Điều hành tỉ giá: “Neo” cố định, DN thiệt

Tính đến thời điểm hiện nay, những dự báo của các chuyên gia kể từ đầu năm 2012, về sự ổn định của tỉ giá ngoại tệ (chủ yếu là cặp ngoại tệ VND/USD) và việc nắm giữ tiền đồng sẽ có lợi hơn so với ngoại tệ, xem ra đã có kết quả đúng. Tuy nhiên, 3 tháng còn lại của năm 2012, DN có trông đợi tỉ giá đứng yên?

Diễn biến từ giá từ tháng 3/2010 đến tháng 7/2012

Theo thông tin từ NHNN, trong khoảng 3 tuần kể từ đầu tháng 8 đến nay, thị trường ngoại hối đã có diễn biến khá ổn định.

Cầu tín dụng ngoại tệ có thực tăng?

Thanh khoản toàn hệ thống được cải thiện, trạng thái ngoại tệ toàn hệ thống ở mức dương nhẹ. Tỉ giá giao dịch trên thị trường tiếp tục trong xu hướng giảm và tỉ giá niêm yết mua, bán VND/USD của các NH thương mại đang phổ biến quanh khoảng 20.830/ 20.860 đ/USD.

Trên thị trường liên NH, xu hướng giao dịch xoay quanh các kỳ hạn ngắn và gần như không phát sinh các kỳ hạn từ 9 tháng trở lên. Tỉ giá bình quân liên NH trong nhiều tuần ổn định ở mốc 20.828 VND/ USD, cao hơn so với mốc đã thiết lập và xoay ở gần nửa năm trước khoảng 8 đồng. Tỉ giá tham khảo ở Sở Giao dịch NHNN cũng chỉ cách biệt khoảng 25 đồng ở chiều mua vào và 80 đồng ở chiều bán ra. Thông tin này không bao gồm các biến động đã xảy ra trong tuần liền kề cuối tháng 8, khi thị trường tài chính VN tỏ ra có phần rúng động với việc ông trùm ngân hàng Nguyễn Đức Kiên bị bắt vì các hoạt động đầu tư tài chính trái quy định pháp luật. Tuy nhiên, sự leo thang của giá vàng, song hành cùng sự tăng giá của ngoại tệ trên thị trường tự do trong khoảng 3 ngày sau “hiện tượng bầu Kiên” đã nhanh chóng hạ nhiệt, khi các biện pháp can thiệp thị trường vàng của NHNN đã tỏ ra khá hiệu quả, và hiệu quả trong dài hạn.

Điều đáng nói là sự tăng vọt bất ngờ của ngoại tệ tự do trong mấy ngày cuối tháng 8 đã không có tác động nhiều tới tâm lý của các DN. Trao đổi với DĐDN, nhiều đại diện DN cho biết họ đã có sự chuẩn bị trong kế hoạch sản xuất kinh doanh 6 tháng cuối năm, trong đó có phương án cho sự điều chỉnh tỉ giá khoảng +3% - biên độ điều chỉnh nếu có xảy ra cho cả năm mà Thống đốc NHNN đã cam kết ngay từ đầu năm. “Sở dĩ chúng tôi tin vào mức +3%, biên độ mà Thống đốc NHNN đã đưa ra và không lo ngại việc điều chỉnh tỉ giá nếu có, sẽ vượt quá biên độ đó. Bởi vì năm 2011, khi kinh tế vẫn còn rất biến động và thách thức lạm phát là vô cùng nặng nề, NHNN đã giữ vững được cam kết đến phút chót. Hơn nữa, phải nói rằng năm nay nhu cầu sử dụng ngoại tệ của DN để trả hàng nhập nguyên vật liệu sản xuất kinh doanh theo chúng tôi là không cao như các năm trước, nên chắc chắn tỉ giá sẽ dễ thở hơn”, doanh nhân Nguyễn Hùng Anh - đại diện một đơn vị chuyên nhập khẩu trang thiết bị vật liệu y tế, dược phẩm tại TP HCM cho biết.

