăn nuôi lớn thứ 6 trên thế giới, với các hoạt động trải dài từ nhà máy sản xuất vắc xin ở Lincoln, Nebraska đến nhà máy dược phẩm ở Tây Bắc nước Ý.
Là nhà sản xuất lượng lớn thuốc thú y và vắc xin cũng như phụ gia thức ăn chăn nuôi, Huvepharma đạt doanh thu 658 triệu đô la vào năm 2020, tăng 21% kể từ năm 2018. Điều đó đã giúp chủ sở hữu của nó - anh em Kiril và Georgi Domuschiev - trở thành những tỷ phú đầu tiên của Bulgaria. Kiril cũng được công nhận là công dân danh dự của Nebraska vào năm 2019 vì các khoản đầu tư của Huvepharma vào Bang Cornhusker.
Đối với Kiril Domuschiev, việc tiếp quản các tài sản nhà nước đang hoạt động kém hiệu quả luôn là một sự đánh cược chắc chắn hơn là đầu tư vào cổ phiếu.
Chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn với Zoom từ văn phòng của mình ở Sofia, ông cho hay: “Chúng tôi không phải là những người giữ tiền mặt trong ngân hàng hoặc mua cổ phiếu trên thị trường chứng khoán. Đối với tôi, đó là cá cược. Chúng tôi thích đầu tư vào các dự án của mình, nơi chúng tôi có thể kiểm soát mọi thứ. Thành thật mà nói, triết lý của chúng tôi là luôn tái đầu tư lợi nhuận của mình”.
Tài sản lớn nhất tiếp theo của Advance sau Huvepharma - chiếm 77% tài sản của hai anh em - là 70% cổ phần của công ty vận tải Navibulgar. Doanh nghiệp này cũng đã được hưởng lợi từ sự gián đoạn do đại dịch gây ra; Giá các mặt hàng như thép và than đá đã tăng cao do tắc nghẽn vận chuyển “chồng chất” trên toàn cầu, khiến doanh thu tăng vọt đối với các công ty vận chuyển hàng hóa với số lượng lớn.
Doanh thu của Navibulgar dự kiến sẽ tăng 78% trong năm nay lên 281 triệu đô la.
Advance Properties cũng là chủ sở hữu duy nhất của BMF Port Burgas EAD - một nhà điều hành cảng và chủ nhượng quyền của Terminal Burgas East 2 và Terminal Burgas West. Cảng Burgas có tầm quan trọng chiến lược đối với Bulgaria và là một trong những cảng lớn nhất ở Biển Đen Bulgaria. Thành phố Burgas là nút hậu cần quan trọng trên Hành lang Giao thông xuyên Châu Âu VIII và là cửa ngõ hàng hải chính trong mạng lưới TRACECA nối Châu Âu với Trung Á.
Khoản đầu tư của hai anh em vào đội bóng đá của họ bắt đầu từ năm 2010, khi họ trả 60.000 đô la cho Ludogorets Razgrad, một đội bóng đá đang mòn mỏi ở hạng đấu thấp nhất của giải đấu và hoạt động ngoài thành phố có nhà máy Huvepharma lớn.
Hai anh em đã đầu tư gấp đôi và xây một sân vận động mới vào năm sau. Đội bóng nghiệp dư trước đây đã giành được hai lần thăng hạng liên tiếp để lên hạng cao nhất của quốc gia vào năm 2011, trước khi đạt kỷ lục 10 danh hiệu quốc gia liên tiếp kéo dài cho đến ngày nay.
Đóng góp cho cộng đồng
Ngoài công việc kinh doanh, cả anh em nhà Domuschiev cũng đặc biệt quan tâm và mong muốn đóng góp nhiều giá trị cho cộng đồng.
Kiril cùng với vợ của mình, Kremena Domuschieva, thành lập Quỹ Kremena và Kiril Domuschiev vào năm 2011 để thực hiện các dịch vụ từ thiện. Quỹ tập trung vào việc hỗ trợ các bệnh viện trẻ em và các cơ sở chuyên khoa dành cho trẻ em thiếu sự chăm sóc của cha mẹ và nhiều hoạt động đa dạng khác.
Trong suốt hơn 30 năm tồn tại, Advance Properties không chỉ nỗ lực cứu vãn khỏi nguy cơ “bị xóa sổ” mà còn hồi sinh các công ty và doanh nghiệp có bề dày lịch sử và truyền thống hàng chục năm tuổi. Ví dụ, Biovet có từ hơn 60 năm trước và Navibulgar có 129 năm tuổi. Advance Properties hiện đang nắm giữ các khoản đầu tư vào 107 công ty con và 4 công ty liên kết tại 26 quốc gia. Danh mục sản phẩm và dịch vụ rộng lớn được công nhận trên toàn thế giới.
Sau những nỗ lực tuyệt vời cả trong thời kỳ thuận lợi lẫn trong thời kỳ hỗn loạn và các quyết định quản lý đúng đắn, các công ty này giờ đây đã phát triển mạnh mẽ, trở thành nền tảng vững chắc cho các dự án và doanh nghiệp mới của công ty. Kirin chia sẻ “Điều này khiến chúng ta có trách nhiệm với cả quá khứ và tương lai”.
Yên Huỳnh
SGĐTTC
|
