|
Câu hỏi tại Hội nghị CG
“Hai mươi lăm năm trước, Việt Nam đã biến khủng hoảng thành cơ hội. Liệu Việt Nam có thể làm tương tự như vậy với bối cảnh và các vấn đề kinh tế như hiện nay hay không?” Chuyên gia kinh tế trưởng của Ngân hàng Thế giới Deepak Mishra đã đặt duy nhất một câu hỏi như trên khi kết thúc phần trình bày tóm lược về Báo cáo Phát triển Việt Nam 2012 tại Hội nghị nhóm tư vấn các nhà tài trợ (CG) diễn ra đầu tuần này.
Bản báo cáo đó mở đầu bằng cách trích dẫn lại quyết tâm chính trị cách đây 25 năm của Đại hội VI, khi Đảng “nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự thật, và nói rõ sự thật” và kết luận “các chủ trương, chính sách phải tuân theo nguyên tắc chỉ đạo: giải phóng mọi năng lực sản xuất xã hội nhằm phát triển mạnh mẽ lực lượng sản xuất”. Ông Mishra nhận xét: “Có lẽ rất ít thành viên tham dự Đại hội Đảng khi đó hình dung được rằng, họ đang viết lên một trong những kịch bản chuyển đổi nền kinh tế từ kế hoạch hóa tập trung sang kinh tế thị trường thành công nhất mà thế giới từng chứng kiến”.
Song, câu chuyện thành công của Việt Nam trong suốt hơn hai thập kỷ vừa qua nay đang đối diện với thách thức lớn do bất ổn kinh tế vĩ mô kéo dài, theo Giám đốc Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam Victoria Kwakwa. Bà nói: “Tăng trưởng tín dụng hàng năm tới 30% trong suốt thập kỷ qua đã tạo ra tính dễ tổn thương cho nền kinh tế vĩ mô trong suốt bốn năm qua. Bên cạnh đó, những rủi ro trong khu vực doanh nghiệp nhà nước và tài chính cũng ngày càng bộc lộ rõ”. Nhận xét của bà Kwakwa đề cập trực tiếp đến chương trình tái cơ cấu kinh tế được xác định tại Hội nghị Trung ương 3 tháng 10 vừa qua với ba trụ cột chính là đầu tư công, doanh nghiệp nhà nước và hệ thống ngân hàng thương mại. Chương trình này đã được chọn làm chủ đề thảo luận chính cho hội nghị CG năm nay với tiêu đề: “Đẩy mạnh tái cơ cấu kinh tế và giảm nghèo”.
Doanh nghiệp nhà nước (DNNN) là một trong những chủ đề thật khó biện minh: 3.400 DNNN sử dụng nguồn lực nhiều nhưng kém hiệu quả. Theo Báo cáo Phát triển Việt Nam, với 1 đồng vốn, các DNNN thu được vỏn vẹn 1 đồng doanh thu, trong khi các khu vực kinh tế khác thu được 21 đồng. Với 1 đồng chi phí nhân công, DNNN thu được 1,7 đồng doanh thu, trong khi các khu vực kinh tế khác thu được 16,3 đồng. Bên cạnh đó, mối liên hệ giữa DNNN và các ngân hàng đã trở nên chằng chịt. Bản báo cáo này cho biết, số các ngân hàng cổ phần có vốn sở hữu nhà nước đang tăng dần lên, và có mối tương quan thuận giữa cấu trúc sở hữu của các ngân hàng với tỷ lệ cho vay đối với khu vực DNNN. Đến nay thì DNNN “đã quá lớn nên không thể thất bại, quá cồng kềnh nên không thể cứu nổi” như nhận định của ông Mishra. Đại diện thường trú Quỹ Tiền tệ quốc tế Sanjay Kalra bổ sung thêm: “DNNN đã trở thành gánh nặng cho nền kinh tế. Họ sử dụng phần lớn tín dụng cho nền kinh tế mà giờ đã khan hiếm, đầu tư trong nhiều trường hợp không hiệu quả, và nợ của các DNNN đã phủ bóng đen lên hệ thống tài chính và niềm tin thị trường”.
