Chứng khoán và "anh hàng xóm" bất động sản
Dù chủ đầu tư khu căn hộ The Vista công bố là 9 giờ sáng ngày 19/10/2007 mới mở cửa để bán 140 căn hộ, nhưng từ 15 giờ chiều 18/10, đã có hàng trăm người đến xếp hàng… Sáng 24/10/2007, hàng ngàn người lại tiếp tục gây náo loạn, tranh giành làm thủ tục chuyển tiền tại Indovina Bank (39, Hàm Nghi, Quận 1, TP.HCM) để có thể mua căn hộ ở khu Sky Garden III của Công ty liên doanh Phú Mỹ Hưng… Đây là thời kinh tế thị trường hay kinh tế bao cấp?
Chứng khoán và "anh hàng xóm" bất động sản
Tin buồn là đến ngày 14/11/2007, Sở Xây dựng TP.HCM yêu cầu ngưng ngay việc nhận tiền huy động vốn của khách hàng, hoàn trả lại toàn bộ số tiền đã huy động cho khách hàng. Câu chuyện trên tuy mới lạ, nhưng lại như quen quen vì dường như là trích đoạn kịch bản TTCK giai đoạn đầu năm 2001.
3 giờ sáng những ngày đầu năm 2001, trước cửa sàn giao dịch các CTCK BSC, SSI, BVSC... đã tụ tập hàng chục người. Ai cũng mắt nhắm mắt mở, nhưng vẫn không dám đi đâu vì chỉ có thế mới có được những số thứ tự đặt lệnh đầu tiên và xác suất mua được cổ phiếu sẽ cao hơn. Một thời, sau sự nôn nóng của các nhà đầu tư lớn thành mầm họa cho các cuộc cãi vã nảy lửa khi nhà đầu tư có được số thứ tự 01 vẫn không đặt được lệnh vì nhân viên CTCK có được số thứ tự 00… Cũng rất may là giai đoạn "tem phiếu" ấy vào giữa năm 2001 đã kết thúc bằng một giai đoạn thay máu đầy đau đớn của thị trường kéo dài suốt hơn 4 năm sau đó (VN-Index rơi tự do từ 571 điểm xuống 150 điểm và đến tháng 9/2005 mới quay lại ngưỡng 300 điểm).
Như có duyên có nợ. "Thị trường bất động sản trong giai đoạn 2000 - 2004 có thể so sánh với TTCK Việt Nam trong năm đầu khai trương: chỉ cần hôm nay mua được cổ phiếu để đến phiên hôm sau là có lãi, càng để lâu càng lãi to. Chỉ trong một thời gian ngắn đã xảy ra tình trạng "người người kinh doanh bất động sản". Một ông lão về hưu, một bà già ngồi bán hàng nước cũng trở thành những người môi giới hoặc trực tiếp kinh doanh bất động sản", ông Nguyễn Thanh Bình, Phó tổng giám đốc Ngân hàng VP Bank trả lời phỏng vấn với VietNamNet hồi tháng 9/2005.
Chỉ một thời gian ngắn sau đó, từ quý IV/2005 đến hết năm 2006, người ta nhanh chóng rơi vào bi quan với việc giá bất động sản không tăng, đầu cơ khó khăn. Tâm trạng của nhà đầu tư lúc đó có lẽ không khác những gì dư luận đang nhìn về biến động của TTCK 3 tháng nay. Chuyện gì đang xảy ra?
Tháng 02/2006, Peter Dinning, Giám đốc phụ trách kinh doanh bất động sản của Công ty Quản lý quỹ VinaCapital, trong cuộc trao đổi với báo giới đã lý giải: "Tôi không nghĩ thị trường bất động sản đóng băng. Hai ba năm trước, các nhà đầu tư chỉ việc quy hoạch, xây nhà và bán, có nhiều người mua. Nhưng bây giờ không phải cứ xây lên là bán được. Nhận thức của người tiêu dùng trong việc mua nhà hay căn hộ trở nên sành điệu hơn, họ hiểu rõ hơn về món hàng mà mình bỏ tiền ra để có. Yếu tố lựa chọn của người tiêu dùng đã ảnh hưởng đến thị trường".
Thành công khó tính bằng ngày
Về cơ bản, ngay từ cuối năm 2006, tất cả hoài nghi đều không có đủ cơ sở phủ nhận sự thịnh vượng trở lại của thị trường bất động sản cũng như tương lai phát triển tốt đẹp của TTCK trong 10 năm tiếp theo. Người viết bài này sở dĩ đưa ra các dẫn chứng trên nhằm phần nào biện hộ cho việc thị trường bất động sản bất chợt sốt nóng từ quý II/2007 hay TTCK có hai đợt "tụt áp" vào tháng 3/2007 và tháng 10/2007. Viễn cảnh tốt đẹp trong dài hạn chưa đủ để giữ cho thị trường luôn nóng và ngược lại những giai đoạn rầu rĩ ngắn hạn không triệt tiêu sự thành công trong đường dài.
Hãy nhìn vào thị trường văn phòng cho thuê hạng A tại TP. HCM làm ví dụ. Năm 1996, giá thuê văn phòng loại A đạt 40 USD/m2. Khi khủng hoảng tài chính châu Á xảy ra năm 1997, giá cho thuê bắt đầu giảm và đến năm 2000 giá cho thuê chạm sàn ở mức 18 USD/m2. Tuy nhiên từ năm 2001, giá cho thuê tăng trung bình 8%/năm và bắt đầu từ năm 2005 thì sốt nóng với mức giá vào quý III/2007 đã đạt 50 USD/m2/tháng. Theo CBRE, giá thuê văn phòng loại A tại TP. HCM sẽ đạt 60 USD/m2 vào năm 2008 và sớm nhất thì đến năm 2009 cung mới đuổi kịp cầu. Hiện tại các công ty thường yêu cầu công ty tư vấn đặt giữ chỗ trước một năm rưỡi.
