|
Châu Á ứng phó thuế quan của ông Trump ra sao?
Bóng ma thuế quan đang bao trùm châu Á sau khi Donald Trump tuyên bố sẽ áp thuế quan đối ứng vào tuần trước.
Tổng thống Mỹ cho biết kế hoạch áp thuế đối ứng sẽ được công bố sớm nhất vào ngày 11/02 và có hiệu lực ngay lập tức. Trump không chỉ rõ quốc gia nào sẽ bị ảnh hưởng, nhưng khẳng định đây là nỗ lực rộng rãi nhằm giúp xóa bỏ thâm hụt thương mại của Mỹ. Điều này đã khiến nhiều nền kinh tế đang hưởng thặng dư thương mại lớn với Washington phải vội vã tìm kiếm giải pháp đàm phán.
Nhóm phân tích của Barclays trong báo cáo hôm thứ Hai đã cảnh báo: "Nhiều khả năng thuế nhập khẩu của Mỹ sẽ tăng đối với hầu hết các nền kinh tế mới nổi châu Á", ngoại trừ Singapore và Hồng Kông - hai nền kinh tế mà Mỹ đang được hưởng thặng dư thương mại.
"Việc các nền kinh tế này tạm thời tránh được thuế quan không có nghĩa là họ có thể thở phào", Stefan Angrick, chuyên gia kinh tế cao cấp tại Moody's Analytics nói với CNBC. Vị chuyên gia này cũng nhấn mạnh rằng "thái độ của Washington có thể thay đổi và thuế quan vẫn có thể được áp dụng sau này".
Theo số liệu từ Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), tính đến năm 2023, hầu hết các nền kinh tế châu Á áp dụng mức thuế trung bình cao hơn đáng kể so với Mỹ. Ấn Độ dẫn đầu với mức thuế trung bình 17% đối với các quốc gia có quy chế tối huệ quốc (MFN), trong khi Mỹ chỉ áp mức 3.3%.
|
Thuế nhập khẩu giữa Mỹ và các quốc gia châu Á
 |
Về thặng dư thương mại với Mỹ trong năm ngoái, Trung Quốc dẫn đầu với 295.4 tỷ USD, tiếp theo là Việt Nam (123.5 tỷ USD), Đài Loan (74 tỷ USD), Nhật Bản (68.5 tỷ USD) và Hàn Quốc (66 tỷ USD). Theo Angrick, các quốc gia này (ngoại trừ Việt Nam) đã tránh được đợt thuế quan đầu tiên của Trump nhờ mối quan hệ an ninh sâu sắc với Washington và các khoản đầu tư lớn vào Mỹ, nhưng "họ không nên quá tự mãn".
|
Thâm hụt thương mại giữa Mỹ và các quốc gia châu Á trong năm 2024
 |
Việt Nam chuẩn bị kịch bản đối phó
Việt Nam được xác định là "một trong những nền kinh tế dễ bị tổn thương" trước các hạn chế thương mại của Trump, do thặng dư lớn với Mỹ và nhận các khoản đầu tư lớn từ Trung Quốc, theo nhận định của Angrick.
Thặng dư thương mại của Việt Nam với Mỹ đã tăng vọt gần 18% hàng năm, đạt mức kỷ lục trong năm ngoái. Mức thuế trung bình của Việt Nam đối với các đối tác MFN là 9.4%, theo dữ liệu WTO.
Các mặt hàng nhập khẩu vào Việt Nam phải chịu thuế suất cao, 45.5% đối với đồ uống, thuốc lá và 14-34% cho các mặt hàng như đường bánh kẹo, nông sản, quần áo và thiết bị vận tải. Kể từ sau khi tái đắc cử, ôngTrump vẫn chưa đưa ra bình luận công khai nào về Việt Nam.
Trước tình hình này, Việt Nam đã có những động thái để làm dịu căng thẳng. Vào tháng 11/2024, Việt Nam cam kết sẽ mua thêm máy bay, khí thiên nhiên hóa lỏng và các sản phẩm khác từ Mỹ.
Tuần trước, Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng đã yêu cầu các thành viên nội các chuẩn bị đối phó với tác động của một cuộc chiến tranh thương mại toàn cầu có thể xảy ra trong năm nay.
