|
Dịch vụ
Lo ngại gia tăng thuốc lá nhập lậu khi tăng sốc thuế TTĐB với thuốc lá
Việc tăng thuế đối với thuốc lá là cần thiết, nhưng cần xem xét lộ trình và mức tăng thuế sao cho hiệu quả, tránh nguy cơ gia tăng thuốc lá lậu cũng như ảnh hưởng tiêu cực đến doanh nghiệp kinh doanh hợp pháp, người lao động, người nông dân và ngân sách Nhà nước...
Tăng thuế “sốc”: Lo ngại nhiều mục tiêu chưa chắc đạt được
Nhất trí với chủ trương tăng thuế TTĐB đối với thuốc lá vì đây là mặt hàng có hại cho sức khỏe, không khuyến khích sử dụng, đại biểu Nguyễn Mạnh Cường (Quảng Bình) cho hay việc tăng thuế nhằm mục đích giảm nhu cầu sử dụng, tăng thu cho ngân sách nhà nước là cần thiết, phù hợp với Chiến lược quốc gia về phòng, chống tác hại thuốc lá.
“Tuy nhiên, giống như nhiều đại biểu, tôi đề nghị cần xem xét thận trọng, căn cứ vào tình hình thực tiễn hiện nay của nước ta để cân nhắc, tính toán kỹ về mức tăng và lộ trình tăng phù hợp nhằm bảo đảm tính hiệu quả của chính sách và đạt được mục tiêu chúng ta đề ra”, ông Cường nói.
Theo ông Cường, tăng thuế ở mức cao hay còn gọi là tăng “sốc” sẽ đạt được mục tiêu giảm cầu nếu làm tốt công tác chống buôn lậu thuốc lá. Tuy nhiên, nếu chưa thể làm tốt công tác chống lậu thì hậu quả lại rất tai hại và mục tiêu giảm cầu không đạt được.
Đại biểu Nguyễn Mạnh Cường nhấn mạnh việc tăng thuế ở mức cao hay còn gọi là tăng sốc sẽ đạt được mục tiêu giảm cầu chỉ khi chúng ta làm tốt công tác chống buôn lậu thuốc lá.
|
Buôn lậu thuốc lá là siêu lợi nhuận vì trốn tất cả các khoản thuế cộng vào khoảng hơn 400-500%. Do lợi nhuận chỉ xếp sau ma túy nên nhiều đối tượng bất chấp pháp luật buôn lậu thuốc lá, tăng thuế sốc sẽ làm buôn lậu thuốc lá phát triển. Thuốc lá lậu vẫn tràn lan, công khai, dễ mua. Công tác đấu tranh gặp khó khăn do nước ta có đường biên giới trên biển và đất liền dài, do lợi nhuận cao nên buôn lậu ngày càng tinh vi, manh động, nhiều thủ đoạn, lực lượng chống buôn lậu mỏng, trang thiết bị chưa đáp ứng yêu cầu, dân cư biên giới còn khó khăn về kinh tế nên nhiều người dễ tham gia buôn lậu thuốc lá, pháp luật xử lý vi phạm còn bất cập, v.v. Những hạn chế này không thể một sớm một chiều khắc phục ngay được mà đòi hỏi phải có quyết tâm cao, phải đầu tư nguồn lực và có thời gian nhất định.
Trước đây, việc tăng thuế với mức độ hợp lý có thể không dẫn đến việc tăng quá cao buôn lậu thuốc lá. Tuy nhiên, ở lần này việc tăng thuế sốc chưa có tiền lệ, trong khi công tác chống lậu chưa đáp ứng yêu cầu sẽ là vấn đề phải hết sức cân nhắc để tránh những hệ lụy vô cùng tai hại của gia tăng buôn lậu thuốc lá. Đó là giá thuốc lá tăng “sốc” sẽ dẫn đến nhiều người tìm đến thuốc lá lậu giá rẻ, có sẵn, dễ tiếp cận trên thị trường, không được kiểm soát chất lượng, không có cảnh báo nguy hại cho sức khỏe, v.v. Như vậy, mục tiêu giảm cầu không đạt được, mà mục tiêu bảo vệ sức khỏe cho người dân càng không đạt được.
Doanh nghiệp thuốc lá trong nước hầu hết là doanh nghiệp Nhà nước. Mức tăng thuế tuyệt đối tác động lớn nhất từ các sản phẩm thuốc lá phân khúc giá rẻ, giá trung bình mà chủ yếu là của các doanh nghiệp trong nước sẽ dẫn đến các doanh nghiệp này gặp khó khăn, thậm chí đóng cửa.
Hiện nay, các doanh nghiệp này đóng góp 19,000 tỷ đồng/năm vào ngân sách nhà nước. Chỉ riêng Vinataba đã đứng thứ 6 trong 10 doanh nghiệp nhà nước nộp ngân sách lớn nhất Việt Nam. Tất nhiên, chúng ta không đánh đổi lợi nhuận do thuốc lá mang lại với sức khỏe con người, với bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, nếu thuốc lá lậu phát triển thì ngân sách Nhà nước thất thu, nguồn lợi đó sẽ vào túi bọn buôn lậu trong khi chúng ta vẫn không đạt được mục tiêu giảm cầu, rủi ro cho sức khỏe người dung từ các sản phẩm nhập lậu là rất lớn vì không được kiểm soát chất lượng, không có cảnh báo sức khỏe cũng như không tuân thủ bất kỳ tiêu chuẩn nào ... Bên cạnh đó, các doanh nghiệp nhà nước sẽ khó khăn, đóng cửa, sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới việc làm, thu nhập của hơn 10.000 lao động tại các doanh nghiệp sản xuất thuốc lá và 90,000 nông dân trồng nguyên liệu thuốc lá. Chưa kể đến buôn lậu thuốc lá gia tăng sẽ dẫn đến hình thành các băng đảng tội phạm gây mất an ninh, trật tự, v.v.