Rộng cửa cho vay tín dụng

Có thể nói, phần lớn DN xuất nhập khẩu đã và đang khá chủ động với đồng tiền ngoại tệ đi vay, đặc biệt trong bối cảnh các NHTM vẫn tỏ ra rộng cửa cho DN vay tín dụng ngoại tệ. Do tăng trưởng tín dụng tiền đồng trong những tháng đầu năm thấp thậm chí âm, vì lãi suất còn ở mức cao trên 15%, nhiều DN đã chọn vay tín dụng ngoại tệ để hưởng lãi chênh lệch lãi suất.

Nhưng điều này không có nghĩa là căng thẳng ngoại tệ có thể sẽ xảy ra trong thời gian, và sẽ nóng bỏng như những năm trước đây, vào thời điểm các DN phải lo đáo hạn các khoản vay ngoại tệ.

Trên thực tế thì mặc dù DN đã tăng vay tín dụng ngoại tệ thay cho tín dụng VND, nhưng cầu ngoại tệ ảo không thể tăng do đối tượng được vay ngoại tệ đã NHNN siết chặt. Mặt khác, tính đến tháng 8/2012, căn cứ trên số liệu xuất khẩu và nhập khẩu tạm ước, có thể thấy sau hai tháng xuất siêu, cán cân thương mại dù đã nghiêng về nhập siêu với giá trị nhập kim ngạch ước đạt khoảng 9,95 tỉ USD, tăng tương ứng 3,5% và giảm 1,2% so với cùng kỳ, nhưng DN vẫn hạn chế nhập khẩu một số mặt hàng là đầu vào quan trọng của sản xuất trong nước. Cụ thể, nhập khẩu xăng dầu giảm gần 7%; khí hóa lỏng 21,4%; phân bón 2,6%; xơ sợi dệt 13,6%; thép 4,4%... (nguồn Tổng cục Thống kê). Rõ ràng các DN hiện nay vẫn chưa thực sự sẵn sàng để chuẩn bị nguyên vật liệu đầu vào cho sản xuất kinh doanh khi bước vào niên vụ cuối năm. Theo đó, nhu cầu sử dụng ngoại tệ để nhập khẩu hàng hóa vẫn chưa thực sự tăng mạnh.

Nói cách khác, tâm lý đình trệ và chững lại các hoạt động sản xuất kinh doanh cũng là yếu tố đóng góp không nhỏ cho sự… ổn định của tỉ giá thời gian qua.

Cần linh hoạt trong biến động

Ông Phạm Hồng Hải - Phó TGĐ ngân hàng HSBC VN từng nói, việc dự đoán tỉ giá ở VN khó hơn ở các nước khác vì phụ thuộc rất lớn vào chính sách. Ông Hải cho rằng ở các nước khác, chỉ cần nhìn vào mô hình kinh tế vĩ mô là có thể dự đoán được xu hướng lãi suất và tỉ giá. Nhưng ở VN, chỉ một cá nhân cũng có thể thay đổi rất lớn diễn biến của tỉ giá và lãi suất.

Có lẽ, điều ông Hải nhận định ngay từ đầu năm 2012 đã có phần “ứng” với hiện tượng bầu Kiên của hôm nay, khi không biết ngẫu nhiên hay cố ý mà tỉ giá ngoại tệ đã nhích tăng sau 21/8. Tuy nhiên, một hiệu ứng cá nhân trong tức thời rõ ràng không thể thay thế được sự ổn định có tính chất nền tảng, có định hướng, chủ trương, với các bước đi bài bản của NHNN trong việc điều hành hành chính, điều tiết cung cầu ngoại tệ ra thị trường.