Điều đáng chú ý là Việt Nam đã hưởng lợi đáng kể từ các rào cản thương mại mà Trump áp đặt lên Trung Quốc trong nhiệm kỳ đầu tiên, khi các nhà sản xuất chuyển sản xuất ra khỏi nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.
Nhờ đó, đất nước hình chữ S đã trở thành một trong những nước đón dòng vốn FDI lớn nhất từ Trung Quốc. Michael Wan, Chuyên gia phân tích tiền tệ cao cấp tại MUFG Bank dự báo Mỹ có thể tăng gấp đôi thuế quan đối với Việt Nam lên 8% nếu thực thi "nguyên tắc thuế quan đối ứng hoàn toàn". Tuy nhiên, ông kỳ vọng Washington sẽ có lập trường ôn hòa hơn, với khả năng cao là "áp dụng thuế quan cho một số ngành cụ thể".
Ấn Độ chuẩn bị nhượng bộ
Ấn Độ được đánh giá là nền kinh tế dễ bị tổn thương nhất trước thuế quan đối ứng do họ áp đặt mức thuế cao đối với hàng nhập khẩu từ Mỹ.
MUFG Bank dự báo thuế quan của Mỹ đối với Ấn Độ có thể tăng từ 3% lên trên 15%. Trước áp lực này, New Delhi đã có những bước đi tích cực hồi đầu tháng này, bao gồm giảm thuế đối với nhiều mặt hàng bao gồm xe máy, hàng điện tử, khoáng sản thiết yếu và pin lithium ion.
Bộ trưởng Tài chính Tuhin Kanta Pandey nhấn mạnh trong một cuộc phỏng vấn: "Chúng tôi đang gửi tín hiệu rằng Ấn Độ không phải là vua thuế quan".
Thủ tướng Narendra Modi được cho là đã sẵn sàng thảo luận về việc cắt giảm thêm thuế quan trong khoảng một chục ngành, đồng thời tăng cường mua thiết bị năng lượng, quốc phòng từ Mỹ tại cuộc gặp với Trump vào cuối tuần này.
Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi (trái) và Tổng thống Mỹ Donald Trump đến dự họp báo tại Hyderabad House ở New Delhi, Ấn Độ ngày 25/02/2020
|
Ấn Độ thăng dư thương mại 45.7 tỷ USD với Mỹ trong năm 2024. Các mặt hàng nông nghiệp nhập khẩu vào xứ sở cà ri phải chịu mức thuế nặng lên đến 39%.
Mối quan hệ giữa Trump và Modi đã trải qua nhiều thăng trầm. Trong nhiệm kỳ đầu tiên của Trump, hai nhà lãnh đạo có mối quan hệ tốt đẹp, nhưng trong chiến dịch tái tranh cử, Trump đã gọi Ấn Độ là "kẻ lạm dụng” thuế quan. Trong cuộc điện đàm gần đây với Modi, Trump nhấn mạnh tầm quan trọng của việc Ấn Độ mua thêm thiết bị an ninh do Mỹ sản xuất để đạt được "mối quan hệ thương mại song phương công bằng".
Kenneth Juster, thành viên cao cấp tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, nhận định khả năng về một thỏa thuận thương mại tự do: "Một thỏa thuận như vậy bây giờ sẽ đòi hỏi New Delhi phải cắt giảm thuế quan đáng kể vì họ có mức thuế cao hơn nhiều so với Washington". Arpit Chaturvedi từ Teneo cho rằng Ấn Độ cũng có thể đề xuất chuyển đáng kể việc nhập khẩu dầu từ Nga sang Mỹ để phù hợp với kế hoạch thúc đẩy xuất khẩu dầu và khí đốt của Trump.
Nhật Bản: Vị thế đặc biệt trong làn sóng thuế quan
Nhật Bản đang thể hiện vị thế đặc biệt trong bối cảnh căng thẳng thương mại hiện nay.
