|
Hiệu ứng Trung Quốc và chuyển động thị trường lúa gạo
Trong vòng một tuần trở lại đây, thị trường gạo trong nước sôi động trở lại, giá lúa gạo có dấu hiệu tăng “nóng” ở nhiều địa phương. Giá lúa tẻ thường, tăng 5%, lên 4.200 đồng/kg tại Cần Thơ. Ăn theo giá lúa, giá gạo tẻ thường tại Cần Thơ và TPHCM tăng vọt lên mức 7.600 đồng/kg và 9.500 đồng/kg từ 7.000 đồng/kg và 9.000 đồng/kg. Ở một số nơi theo báo chí mức giá còn tăng mạnh hơn.
Giá lúa gạo nội địa Trung Quốc
Nguyên nhân tăng một phần do các doanh nghiệp của Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) đã tăng mua tạm trữ. Theo số liệu của VFA đến ngày 6-8 các doanh nghiệp mua trên 500.000 tấn trong chỉ tiêu mua tạm trữ 1 triệu tấn gạo vụ hè thu. Việc tạm trữ đã góp phần đẩy giá lúa nội địa lên trong tuần. Tuy nhiên, nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ hiện tượng các thương nhân của Trung Quốc ồ ạt sang Việt Nam mua gạo. Tình trạng này đã dấy lên tin đồn về việc thiếu gạo để xuất khẩu, làm cho thị trường phản ứng đồng loạt đẩy giá lên.
Tiếp theo hiệu ứng giá lúa gạo nội địa tăng mạnh, giá gạo xuất khẩu cũng đột ngột tăng mạnh. Tuần 2 tháng 8 so với tuần 1 của tháng 8 giá các loại gạo xuất khẩu tăng khoảng 40-45 đô-la/tấn. Cụ thể, tuần này, giá gạo 5% tấm xuất khẩu đứng ở mức 395 đô-la/tấn so với mức 355 đô-la/tấn của tuần trước. Giá gạo 25% tấm cũng tăng từ 315 đô-la/tấn lên 360 đô-la/tấn. Khoảng cách giữa giá gạo xuất khẩu của Việt Nam và Thái Lan hiện được rút ngắn xuống còn khoảng 35-40 đô-la/tấn.
Diễn biến giá lúa tẻ thường tại các địa phương từ tháng 3-2009 đến tháng 8-2010.
Đvt: đồng/kg
Diễn biến giá gạo xuất khẩu của Việt Nam từ tháng 3-2009 đến tháng 8-2010.
Đvt: đô-la/tấn
Những diễn biến đột ngột như vậy đặt ra những câu hỏi quan trọng về thị trường gạo, đó là (i) Liệu rằng yếu tố Trung Quốc đang chi phối thị trường gạo sẽ có ảnh hưởng trong bao lâu? (ii) Có thực sự Trung Quốc đang thiếu gạo và (iii) Triển vọng thị trường sẽ thế nào?
Nhập khẩu gạo của Trung Quốc từ Việt Nam tăng như thế nào?
Những ngày đầu tháng 8, giới truyền thông đã trích lời của lãnh đạo VFA rằng xuất khẩu gạo sang Trung Quốc trong 1 hay 2 tháng gần đây đạt mức 600.000 ngàn tấn gạo sang Trung Quốc. Sau đó đã có sự đính chính lại là từ tháng 4 đến tháng 7, và một số báo thì viết là từ đầu năm đến nay xuất khẩu gạo chính ngạch sang thị trường Trung Quốc đạt 600.000 tấn.
Trong khi đó số liệu Hải quan công bố ngày 13-8 cho thấy là xuất khẩu gạo Việt Nam sang Trung Quốc tháng 7 đạt 14.000 tấn, và cộng dồn cho 7 tháng đầu năm 79.000 tấn. Như vậy là thấp hơn rất nhiều so với số liệu mà báo chí đưa ra.
Trong khi đó ông Zhu Jianfang, kinh tế trưởng CITIC của Trung Quốc trong một bài báo của Global Times cho rằng con số 600 ngàn tấn là quá lớn, bởi theo Bộ Nông nghiệp Trung Quốc, 6 tháng đầu năm 2010 Trung Quốc nhập khẩu 174 ngàn tấn gạo tăng 44,3% so với cùng kỳ năm 2009.
Xuất khẩu gạo của Việt Nam sang Trung Quốc
Trung Quốc có thiếu gạo?
Tính đến thời điểm hiện nay chưa có các con số thống kê của Trung Quốc cập nhật về cung cầu lương thực của Trung Quốc. Tổ chức về phòng chống thiên tai của Trung Quốc ước tính ảnh hưởng của lũ lụt làm cho diện tích trồng trọt ước tính giảm đến 7 triệu héc ta. Ước tính của nhiều tổ chức của Trung Quốc cho thấy sản lượng lúa có thể giảm từ 5% đến 7%, hoặc như tổ chức CNGRAIN ước tính sản lượng lúa gạo có thể giảm đến 10%.
