|
Đằng sau doanh số 1 tỉ đô la Mỹ của các sàn vàng
Lần đầu tiên trong lịch sử giá vàng vượt qua mốc 1.050 đô la Mỹ/ounce và sự phỏng đoán giá vàng có thể lên 1.100-1.200 đô la Mỹ/ounce đang tràn ngập các phương tiện truyền thông quốc tế cũng như trong nước. Trên các sàn giao dịch vàng, không ít nhà đầu tư cá nhân đã thua lỗ do “đánh xuống”.
“Khi giá lên, nhiều người đã không cắt lỗ mà gia tăng trạng thái bằng cách tiếp tục bán. Đợt tăng giá càng kéo dài, càng gặm nhấm sức chịu đựng của nhà đầu tư. Thường đến lúc giá quốc tế điều chỉnh, thì nhà đầu tư không chịu đựng được nữa. Đó cũng là lúc giá chạm đến ngưỡng xử lý của ngân hàng và ngân hàng hay các chủ sàn vàng phải xử lý tài khoản” - ông Nguyễn Đức Thái Hân, Phó tổng giám đốc Ngân hàng Á Châu, nhận xét.
Không giống như mua bán vàng miếng, hoạt động của các sàn vàng hiện nay được chia làm hai dạng: thứ nhất là những sàn mà ở đó các nhà đầu tư đặt lệnh giao dịch với nhau như sàn ACB, SBJ (của Sacombank)... Thứ hai là sàn nơi nhà đầu tư đặt lệnh mua bán với chủ sàn, rồi chủ sàn đặt với quốc tế.
Doanh số các sàn này nhiều ít như thế nào khó đo lường. Nói một cách khác, tính thanh khoản thực sự của các sàn vàng đang là câu hỏi liên quan đến cả giới đầu tư và cơ quan quản lý.
Một số sàn vàng công bố doanh số khớp lệnh 200.000-300.000 lượng/ngày, thậm chí có thời điểm 400.000 lượng/ngày. Tính tổng doanh số của các sàn vàng, thì giá trị giao dịch lên đến 1 tỉ đô la Mỹ/ngày, quả là quá lớn. Giá trị giao dịch ấy thị trường chứng khoán còn lâu mới đạt được.
Nhưng thực tế lại không phải vậy. Khảo sát lượng khớp lệnh của một số sàn vàng ở những thời điểm khác nhau đã chỉ ra những bất ngờ. Thông thường giá trị và khối lượng giao dịch tăng lên mỗi khi giá vàng biến động mạnh. Điều này không chỉ diễn ra với vàng, mà với cả chứng khoán và những loại hàng hóa nguyên liệu khác. Tuy nhiên ở không ít sàn vàng, khối lượng giao dịch lại tăng đột ngột ở những thời điểm giá vàng quốc tế rất “hiền hòa”, không lên không xuống. Rồi đến khi giá biến động mạnh, thì lượng khớp lệnh lại giảm đi.
Ở đây, rõ ràng có khả năng chính chủ những sàn vàng hoặc những tổ chức quản lý các sàn đó, đã chọn thời điểm giá “bằng phẳng” để đưa vào những lệnh mua - bán hàng trăm, hàng ngàn lượng/lệnh và khớp với mức chênh lệch giá không đáng kể để tạo doanh số cao. Doanh số cao đó giúp các sàn vàng cạnh tranh với nhau và thu hút sự quan tâm của nhà đầu tư. Một khi nhà đầu tư vàng chú ý đến sàn nào, có thể họ sẽ chuyển đến đó mở tài khoản giao dịch.
Như vậy, quy mô giao dịch thực của các sàn vàng nội địa có lớn đến mức như lâu nay nhiều người lầm tưởng? Một sàn vàng có thanh khoản tốt phải là nơi mà nhà đầu tư có thể đặt lệnh và khớp mua bán hàng ngàn lượng ở ngay lúc giá đang trong cao trào tăng hoặc giảm. Hiện có bao nhiêu sàn vàng thực sự có được thanh khoản ấy?
Đánh giá được thực chất quy mô hoạt động các sàn vàng hiện tại có ý nghĩa quan trọng với cơ quan quản lý, nhất là với Ngân hàng Nhà nước, đơn vị soạn thảo và ban hành quy chế quản lý sàn vàng.
Tỷ lệ ký quỹ bao nhiêu khi giao dịch vàng là hợp lý; lượng vàng dự trữ của các ngân hàng để đảm bảo thanh khoản; khả năng giao dịch kinh doanh vàng trên tài khoản của tổ chức tín dụng... là những vấn đề gây nhiều tranh luận.
Tuy nhiên, bên cạnh đó có nên có những quy định khác về vốn liếng, năng lực tài chính, trình độ kinh doanh không phải chỉ của các chủ sàn vàng mà nên chăng của cả nhà đầu tư. Giá giao dịch tại các sàn vàng hiện liên thông gần như hoàn toàn với giá thế giới và do đó cũng chịu tác động của những động thái đầu cơ hay đầu tư quốc tế. Đầu tư vàng, nơi lợi nhuận cao đi kèm rủi ro cao, có phải là nơi chấp nhận mọi đối tượng nhà đầu tư?
Và một khi cơ quan quản lý chưa làm sáng tỏ được những câu hỏi đó, khó có thể có một sự quản lý hiệu quả thực chất các sàn vàng.
Mặt khác, doanh số kinh doanh vàng của các ngân hàng hiện nay cũng đang biến động theo giá vàng. Có ba nguồn tạo nên doanh số đó: 1. Phí thu từ các sàn vàng khoảng 2.000 đồng/lượng (4.000 đồng/lượng khi thu của cả người mua và bán); 2. Cho vay vàng hoặc tiền đồng qua đêm đối với các tài khoản kinh doanh vàng tại sàn vàng (không liên quan đến việc huy động và cho vay vàng tín dụng); 3. Kinh doanh mua bán vàng trong - ngoài nước trên tài khoản, vàng vật chất.
Thí dụ năm ngoái, doanh số kinh doanh vàng của ACB đạt hơn 1.000 tỉ đồng, trong đó thu phí khoảng 1,4-1,5 tỉ đồng/ngày. Từ ba tháng nay ACB là thành viên của sàn vàng Dubai. Trên sàn Dubai, ACB kinh doanh cho chính mình, không phải cho khách hàng cá nhân và điều này giúp bảo hiểm trạng thái vàng của ACB trên thị trường nội địa.
Ở các nước phát triển, các cá nhân thông qua các công ty môi giới có thể tiếp cận đầu tư trực tiếp chứng khoán, trái phiếu, ngoại tệ, vàng với nhiều sàn quốc tế, từ Mỹ đến châu Âu, Úc, Nhật Bản... Việt Nam chưa có quy chế cho cá nhân tham gia những hoạt động đầu tư quốc tế như vậy có thể bởi điều kiện chưa chín muồi.
Song, với sự xuất hiện ngày càng đa dạng của các sàn vàng nội địa, thì một khi đã cho phép, đã mở ra, cần quản lý nó đúng về bản chất. Nếu doanh số của một số sàn vàng được cấu thành giả, thật lẫn lộn, nó tất yếu sẽ dẫn đến sự cạnh tranh không lành mạnh và từ đó không thể bảo vệ lợi ích chính đáng của nhà đầu tư.
Lưu Hảo
TBKTSG Online
|
