Tái cơ cấu đầu tư công cần tư duy mới

Ngày 27.10, tại Hà Nội, viện Chiến lược và phát triển, bộ Kế hoạch và đầu tư đã tổ chức hội thảo về tái cơ cấu đầu tư công. Nhiều chuyên gia kinh tế đã có những khuyến nghị mạnh mẽ, đề nghị giảm tỷ lệ đầu tư công ngay từ đầu năm 2012.

Theo tiến sĩ Nguyễn Quang Thái, tổng thư ký hội Kinh tế Việt Nam, tỷ lệ đầu tư công trên GDP hiện nay là quá cao (so với các nước).

Cần phải giảm quy mô đầu tư từ ngân sách nhà nước, từ trên 40% GDP hiện nay xuống 35% GDP bằng cách giảm thu, giảm chi, giảm sử dụng vốn từ nguồn trái phiếu chính phủ, từ đầu tư của khối doanh nghiệp nhà nước để dành vốn cho các thành phần kinh tế khác”, ông Thái nói.

Tiến sĩ Vũ Thành Tự Anh, chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright cho rằng, tái cơ cấu đầu tư công thì cần giảm quy mô đầu tư, tái cấu trúc đầu tư ngân sách, tăng hiệu quả đầu tư ngân sách, chỉ làm khi thực sự cần và khi có hiệu quả.

Cơ cấu bất hợp lý, dàn trải, hiệu quả thấp

Theo ông Tuấn Anh ở viện Kinh tế Việt Nam thì việc phân bổ vốn đầu tư hiện nay cũng bất hợp lý: 80% vốn đầu tư nhà nước vào các ngành kinh tế; y tế, giáo dục chỉ chiếm chưa đến 20%. “Với cơ cấu này, Nhà nước đã không thực hiện tốt chức năng của mình”, ông Tuấn Anh nhận xét. Theo một số đại biểu khác, nếu muốn xây dựng một Nhà nước phúc lợi thì đầu tư cho kinh tế nên ít đi, phải chuyển bớt phần Nhà nước gánh vác làm kinh tế sang cho khu vực khác.

Ông Tuấn Anh kiến nghị, trước hết, Chính phủ cần từ bỏ mô hình tăng trưởng nóng dựa vào tăng vốn đầu tư, dựa vào mô thức gia tăng xuất khẩu, khi càng tăng xuất khẩu, càng tăng nhập khẩu, thâm hụt thương mại càng lớn.

Tiến sĩ Nguyễn Quang Thái nêu vấn đề trong những năm qua, Nhà nước cũng đã tập trung đầu tư công cho kinh tế trọng điểm và hệ quả bất hợp lý là địa phương nào cũng cần trọng điểm, đâu cũng là mũi nhọn, trọng điểm cả, dàn trải. Theo ông, ví dụ đường sá, chỉ cần một số trục cơ bản, cảng có lẽ chỉ cần ba cụm miền Bắc – Trung – Nam, kết nối với thế giới. Chỉ cần vài khu kinh tế.

Ông Tự Anh nêu lại hiện tượng đầu tư quá nhiều sân bay, cảng biển ở một số địa phương và cho rằng điều đó có phần trách nhiệm rất lớn từ trung ương. “Ở đồng bằng sông Cửu Long, tháng 10.2009, Thủ tướng ký quy hoạch 21 cảng biển. Chỉ sau hai năm, khi có quy hoạch chi tiết thì con số đã là 27 rồi. Chắc chắn là địa phương có xin nhưng Trung ương có cho không?”, ông đặt câu hỏi. Ông Trương Đình Tuyển, nguyên bộ trưởng Thương mại bình luận rằng: “Người xin thì phải đi xin rồi, quan trọng là ở trên, ông dám từ chối?”

Hay như dự án cảng Thị Vải – Cái Mép, ở đây có hơn 20 dự án cảng, tám dự án bắt đầu tiển khai, ba dự án đi vào hoạt động. Tổng công suất hơn 5 triệu TEU trong khi nhu cầu chưa đến 2 triệu. Trong đó có ba cảng là liên doanh với Tân Cảng. “Tại sao anh Nhà nước lại đi làm cạnh tranh với anh tư nhân?”, “Tại sao Nhà nước không làm đường kết nối mà lại đi làm cảng, cạnh tranh với tư nhân?”, ông Tự Anh lại đặt câu hỏi.