Bên cạnh đó, đầu tư công lớn mà thiếu hiệu quả cũng đang làm các nhà tài trợ quan ngại. Điều phối viên thường trú của Liên hiệp quốc Pratibha Mehta nhận xét, hệ quả là Việt Nam hiện đang gánh chịu mức thiếu hụt ngân sách 8% GDP từ năm 2009 và nợ công gia tăng lên mức 57,3% GDP trong năm 2010, tuy nhiên, mức nợ công thực sự còn có thể lớn hơn do không bao gồm nợ của DNNN. Ông Sanjay của IMF cho rằng, chính sách tài khóa cần hỗ trợ chính sách tiền tệ nhiều hơn trong việc giảm lạm phát.
|
Tăng trưởng tín dụng hàng năm tới 30% trong suốt thập kỷ qua đã tạo ra tính dễ tổn thương cho nền kinh tế vĩ mô trong suốt 4 năm qua. Bên cạnh đó, những rủi ro trong khu vực doanh nghiệp nhà nước và tài chính cũng ngày càng bộc lộ rõ.
Bà VICTORIA KWAKWA - Giám đốc WB tại Việt Nam |
Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước, tổng dư nợ tín dụng của hệ thống các tổ chức tín dụng cho nền kinh tế tăng trưởng bình quân 29,4%/năm trong giai đoạn 2000-2010 và đến cuối năm 2010 tương đương khoảng 116% GDP. Đến tháng 9-2011, tổng dư nợ tín dụng của các tổ chức tín dụng gấp 14 lần so với năm 2000 và tổng tài sản của các tổ chức tín dụng tương đương 244% GDP năm 2010. Ông Sanjay Kalra tỏ ra lo ngại, những yếu kém trong hệ thống tài chính, mà những mầm mống của chúng nảy sinh trong những năm tăng trưởng tín dụng nhanh đã bộc lộ rõ và Ngân hàng Nhà nước và các ngân hàng thương mại nhà nước đã phải can thiệp bằng cách hỗ trợ thanh khoản để bảo vệ các ngân hàng nhỏ và yếu.
Đối thoại lần đầu tiên với các nhà tài trợ trên cương vị người đứng đầu Chính phủ mới, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nói rằng ông đã chăm chú nghe tất cả những góp ý như trên, và hơn nữa của các đối tác phát triển. Thủ tướng nhận xét, những chỉ số kinh tế vĩ mô gần đây như tăng trưởng kinh tế, bội chi giảm, dự trữ ngoại tệ tăng, tăng trưởng xuất khẩu, tăng trưởng công nghiệp, thương mại và dịch vụ, nợ công trong ngưỡng an toàn,... thể hiện những tín hiệu tích cực trong nền kinh tế trong cuối năm 2011. Ông nói: “Theo đà này, chúng tôi cho rằng năm 2012 Việt Nam có khả năng kiểm soát lạm phát ở mức 9%. Hiện tại lãi suất tín dụng có xu hướng giảm, cùng với chỉ số CPI. Tỷ giá cơ bản được ổn định, và chúng tôi sẽ nỗ lực giữ giá tiền đồng”. Thủ tướng khẳng định Chính phủ sẽ tập trung tái cơ cấu kinh tế vào ba trọng tâm chính là đầu tư công, DNNN và hệ thống ngân hàng thương mại ngay trong năm tới. “Chúng tôi không đặt trọng tâm tăng trưởng cao trong năm tới để góp phần giữ ổn định kinh tế vĩ mô và tiến hành tái cơ cấu kinh tế”, Thủ tướng nói.
Về phần mình, với tư cách là đồng chủ trì hội nghị, bà Kwakwa vẫn nhắc lại những yêu cầu của cộng đồng thế giới. “Tôi muốn nhấn mạnh rằng, thay đổi bên lề là không hiệu quả. Hành động cương quyết là cần thiết để thực sự rũ bỏ quá khứ và đưa ra một chặng đường mới để đặt Việt Nam vào vị trí mạnh mẽ hơn để thành công như một quốc gia có thu nhập trung bình... Bây giờ là lúc để hành động”.
Tư Hoàng
TBKTSG
|