Xem xét đến lộ trình và phương án phù hợp
Thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) có tính định hướng tiêu dùng và có ảnh hưởng tới ngân sách rất lớn. Cho nên, nhiều đại biểu cho rằng những quy định của luật thuế nếu thay đổi thì sẽ có tác động rất lớn đối với xã hội, đối với người dân, đối với doanh nghiệp và cần phải có góc nhìn thật sự khách quan và đúng với bản chất của đạo luật thuế này để xây dựng những quy định phù hợp.
Đại biểu Trịnh Xuân An (Đồng Nai) cho rằng thuế TTĐB không nên là công cụ quan trọng nhất để giải quyết những vấn đề liên quan đến sức khỏe hay môi trường. Theo ông An, việc tăng thuế đối với thuốc lá là cần thiết, nhưng cần xem xét phương pháp tính thuế sao cho hiệu quả. Ông phân tích theo lộ trình trước đây, thuế tăng 5% trong vòng 3 năm, doanh nghiệp thuốc lá và người dân liên quan đến sản xuất các mặt hàng này có thể đáp ứng được và có thể nói tạo nên một lộ trình phù hợp. Hiện nay, với đề xuất mới từ Bộ Tài chính, đó là phương pháp tính trên thuế suất 75% cộng với mức thuế tuyệt đối tăng cao hàng năm trong vòng 4 năm là mức tăng sốc.
Đại biểu Quốc hội Trịnh Xuân An cho rằng, giá thuốc lá tăng sẽ kích thích cho buôn lậu, ảnh hưởng đến cả vấn đề an ninh, trật tự.
|
“Vì vậy tôi đề nghị phải cân nhắc lại lộ trình cho hợp lý để chúng ta vừa thu được ngân sách, vừa bảo đảm cho doanh nghiệp có môi trường hoạt động, vừa không ảnh hưởng đến người dân làm trong lĩnh vực nông nghiệp và đặc biệt tránh kích thích cho buôn lậu, ảnh hưởng đến an ninh, trật tự”, đại biểu An cho hay.
Đồng quan điểm, đại biểu Nguyễn Thị Kim Anh (Bắc Ninh) đề xuất lộ trình và mức tăng thuế cần phải được căn cứ vào tình hình thực tế của ngành sản xuất, chuỗi cung ứng nguyên liệu và nhu cầu tiêu dùng.
Nếu việc tăng thuế quá cao và đột ngột có thể gây tác dụng ngược như sản xuất sụt giảm, hàng giả, hàng kém chất lượng, buôn lậu gia tăng, không hạn chế được tiêu dùng, thất thu thuế cho ngân sách nhà nước.
Đại biểu Kim Anh phân tích đối với sản phẩm thuốc lá điếu, đến năm 2030, mức thuế tuyệt đối cộng thêm áp dụng cả 2 phương án do Chính phủ trình đều là 10,000 đồng một bao, như vậy mức thuế tiêu thụ đặc biệt sẽ tăng thêm khoảng 42% ở phương án 1 và hơn 100% ở phương án 2.
“Việc tăng thuế đột ngột vào năm 2026 có thể làm giá bán sản phẩm tăng cao, trong khi nhu cầu tiêu dùng không thể giảm ngay với thời gian tăng thuế. Việc tăng thuế đột ngột như trên có nguy cơ dẫn đến tình trạng nhập lậu, trốn thuế gia tăng”, đại biểu Kim Anh cho hay. Bà cho biết thêm hệ lụy của việc thuế tăng cao khiến sản xuất giảm, vùng trồng nguyên liệu bị thu hẹp, ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống của người lao động, người nông dân có hoạt động liên quan đến ngành sản xuất thuốc lá, ảnh hưởng đến an ninh biên giới, thu ngân sách giảm.
Trong một cuộc tọa đàm tổ chức mới đây, ông Hồ Lê Nghĩa, Chủ tịch Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam, nhấn mạnh việc tăng thuế đột ngột có thể gây bất ổn trong ngành, đặc biệt khi giá thuốc lá hợp pháp tăng mạnh sẽ thúc đẩy buôn lậu thuốc lá tăng phi mã.
“Chúng tôi cho rằng phương án tăng thuế phù hợp với tình hình thực tiễn hiện nay là áp dụng phương pháp hỗn hợp với lộ trình tăng dần. Hiệp hội đề xuất tăng 2,000 đồng vào năm 2026, 2,000 đồng vào năm 2028 và thêm 2.000 đồng vào năm 2030, nhằm tạo ra một lộ trình phù hợp giúp giảm thiểu tác động tiêu cực tới ngành và thị trường”.
FILI
|