Do ảnh hưởng của lũ lụt và sản lượng giảm nên giá lương thực Trung Quốc có xu hướng tăng trong thời gian qua. Ước tính giá lương thực đã tăng 7% so với năm 2009. Nếu kịch bản về lũ lụt tồi tệ như năm 1998 thì sự tăng giá lương thực trước và sau lũ lụt có thể đến 15%.
Tuy nhiên Trung Quốc vẫn còn lượng dự trữ lương thực ở mức cao. Theo chuyên gia Ma Wenfeng của Beijing Orient Agribusiness Consultant Ltd, giá gạo của Trung Quốc sẽ tăng lên, nhưng sẽ không dẫn đến tình hình mất kiểm soát. Theo Bao Kexin, giám đốc công ty Dự trữ lương thực Trung Quốc hàng năm Trung Quốc tiêu thụ 500 triệu tấn lương thực và lượng dự trữ là 40% nhu cầu.
Ngoài ra theo báo cáo triển vọng ngành lúa gạo của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ ra vào ngày 13-8-2010 thì cung cầu lúa gạo của Trung Quốc không có biến động lớn trong năm 2010 bất chấp lũ lụt ở các tỉnh miền Bắc của Trung Quốc. Triển vọng về cung lương thực của Trung Quốc sẽ phụ thuộc thêm vào tình hình vụ mùa cuối năm, vụ này chiếm khoảng 3/4 sản lượng sẽ quyết định về cán cân cung cầu của Trung Quốc
Triển vọng thị trường
Mặc dù các dự báo về triển vọng sản xuất lúa gạo của Trung Quốc sẽ diễn biến tốt, tuy nhiên Việt Nam cần theo dõi sát sao diễn biến của Trung Quốc, đặc biệt là kết quả sản lượng vụ cuối năm để có phản ứng thích hợp.
Tính đến thời điểm này, cán cân cung cầu lúa gạo của Trung Quốc vẫn được đảm bảo. Mức tăng nhập khẩu của Trung Quốc có thể chỉ duy trì trong ngắn hạn trước khi chính phủ Trung Quốc tăng cường mạnh cung cấp lương thực từ kho dự trữ ra thị trường để bình ổn giá.
Theo Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ cung cầu trên thế giới vẫn ở mức cân bằng, một số nước xuất khẩu chính đang có dự trữ cao. Còn về cầu tăng ở một số nước nhưng không phải đột biến. Kể cả Trung Quốc và Pakistan triển vọng sản xuất gạo vẫn khá khả quan.
Trong khi đó giá gạo xuất khẩu của Việt Nam tuần 2 tháng 8 vừa rồi tăng 50 đô-la/tấn chủ yếu do nhu cầu tăng từ một số nước như Trung Quốc, Iraq, Bangladesh….để nhập khẩu gạo bổ sung. Từ một khía cạnh khác giá lúa mỳ tháng 7 ở mức rất cao và một số nước xuất khẩu lúa mỳ hủy hợp đồng xuất khẩu lúa mỳ làm cho thị trường gạo thế giới có sự dịch chuyển nhất định sang nhập khẩu gạo. Như vậy, trong thời gian tới khi giá lùa mỳ hạ nhiệt thì mức giá gạo có nhiều khả năng giảm xuống.
Mức giá có nhiều khả năng giảm trở lại mức thấp khi các địa phương ở ĐBSCL tiếp tục thu hoạch lúa hè thu, và theo Cục Trồng trọt dự kiến đạt khoảng 8 triệu tấn lúa nên có dư để xuất khẩu. Như vậy, giá gạo nội địa khó có khả năng tăng đột biến vào cuối năm nên khó có thể gây áp lực lên lạm phát.
Biến động thị trường gạo thời gian vừa qua có thể đặt ra những thách thức về mặt chính sách cũng như kinh doanh lúa gạo cho Việt Nam đó là, (i) Trung Quốc là một nước lớn nên nếu thiếu sự theo dõi cập nhật có hệ thống thì những biến động nhỏ về cung cầu của Trung Quốc sẽ ảnh hưởng mạnh đến Việt Nam và sẽ đặt Việt Nam vào thế bị động chính sách; (ii) cách thức Trung Quốc nhập khẩu gạo từ Việt Nam với sự kết nối kênh thu mua rộng khắp và diễn biến rất nhanh cũng rất khác biệt so với các nước khác nhập khẩu gạo của Việt Nam; (iii) các doanh nghiệp xuất khẩu gạo của Việt Nam cần lưu ý về khả diễn biến cung cầu và triển vọng nhu cầu nhập khẩu của Trung Quốc để có thể chủ động nguồn hàng cho các hợp đồng của mình đã ký kết.
Phạm Quang Diệu - Nguyễn Hiếu Tâm
tbktsg
|