Tokyo duy trì mức thuế tương đối thấp khoảng 3.7% đối với các quốc gia có quy chế MFN, theo dữ liệu WTO. Kyohei Morita, Chuyên gia kinh tế trưởng về Nhật Bản tại Nomura đánh giá điều này cho thấy "không có nhiều khả năng tăng đáng kể thuế quan đối với hàng hóa Nhật Bản".
Chuyến thăm chớp nhoáng của Thủ tướng Shigeru Ishiba tới Washington gần đây đã mang lại nhiều kết quả tích cực. Trong hội nghị thượng đỉnh, Nhật Bản đã đồng ý tăng cường nhập khẩu khí tự nhiên từ Mỹ và bày tỏ quan tâm đến dự án vận chuyển LNG qua đường ống từ Alaska phía bắc.
Tổng thống Mỹ Donald Trump tặng sách cho Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba trong cuộc họp báo chung tại Phòng Đông, Nhà Trắng ở Washington, DC, ngày 07/02/2025.
|
Hai nhà lãnh đạo cũng đạt được thỏa thuận quan trọng về U.S. Steel, theo đó Nippon Steel của Nhật Bản sẽ "đầu tư mạnh" vào công ty Mỹ này thay vì mua lại hoàn toàn. Ishiba khẳng định Nhật Bản sẽ cung cấp công nghệ để U.S. Steel sản xuất các sản phẩm chất lượng tốt hơn tại Mỹ.
Là nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất vào Mỹ trong 5 năm liên tiếp, Nhật Bản còn cam kết mở rộng khoản đầu tư lên 1 ngàn tỷ USD, từ mức 783.3 tỷ USD la trong năm 2023.
Trong báo cáo công bố vào ngày 09/02, James Brady từ Teneo nhận định: "Mặc dù Nhật Bản có thể không tránh khỏi tất cả các tác động của chính sách thuế quan Mỹ trong tương lai, Tokyo có thể tránh bị nhắm tới như các nước như Canada, Mexico và Trung Quốc".
Ông còn cho rằng Nhật Bản thậm chí có thể được hưởng đối xử thương mại khoan dung hơn so với các nền kinh tế lớn khác, nhờ vị thế như một trong những quốc gia được Trump ưu đãi nhất.
Trung Quốc sẵn sàng đối thoại
Trung Quốc vừa phải đối mặt với đợt tăng thuế mới khi bị áp thêm thuế chung 10% vào tuần trước - đúng thời điểm Canada và Mexico được hoãn áp thuế. Phản ứng của Bắc Kinh được đánh giá là có chừng mực khi chỉ áp thuế trả đũa 15% đối với than đá và khí tự nhiên hóa lỏng của Mỹ, cùng mức thuế 10% đối với dầu thô, thiết bị nông nghiệp, ô tô và xe bán tải.
Phản ứng của Bắc Kinh được đánh giá là có chừng mực khi chỉ áp thuế trả đũa 15% đối với than đá và khí tự nhiên hóa lỏng của Mỹ, cùng mức thuế 10% đối với dầu thô, thiết bị nông nghiệp, ô tô và xe bán tải.
Theo số liệu từ Nomura, gói thuế trả đũa này ước tính chỉ ảnh hưởng đến 13.9 tỷ USD giá trị hàng hóa Mỹ trong năm 2024, chiếm 8.5% tổng nhập khẩu từ Mỹ vào Trung Quốc và 0.5% tổng nhập khẩu của nước này. Tommy Xie từ OCBC Bank nhận xét con số này thấp hơn đáng kể so với 50 tỷ USD hàng hóa Mỹ bị nhắm đến trong nhiệm kỳ đầu tiên của Trump.
Thay vì chỉ dựa vào thuế quan, Bắc Kinh đang theo đuổi chiến lược đa dạng hơn, bao gồm các biện pháp phi thuế quan như tăng cường kiểm soát xuất khẩu và mở rộng điều tra đối với các công ty Mỹ. Các chuyên gia cho rằng cách tiếp cận thận trọng này không chỉ thể hiện sự cân nhắc trong việc bảo vệ lợi ích quốc gia mà còn để ngỏ cơ hội đàm phán với Washington, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang đối mặt với nhiều thách thức.
Vũ Hạo (Theo CNBC)
FILI - 11:12:12 12/02/2025
|