Về hiệu quả của đầu tư công, theo ông Tự Anh, ICOR ở ta không những cao hơn các nước mà liên tục tăng.

Ông Phan Diễn, nguyên thường trực Ban bí thư Trung ương Đảng: không thể dùng cơ chế hiện nay để cải cách được. Phải đẻ ra một cơ quan mới là uỷ ban cải cách, Trung Quốc cũng thế, cần có một tổ chức mới.

Là vấn đề tái cơ cấu tư duy

Nguyên phó Thủ tướng Vũ Khoan nói: “Chúng ta bàn về tái cấu trúc đầu tư công là đúng, vì đây là một tác nhân đẻ ra các hệ luỵ: nền kinh tế không hiệu quả, mất cân đối vĩ mô, tăng nợ công của đất nước. Nhưng nếu chỉ nói đầu tư công không, tôi sợ là không đủ. Vấn đề còn là chi tiêu công, nó là một bộ phận của đầu tư công”. Ông lấy ví dụ, như khủng hoảng ở Hy Lạp, nguyên nhân là bộ máy hành chính phình ra quá lớn, nuốt 70% ngân sách, chi cho phúc lợi xã hội quá nhiều, nó không có đầu tư công. “Nếu ta chỉ chú ý đầu tư công mà không chú ý chi công thì còn có nguy cơ”, ông cảnh báo.

Ông Vũ Khoan cho rằng: “Gốc gác của vấn đề là nhiều tư duy không ổn mà ta ít nhắc tới. Từ đó, đẻ ra nhiều vấn đề”. Ông cũng cảnh báo nếu chuyện xin – cho không thay đổi, chúng ta sẽ chứng kiến kế hoạch mà Chính phủ đang trình, Quốc hội đang bàn sẽ không thể thay đổi được. “Sẽ chẳng có tái cấu trúc đâu”, ông nói.

Ông Lưu Bích Hồ, nguyên viện trưởng viện Chiến lược phát triển nói rằng: “Đổi mới tư duy này, xét cho cùng là cần thay đổi suy nghĩ về Nhà nước là thế nào. Nhà nước phải chuyển từ quản lý, phục vụ sang kiến tạo. Ông chi phối mọi chuyện là không phải. Ông tạo ra gì đó để bài binh bố trận cho phát triển. Kiến tạo là tạo môi trường cho sản xuất kinh doanh chứ không phải là đi làm sản xuất kinh doanh”. Trên tinh thần này, ông cho rằng “cần thay đổi tư duy về quy hoạch, thay đổi cách làm quy hoạch, trước đây ta đã từng muốn làm mà vẫn không làm được vì ta đã hằn nếp nghĩ về kế hoạch hoá tập trung”.

Mang tính giải pháp cụ thể, ông Phan Diễn nêu ý kiến không thể dùng cơ chế hiện nay để cải cách được. “Phải đẻ ra một cơ quan mới là uỷ ban cải cách, Trung Quốc cũng thế, cần có một tổ chức mới. Cần phải đảm bảo một sự tách bạch về chức năng. Bản thân bộ Kế hoạch và đầu tư hiện nay vừa soạn thảo nghị định, vừa thẩm định vừa phân bổ vốn, không ổn”, ông nói.

Thành Nam

sài gòn tiếp thị

>   Nhận diện những “thủ phạm” gây bất ổn kinh tế (28/10/2011)

>   TPHCM: Tập trung ổn định giá cả cuối năm (28/10/2011)

>   Thủ tướng: Tăng cường quản lý đầu tư từ vốn nhà nước (27/10/2011)

>   Bàn giải pháp để chấn chỉnh lĩnh vực đầu tư công (27/10/2011)

>   Sắp sơ kết mô hình về tập đoàn kinh tế nhà nước (27/10/2011)

>   Đà Nẵng thu hồi hàng loạt dự án do chậm triển khai (27/10/2011)

>   Kiềm chế lạm phát và “áp lực” của Quốc hội (27/10/2011)

>   Đằng sau nghĩa vụ trả nợ và nợ tư (27/10/2011)

>   Nhịn ăn để... đầu tư công? (27/10/2011)

>   Quản lý đầu tư công: Đặt hiệu quả lên trên hết (27/10/2011)