|
Thu nhập cá nhân không theo kịp thuế
Trong bối cảnh hiện nay, cần sửa đổi theo hướng tăng thu của các đối tượng có thu nhập cao.
Sau hai năm áp dụng Luật Thuế thu nhập cá nhân đã lộ ra những vấn đề bất hợp lý. Trong đó quy định về mức khởi điểm chịu thuế, mức giảm trừ cho người phụ thuộc cũng như bậc thuế được tính toán từ thời điểm soạn thảo luật (năm 2006) đến nay đã trở nên quá lỗi thời. Riêng mức thu nhập làm căn cứ để xác định là người phụ thuộc hiện thấp hơn cả mức lương tối thiểu chung. Nhiều ý kiến cho rằng, mức áp thuế thu nhập cá nhân (TNCN) hiện đã quá lạc hậu và cần phải cập nhật.
 |
|
Thuế thu nhập chưa đánh đúng đối tượng có thu nhập cao thực sự |
Phóng viên đã có cuộc trao đổi với chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong về vấn đề này.
“Thuế thu nhập cá nhân đang bỏ sót…”
PV: Thưa ông, trong bối cảnh giá cả hàng hóa tăng, việc tính đến sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân hợp lý hay không hợp lý?
TS Nguyễn Minh Phong: Nếu xét theo yêu cầu quản lý Nhà nước, việc sửa và hoàn thiện các văn bản pháp luật đã ban hành trong bối cảnh thực tế đã thay đổi là chuyện bình thường. Vấn đề là xem nội dung sửa đổi theo hướng nào. Hướng thắt chặt tăng thu cho NSNN và mở rộng hơn các đối tượng thu, nâng mức thu sẽ là không phù hợp trong bối cảnh cần phải mở rộng kích cầu và đầu tư hiện nay. Còn nếu theo hướng điều chỉnh là mức khởi điểm thấp, diện bao quát chưa đầy đủ, phương thức hoàn thuế phức tạp,… nếu sửa được là quá tốt.
Trong bối cảnh hiện nay, cần có hướng sửa đổi theo hướng tăng thu của các đối tượng có thu nhập cao thật sự bởi năm 2010, nhập hàng xa xỉ là 10 tỷ USD, trong bối cảnh nhập siêu là 12 tỷ USD. Rõ ràng đang xuất hiện tầng lớp có thu nhập rất cao, đối tượng này chưa được đưa vào diện quản lý một cách thực sự mà Luật Thuế thu nhập cá nhân vẫn “nặng” về thu đồng đều mà chưa đánh vào đối tượng thu nhập cao để đảm bảo: Một là, tiết giảm tiêu dùng xa xỉ, hai là đảm bảo công bằng xã hội và thứ ba- đảm bảo tăng thu ngân sách.
PV: Thưa ông,liên quan đến mức khởi điểm chịu thuế thu nhập là 4 triệu đồng/tháng. Có nhiều ý kiến cho rằng đã lạc hậu và quá thấp?
TS Nguyễn Minh Phong: Đây cũng là vấn đề mà chính tôi trước đây đã có kiến nghị và đăng tải trên một số phương tiện thông tin đại chúng, là không nên đưa ra mức 4 triệu đồng. Vì đây là mức thay đổi theo năm, theo lạm phát cũng như mức lương tối thiểu cũng như không phù hợp với mức sống thực tế.
Theo tôi, nên qui định phần trăm hoặc số lần so với mức lương tối thiểu để sau này cơ quan thuế áp dụng sẽ rất “mềm”, chỉ cần cơ quan thuế sau này nhân với mức lương tối thiểu và số lần qui định trong Luật thì sẽ ra được mức chịu thuế cụ thể từng thời điểm. Nếu tính thời giá bây giờ phải là có mức thu nhập 10 triệu đồng mới có thể chấp nhận được. Đây là một trong những hướng được người dân, nhà khoa học đều ủng hộ phương án này.
Khởi điểm chịu thuế phải … điều chỉnh
PV: Theo quan điểm của ông , chúng ta cần phải điều chỉnh Luật. Cơ sở chính để tính toán điều này là như thế nào ?
TS Nguyễn Minh Phong: Chúng ta thấy 2 năm qua, 2009 - 2010, lạm phát của chúng ta cao, khoảng 40% nếu tính tổng thể. Từ khi Luật ra đời đến thời điểm này lạm phát đã tăng 40%, mức khởi điểm chịu thuế cũng phải điều chỉnh lên ít nhất là 40%.
PV: Hơn 2 năm thực hiện Luật Thuế thu nhập, chúng ta rút được kinh nghiệm gì, thưa ông?
