|
Lương tối thiểu – nên bỏ
Hàng năm đều xảy ra tranh luận quanh mức lương tối thiểu, xem thử năm này tăng thêm bao nhiêu là vừa. Một mức tăng mà người lao động hài lòng và chủ doanh nghiệp không thấy là gánh nặng khó lòng đạt được ngay nên tranh luận là chuyện bình thường.
Lao động trong doanh nghiệp chỉ chiếm tỷ lệ nhỏ trong cơ cấu lao động của nước ta. Ảnh Vietnamplus
|
Tuy nhiên có một vấn đề căn bản hơn lại chưa được mổ xẻ nhiều.
Đó là liệu lương tối thiểu có làm được nhiệm vụ của nó là bảo đảm mức lương tối thiểu mà người sử dụng lao động phải trả cho người lao động không?
Trước khi trả lời câu hỏi này, hãy nhìn vào cơ cấu lao động theo loại hình kinh tế của nước ta. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, lao động trong doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp tư nhân lần lượt chiếm tỷ lệ 3,3%, 10,4% và 8,5% (năm 2012). Trong khi đó lao động làm việc cho cá nhân và hộ sản xuất kinh doanh cá thể lại chiếm gần 78%. Nói cách khác, trong tổng lực lượng lao động gần 51,5 triệu người, có đến gần 40 triệu người làm cho khu vực cá thể.
Khu vực này liệu có tuân thủ mức lương tối thiểu bất kể nó tăng hay giảm bao nhiêu là điều ai cũng có thể đoán biết. Hay cũng nói cách khác, chuyện đặt ra mức lương tối thiểu cũng như hàng năm quyết định xem nên tăng nó bao nhiêu phần trăm hầu như không có tác dụng trực tiếp đến thu nhập của một tỷ lệ rất lớn người lao động.
Ngược lại, việc tăng lương tối thiểu lại tác động gián tiếp lên họ khi đi song song với tăng lương là giá cả tăng làm cho thu nhập của họ thực chất là bị giảm đi. Các nghiên cứu ở các nước đều cho thấy mỗi khi lương tối thiểu tăng, hệ quả diễn ra là doanh nghiệp đối phó bằng cách giảm số lượng người lao động hoặc tăng giá sản phẩm, từ đó làm cho lạm phát tăng lên. Bởi đa số người chịu mức lương tối thiểu là công nhân trẻ mới gia nhập thị trường lao động nên nếu có hệ quả giảm người lao động từ giới chủ thì chịu ảnh hưởng nhiều nhất là giới trẻ.
Ở đây phải chú ý một đặc điểm riêng có ở thị trường lao động nước ta. Đó là sức hấp thụ rất lớn của khu vực phi chính thức. Công nhân có thất nghiệp do doanh nghiệp làm ăn thua lỗ phải đóng cửa thì họ có thể kiếm sống nhờ vào khu vực phi chính thức hay trở thành lao động cá thể.
Chính vì thế quy luật cung cầu hóa ra lại rất phát huy tác dụng trên thị trường lao động Việt Nam. Ở các nước lương tối thiểu có thể là rào cản để ngăn giới chủ không thuê lao động nhập cư, lao động nữ, lao động làm thêm nhưng ở nước ta không cần đến rào cản đó. Do mức lương tối thiểu chưa đáp ứng nhu cầu cơ bản của cuộc sống nên trả dưới mức lương này chắc chắn doanh nghiệp sẽ không thu hút được lao động cho mình.
Trong khi đó hàng năm việc tăng lương tối thiểu tạo ra tâm lý căng thẳng không đáng có trong cả giới sử dụng lao động (lo lắng chi phí tăng lên) và cả giới lao động (muốn lương tăng ở mức tương ứng dù không đang hưởng mức lương tối thiểu vì biết giá cả sẽ tăng).
Nếu xem lao động là hàng hóa trao đổi trên thị trường thì cứ áp dụng quy luật cung cầu, để người sử dụng lao động và người lao động tự thỏa thuận mức lương cả hai bên đều có thể chấp nhận được. Tranh luận để bỏ mức lương tối thiểu ở các nước cũng đang sôi nổi không kém và lập luận giữa bai bên bỏ và duy trì đều có lý lẽ chính đáng. Tuy nhiên như đã nói ở trên, ở nước ta lý lẽ để bỏ mức lương tối thiểu lại nhiều hơn ở các nước do tính thực thi áp dụng mức lương này thấp, bản thân lương tối thiểu lại còn quá xa so với mức sống thỏa đáng so với các nước.
Nói cho cùng nếu phải duy trì mức lương tối thiểu này, hàng năm chỉ cần tính một mức tăng theo tỷ lệ dựa trên mức tăng chỉ số giá cả và sau đó cứ thế mà áp dụng, dù chưa đạt đến mức mong muốn như bỏ hẳn lương tối thiểu nhưng cũng không mất thời gian tranh luận như bây giờ.
Nguyễn Vũ
thời báo kinh tế sài gòn
|