Nhiều DN cho rằng phải thừa nhận NHNN đã ghi dấu ấn thành công trong các chính sách điều hành tỉ giá hơn nửa năm qua, và điều này có ý nghĩa rất lớn đối với DN trong việc hoạch định kế hoạch sản xuất kinh doanh của cả năm cũng như ổn định cho cả nền kinh tế. Tuy nhiên, không tính đến các câu chuyện tiền tệ mở rộng như tín dụng, lãi suất còn nhiều vướng mắc, xét ở thời điểm hiện tại, việc “neo” tỉ giá cố định trong thời gian quá dài trong khi thị trường quốc tế và kinh tế trong nước đều không ngừng chuyển động, vô hình chung cũng đang khiến một bộ phận DN chịu thiệt, nhất là các DN xuất khẩu.

Báo cáo của Ủy ban Kinh tế của Quốc hội công bố vào tháng 6/ 2012 cho biết, tỉ giá cần được điều hành linh hoạt và không nên “neo” vào một biên độ quá hẹp (ví dụ như tăng không quá 3%) vì điều này sẽ thu hẹp dư địa của chính sách tiền tệ, ảnh hưởng đến xuất khẩu và có thể kích hoạt luồng tiền nóng từ bên ngoài vào VN để hưởng chênh lệch lãi suất và tận dụng bảo hiểm tỉ giá “miễn phí”. Trên thực tế, khối DN xuất khẩu đã hiện đang chịu “thiệt thòi” một phần cho chủ trương neo tỉ giá của NHNN, trong khi lãi vay ngoại tệ đang trở nên đắt đỏ hơn so với tín dụng cho vay VND (5-8%/năm cho lãi vay USD so với 10-12% lãi vay VND dành cho khối DN xuất khẩu).

DN không còn được hưởng chênh lệch tỉ giá như trước đây, trong khi nếu cộng trừ biên độ điều chỉnh – biên độ rủi ro khi vay ngoại tệ, có thể DN lại chịu thiệt một lần nữa, điều đó khiến sức cạnh tranh trong giá vốn hàng bán và giá cả hàng hóa của DN nói chung ngày càng yếu đi.

Xem ra, một sự ổn định ngoại tệ là điều mà trước nay nền kinh tế luôn mong đợi, ở mặt nào đó lại vẫn có thể là “con dao hai lưỡi”. Về tích cực, sự ổn định đã đã ý nghĩa rất lớn đối với sự ổn định vĩ mô của nền kinh tế, giúp DN giảm thiểu rủi ro và chủ động hơn trong vay tín dụng ngoại tệ, nhưng lại cũng có thể trở thành sự tiêu cực đối với DN. Vào lúc này, một sự linh động trong điều hành tỉ giá của cơ quan quản lý sao cho có lợi cho DN, và có lợi cho sức cạnh tranh của hàng hóa và hoạt động xuất khẩu VN, là điều thiết nghĩ cũng nên được cơ quan quản lý xem xét và đặt lên hàng đầu.

Lê Mỹ

diễn đàn doanh nghiệp

>   Gần 70.000 tỷ đồng trong tài khoản ATM (01/09/2012)

>   8 tháng, tín dụng chỉ tăng 1,4% (31/08/2012)

>   Chính sách tài chính chứng khoán hiệu lực từ tháng 9 (31/08/2012)

>   Trần lãi suất: hạ hay bỏ? (31/08/2012)

>   Cán bộ tín dụng: Nghề “nguy hiểm” (31/08/2012)

>   IMF: Uy tín của Ngân hàng Nhà nước trên thị trường đã tăng lên (31/08/2012)

>   HDBank tung gói tín dụng 2,000 tỷ đồng lãi suất thấp (31/08/2012)

>   MBB hợp tác với Tổng Cục Hậu cần - Kỹ thuật, Bộ Công an (31/08/2012)

>   Cựu Thống đốc kể chuyện giảm lạm phát từ 700% về 5% (31/08/2012)

>   BIDV: S&P giữ nguyên xếp hạng và triển vọng tín nhiệm (31/08/2012)