TS Nguyễn Minh Phong: Thứ nhất, Nhà nước thu được ngân sách nhưng con số chưa công bố. Thứ 2, ít nhất tạo ra được sự công bằng nhất định trong xã hội thông qua đóng thuế cho Nhà nước. Nhưng 2 vấn đề chưa được. Đó là, chưa đánh đúng đối tượng có thu nhập cao thực sự và vẫn nặng thu bình quân của những người ăn lương Nhà nước và những người có sổ lương.
Còn những đối tượng có nguồn thu nhập cao khác nhưng chưa được bao quát hết như: Thu nhập cao do hoa hồng, hoặc những khoản không trình bày trong sổ sách thì vẫn bị bỏ trống. Vấn đề đặc biệt bất cập nữa, đó là công tác hoàn thuế, người ta cứ có thu nhập trên 500.000 đồng là phải chịu thuế 10%, dẫn tới sai mất bản chất của thuế thu nhập cá nhân, đặc biệt là thu nhập cao.
Rõ ràng là trong vấn đề tính thuế, hoàn thuế để đảm bảo thu đúng, thu đủ, thu không oan đối với những người thu nhập, nhất là những công chức bình thường, đây là bất cập của ngành thuế mà vẫn chưa có hướng sửa đổi.
Phải có cơ sở hạ tầng tính thuế
PV: Vậy theo nhìn nhận của ông, cách thức các nước trong khu vực, họ tính thuế đang khác với chúng ta đang làm hiện nay như thế nào?
TS Nguyễn Minh Phong: Mỗi nước mỗi khác, nhưng quan trọng hơn là họ có cơ sở hạ tầng tính thuế rất tốt. Tất cả các khoản thu chi đều phải thực hiện qua hệ thống ngân hàng và được phản ánh vào một chỗ. Chính vì thế, mức tổng thu nhập của một ngươi dân được tính rất rõ ràng. Cơ quan thuế ở các nước này tính thuế một cách đơn giản hơn, áp thuế dễ và chính xác.
Trong khi đó, ở nước ta công việc này còn lỏng lẻo, thậm chí là không đầy đủ, không có, nên cơ quan thuế cứ “ăn chắc” là thu luôn từ gốc 10%. Cách tính thuế của chúng ta tưởng nhẹ, nhưng lại hóa ra rất nặng nếu xét về quyền lợi của người đóng thuế cũng như gây thiệt hại cho ngân sách nếu như xét về việc thất thu.
PV: Hiện nay nếu như sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân thì theo qui trình làm luật, chúng ta sẽ phải chờ đợi phiên họp tới của Quốc hội mới xem xét và thông qua. Vậy liệu có bị chậm không?
TS Nguyễn Minh Phong: Vâng, chính cái qui định của Luật vừa “cứng” và gây ra những thủ tục dài khiến cho quá trình điều hành chính sách tài chính rất cứng, hầu như không có sự thay đổi trong suốt 2 năm qua, cho dù bối cảnh kinh tế đất nước có nhiều thay đổi.
Theo tôi, nếu sửa đổi Luật lần này, cần phải tạo tiền đề dài hơn cho những đợt điều chỉnh thuế thu nhập cá nhân lần sau, bằng cách thay vì qui định con số cụ thể thì nên đưa ra theo cách tính là số lần như đã đề cập ở trên. Thứ 2 là đưa ra qui trình về thay đổi thuế theo thực tiễn một cách mềm hơn và linh hoạt hơn để tăng quyền cho cơ quan thuế không cần thông qua Quốc hội nữa mà vẫn đảm bảo đúng đối tượng và đúng yêu cầu. Nghĩa là chất lượng của các văn bản thuế được xây dựng cao hơn theo hướng vừa bao quát vừa đầy đủ, vừa chặt chẽ mà có sự mềm dẻo trong quá trình thực hiện để tránh những bất cập về qui trình thời gian và sự nặng nề về thủ tục và cả sự khó khăn trong điều hành và đặc biệt là sự lạc hậu trong thực tế.
Tôi cho rằng, chúng ta cũng cần điều chỉnh toàn bộ qui trình làm luật của chúng ta theo 2 hướng. Hướng một là nó phải đảm bảo tính chuyên nghiệp cũng như tính tập trung để đảm bảo chất lượng. Hướng thứ hai trong qui định xây dựng luật cũng nên có phân cấp điều chỉnh ở mức độ nào đó để cơ quan thường trực làm trong năm thay vì phải chờ đợi Quốc hội họp.
*Xin cảm ơn ông!/.
Đức Thành (thực hiện)
VOV
|
