|
Tìm cách xuất khẩu xi măng thừa
Ngành xi măng đang phát triển nóng, dẫn đến việc quy hoạch bị phá vỡ, môi trường bị ảnh hưởng nghiêm trọng, và quan trọng hơn là sản lượng xi măng ngày càng thừa nhiều hơn. Để giải quyết bài toán thừa sản lượng, theo dự báo sẽ rất lớn trong thời gian rất tới, Bộ Xây dựng cùng các doanh nghiệp đang loay hoay tìm cách xuất khẩu xi măng.
Cách nào?
Tháng 7-2010, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Trần Nam đã ký công văn yêu cầu ba doanh nghiệp xi măng gồm Nghi Sơn ở Thanh Hóa, Phúc Sơn ở Hải Dương và Chinfon ở Hải Phòng xúc tiến tìm thị trường xuất khẩu. Theo công văn này, trong sáu tháng cuối năm mỗi doanh nghiệp phải xuất khẩu từ 100.000-150.000 tấn xi măng, xuất khẩu 50% sản lượng đăng ký trong năm tiếp theo, và 100% sản lượng đăng ký trong giấy phép trong năm 2012.
Trao đổi với TBKTSG, ông Nam cho biết trong giấy phép đầu tư, cả ba doanh nghiệp liên doanh này đều cam kết sẽ xuất khẩu từ 30-40% sản lượng của mình. Thế nhưng trong thời gian vừa qua, thị trường tiêu thụ của các công ty này vẫn là thị trường trong nước.
Công ty Xi măng Nghi Sơn có hai dây chuyền sản xuất ở Thanh Hóa với tổng công suất 4,3 triệu tấn/năm, và đang có dự án đầu tư một dây chuyền xi măng hỗn hợp ở Hiệp Phước, Nhà Bè, TPHCM, với công suất 1,2 triệu tấn. Tuy nhiên, dự án này đã bị Bộ Xây dựng “tuýt còi”, do không phù hợp quy hoạch.
Theo ông Hoàng Văn Lược, Phó tổng giám đốc Công ty Xi măng Nghi Sơn, việc xuất khẩu là bài toán quá khó đối với công ty. Bấy lâu nay, sản phẩm của Nghi Sơn chỉ tiêu thụ trong nước. Mỗi năm công ty “xuất” 2 triệu tấn xi măng cho thị trường phía Nam. Ông Lược cho rằng nếu xuất khẩu 2 triệu tấn xi măng đó, doanh nghiệp phải đầu tư cơ sở rất lớn, cũng như phải bắt đầu xúc tiến tìm thị trường. “Nếu làm như thế mà có lãi thì cũng không nói làm gì. Sản phẩm của Nghi Sơn bán trong nước là 55 đô la Mỹ/tấn, còn xuất khẩu thì giá chỉ khoảng 40-45 đô la Mỹ/tấn”, ông Lược nói.
Lâu nay vẫn đều đặn bán sản phẩm ở trong nước, chỉ đến khi được yêu cầu xuất khẩu, các doanh nghiệp mới tá hỏa với câu hỏi tìm đâu ra thị trường. Những thị trường khả dĩ có thể xuất khẩu được đều đã được các doanh nghiệp xi măng của Thái Lan và Trung Quốc lấp đầy. Những thị trường như Lào, Campuchia vốn đã nhỏ, doanh nghiệp lại không thể cạnh tranh về giá và chi phí vận chuyển, trong khi khó có thể chen chân vào một thị trường khổng lồ về xi măng của Trung Quốc.
Gần không được, giới chuyên gia và doanh nghiệp đành tìm đến các thị trường xa như Trung Đông. Tại đây, ngoài những phức tạp của thị trường còn có sự cạnh tranh khốc liệt của các quốc gia châu Á khác, vốn cũng đang trong tình trạng dư thừa xi măng. Thực tế, Công ty Xi măng Cẩm Phả cũng đã có hợp đồng xuất khẩu 15.000 tấn vào Trung Đông, nhưng giới thạo tin cho hay việc xuất khẩu vào đây là giải pháp cực chẳng đã. Bởi khi xuất khẩu, doanh nghiệp mới nhận ra mình thiếu đủ thứ, từ thị trường cho đến cầu cảng, phương tiện chuyên chở.