Vấn đề của thị trường bất động sản xét trong giai đoạn 5 - 10 năm cho thấy, xu hướng chung là tích cực, không có nghĩa là các kiểu kinh doanh giản đơn như phân lô bán nền, đầu cơ nền đất chắc chắn sẽ sống được. Sự phát triển mạnh mẽ của thị trường bán lẻ tại Việt Nam tạo ra cầu lớn cho các trung tâm thương mại và theo tư vấn của CBRE cho khách hàng thì "ngoại trừ Thuận Kiều Plaza và An Đông Plaza thất bại trong quản lý, tính đến quý III/2007, hầu hết các trung tâm thương mại tại TP.HCM đã cho thuê kín, khách hàng sẽ "chộp" thuê bất cứ mặt bằng nào mới tung ra thị trường".
Nghĩa là cho dù trong điều kiện tốt như thế, Thuận Kiều Plaza và An Đông Plaza vẫn có thể thất bại do quản lý. Đối với hoàn cảnh TTCK hôm nay cũng vậy: nhiều nhà đầu tư cá nhân khó khăn và thua lỗ, trong khi các tổ chức đầu tư chuyên nghiệp vẫn ào ào huy động vốn và có thể báo cáo cho cổ đông với thành công hơn mong đợi (xem bài Cổ phiếu mùa Sale off - ĐTCK ngày 13/12/2007).
Tương lai
Trong khi vấn đề nhà ở cho đại đa số người dân Việt Nam vẫn là nỗi lo chung của Quốc hội, Chính phủ, các bộ ngành được hiện thực bằng cách ngày càng có nhiều chính sách "giảm sốt", nhưng giá nhà đất vẫn ngày một sốt nóng. Có thể quy luật tất yếu "người sinh chứ đất không sinh" vẫn mạnh hơn các biện pháp của ý chí.
Ai cần một ví dụ cho tương lai phát triển của thị trường bất động sản, cũng như chứng khoán tại Việt Nam thì dưới đây là một ví dụ. Bạn tôi chuyển về khu định cư Tân Quy Đông, Q.7, TP. HCM (phía Nam TP.HCM, cách trung tâm khoảng 6 km) hồi 3 năm trước với giá cao ngất, bấy giờ là 8 triệu đồng/m2. Mỗi tháng 2 lần thủy triều lên vừa có tác dụng rửa đường vừa ngâm chân người và tài sản, nhưng hôm nay nhiều người đòi mua giá 38 triệu đồng/m2 thì lại không dám bán. Bán thì đi mua ở đâu?
Cứ thử tưởng tượng giá 1 căn nhà 4x15m ở các quận trung tâm TP. HCM được bán với giá từ 7 tỷ đồng đến 1 triệu USD. Một căn chung cư được gắn nhãn cao cấp được bán với giá không dưới 1.700 USD/m2, tức không dưới 2,5 tỷ đồng/một căn hộ đủ cho 1 gia đình có 4 người. Một lao động xuất sắc khó có thể đủ tiền trả hết một căn hộ chung cư trong 20 năm, còn với căn nhà triệu USD thì phải tính đến 3 thế hệ. Mua đắt như thế, nhưng nếu cho thuê thì hai bất động sản kể trên giỏi lắm cũng chỉ thu về 5 triệu - 15 triệu đồng/tháng, tương đương với lợi suất khoảng 0,2%/tháng. So với giá chứng khoán thì giá bất động sản hôm nay có thể xem là có chỉ số P/E cao hàng trăm, hàng ngàn lần. Vậy mà người ta vẫn đổ xô đi mua nhà và giá vẫn tăng.
Trong một tương lai rất gần, TP. HCM sẽ có những dự án tỷ USD như Kumho Asiana Plaza - công trình phức hợp cao cấp gồm một khách sạn 5 sao với 300 phòng; 31.562m2 văn phòng loại A, 270 căn hộ cao cấp và 6.880m2 dành cho các cửa hàng bán lẻ cao cấp. Nhiều thông tin cho biết, giá bán căn hộ cao cấp có thể lên đến 10.000 USD/m2. Báo chí trong tháng này cũng ghi nhận nhiều dự án bất động sản chưa từng có như xây dựng đô thị lấn biển lớn nhất nước tại huyện Cần Giờ, TP. HCM hay tình hình các dự án ven đô đắt khách và cung văn phòng cho thuê rượt đuổi cầu... ngay trong những ngày mà thị trường bất động sản được cho là "đóng băng" chờ đợi.
Tình hình TTCK giai đoạn hiện nay phần nào cũng không nằm ngoài bức tranh trên khi mà các tổ chức đầu tư vẫn ráo riết chuẩn bị cho các dự án mới, các khoản huy động vốn mới. Phía các nhà đầu tư trong nước một phần sốt ruột, một phần không chịu nổi cảm giác cổ phiếu giảm giá mà nước ngoài chưa mua (không phải là không mua). Hỏi 10 chuyên gia chứng khoán, 9 người nói rằng, TTCK sẽ vẫn ổn, nhưng chưa thấy khả năng đột biến trong ngắn hạn (chưa thấy chư không nói là không có khả năng đó).
Kinh nghiệm cho thấy, trước một đợt sóng thần, mặt biển thường phẳng lặng một cách lạ thường.
ĐTCK
|