Tổng công ty Công nghiệp Xi măng Việt Nam (VICEM) đặt kế hoạch xuất khẩu 1 triệu tấn trong năm nay, cũng chỉ mới xuất chưa được một nửa. Theo một nguồn tin, những hợp đồng này đã được trợ giá, nếu không thu sẽ chẳng đủ bù chi. Trước tình hình trên, VICEM chỉ còn biết kiến nghị Bộ Xây dựng tiến hành rà soát để xem xét dừng hoặc giãn tiến độ đối với các dự án xi măng để tránh phát triển “nóng” như hiện nay.
Giới doanh nghiệp lại được “mách nước” nên tìm đến thị trường châu Phi hay Brazil. Nhưng ngặt nỗi giá xuất khẩu vốn đã thấp hơn trong nước nhiều, lại chịu thêm chi phí trung gian, chi phí vận chuyển, phải đầu tư xây dựng cầu cảng đạt chuẩn, phải sắm tàu tải trọng lớn 50.000 tấn. Những việc này nằm ngoài tầm với của doanh nghiệp.
Chưa hết, thị trường đâu đó đã xuất hiện những bao xi măng nhập khẩu, tất nhiên là theo đường tiểu ngạch, với giá bán thấp hơn so với xi măng trong nước 10-15%. Trong khi đó doanh nghiệp xi măng lại đứng trước áp lực tăng giá khi giá than, giá điện, nguyên liệu tăng cao, cùng với biến động của tỷ giá. Điều này khiến nhiều doanh nghiệp tính tới việc giảm lợi nhuận khoảng 30% so với năm trước.
Cần quy hoạch lại
Chi phí sản xuất xi măng sẽ tăng lên trong thời gian tới do phải tuân thủ các tiêu chuẩn về môi trường và khoáng sản. Đây sẽ là một sức ép nữa đối với ngành sản xuất xi măng trong nước.
Trong lúc chờ doanh nghiệp tìm thị trường xuất khẩu, Bộ Xây dựng đang hoàn tất quy hoạch phát triển ngành công nghiệp này đến năm 2015, dự kiến sẽ trình Thủ tướng ký trong năm nay. Theo Thứ trưởng Nguyễn Trần Nam, trong quy hoạch mới sẽ có những quy định về mặt tiến độ và danh mục các dự án sẽ được đưa vào sử dụng hàng năm phù hợp với nhu cầu thị trường.
Bên cạnh đó, xác định một số vùng không quy hoạch phát triển để bảo vệ các di tích, các danh lam thắng cảnh, các vùng tập trung quá nhiều nhà máy xi măng mà hạ tầng kinh tế kỹ thuật không đảm bảo. Thêm nữa, quy hoạch lần này khuyến khích các nhà máy đã có thương hiệu, cũng như đến năm 2015 sẽ chấm dứt hoạt động của các nhà máy xi măng lò đứng.
Trong vòng 12 năm, Thủ tướng phải bốn lần ký bản quy hoạch và điều chỉnh quy hoạch ngành xi măng. Vì thế các cơ quan chức năng cần mạnh tay để kiểm soát được quy hoạch, và phải có một tầm nhìn phát triển ngành công nghiệp này trên cở sở vì lợi ích chung chứ không vì lợi ích cục bộ của địa phương hay doanh nghiệp.
Khó có thể tìm được sự đồng thuận giữa Bộ Xây dựng và các địa phương, hay giữa chính quyền và doanh nghiệp. Bởi một lẽ, dù Bộ Xây dựng đã có công văn yêu cầu các địa phương ngưng đăng ký các dự án đầu tư xi măng đến năm 2010, thì ở các địa phương các dự án vẫn sôi động, nhất là ở miền Trung. Bởi có thêm nhà máy xi măng là địa phương có thêm ngân sách và giải quyết bài toán lao động cho người dân.
Còn các doanh nghiệp nếu không xin cấp phép đầu tư dự án mới, thì lại tìm cách mở rộng nhà máy, đầu tư thêm dây chuyền để tăng công suất, mà như lời giám đốc một công ty xi măng ở Hà Nam là “sẽ tiếp tục phát triển thêm nữa”.
Theo các chuyên gia, điều chỉnh quy hoạch ngành xi măng là điều kiện cần thiết trong thời điểm hiện nay, là cơ sở để ngành tái cấu trúc và hướng tới một sự phát triển bền vững hơn. Tuy nhiên, hiệu quả của việc tái cấu trúc đến đâu vẫn còn phải chờ những chính sách mới được ban hành.
Phi Tuấn
TBKTSG
|
