|
Chênh lệch lãi suất đô – đồng mở rộng kéo theo nỗi lo đầu cơ tỷ giá? Xu hướng lãi suất tiền đồng liên tục đi xuống gần đây, trong khi lãi suất đô la Mỹ trên thị trường liên ngân hàng vẫn neo cao, đã làm dấy lên nỗi lo các hoạt động đầu cơ tỷ giá có thể quay trở lại.
Áp lực gì từ chênh lệch lãi suất đô – đồng mở rộng
Từ đầu tháng 7-2023 đến nay, thêm một loạt ngân hàng thương mại giảm lãi suất tiền gửi. Có thể kể đến như BacA Bank giảm 0,15-0,2 điểm phần trăm các kỳ hạn từ sáu tháng trở lên; VPBank giảm 0,2 điểm phần trăm kỳ hạn 1-5 tháng và kỳ hạn trên 13 tháng, trong khi kỳ hạn từ 6 -13 tháng giảm mạnh 0,4-0,5 điểm phần trăm; LPBank giảm 0,2 điểm phần trăm kỳ hạn 1-5 tháng và giảm 0,1-0,4 điểm phần trăm kỳ hạn từ 13 tháng trở lên; OCB giảm 0,3 điểm phần trăm các kỳ hạn từ sáu tháng trở lên…
Lãi suất trên thị trường liên ngân hàng (thị trường 2) thậm chí còn giảm sâu hơn. Cập nhật gần nhất đến ngày 6-7, lãi suất vay mượn kỳ hạn qua đêm chỉ còn 0,61%/năm, kỳ hạn một tuần là 0,85%/năm, hai tuần là 1,31%/năm. Các kỳ hạn dài hơn như một tháng là 3,04%/năm, ba tháng là 4,51%/năm và sáu tháng là 5,82%/ năm.
Nếu so với mức từ 4-7% tùy theo kỳ hạn ở thời điểm đầu tháng 6, có thể thấy lãi suất trên thị trường liên ngân hàng đã trượt một bước dài sau khi Ngân hàng Nhà nước (NHNN) có động thái giảm lãi suất điều hành lần thứ 4 kể từ ngày 19-6-2023.
Nỗ lực kéo giảm lãi suất của nhà điều hành trong thời gian qua là đáng ghi nhận và thực tế đã góp phần đưa lãi suất tiền gửi giảm đáng kể từ đầu năm đến nay, và kế tiếp lãi suất cho vay đã giảm thực chất hơn trong thời gian gần đây. Dù vậy, xu hướng lãi suất tiền đồng liên tục đi xuống gần đây, trong khi lãi suất đô la Mỹ trên thị trường liên ngân hàng vẫn neo cao, đã làm dấy lên nỗi lo về các hoạt động đầu cơ tỷ giá có thể quay trở lại.
Nguồn cung ngoại tệ tiếp tục dồi dào cũng là một trong những yếu tố quan trọng tác động tích cực lên thị trường ngoại hối, hạn chế tâm lý đầu cơ ngoại tệ và tạo thêm dư địa cho nhà điều hành kiểm soát và can thiệp tỷ giá khi cần thiết, từ nguồn dự trữ ngoại hối đã và đang được khôi phục trở lại kể từ đầu năm đến nay. |
Theo báo cáo cập nhật gần nhất từ trang web của NHNN về diễn biến thị trường ngoại tệ và thị trường liên ngân hàng trong tuần từ 19 đến 23-6, trong khi lãi suất vay tiền đồng kỳ hạn qua đêm chỉ còn 0,75%/năm, lãi suất đô la Mỹ kỳ hạn qua đêm vẫn ở mức cao 4,84%/năm, chênh lệch lên đến 3,09 điểm phần trăm.
Tương tự, mức chênh lệch lãi suất giữa đô la Mỹ và tiền đồng ở kỳ hạn một tuần là 3,85 điểm phần trăm, kỳ hạn hai tuần là 3,38 điểm phần trăm, kỳ hạn một tháng là 1,39 điểm phần trăm và kỳ hạn ba tháng là 0,62 điểm phần trăm. Ngoại trừ kỳ hạn sáu tháng và chín tháng, với lãi suất huy động từ dân cư và tổ chức kinh tế (thị trường 1) còn cao, một phần do không bị áp trần lãi suất tiền gửi, nên lãi suất tiền đồng trên thị trường liên ngân hàng cao hơn lãi suất đô la Mỹ trên thị trường này lần lượt là 1,12 điểm phần trăm và 2,33 điểm phần trăm.
Nếu so với thời điểm giữa tháng 5 trở về trước, trên thị trường liên ngân hàng lãi suất tiền đồng thường cao hơn lãi suất đô la Mỹ, sự đảo chiều xu hướng trong những tuần gần đây và chênh lệch lãi suất vay mượn giữa hai đồng tiền này ngày càng mở rộng, có thể kích thích các ngân hàng tích cực vay tiền đồng ngắn hạn rồi chuyển đổi sang đô la Mỹ để cho vay lại.
Việc này vừa nhằm ăn chênh lệch lãi suất vừa lướt sóng tỷ giá, đặc biệt trong bối cảnh Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) được dự báo sẽ còn tiếp tục tăng lãi suất cơ bản, từ đó có thể hỗ trợ cho đô la Mỹ trên thị trường quốc tế.
Trong biên bản cuộc họp chính sách tháng 6 mới được công bố, dù các quan chức Fed phản đối tăng lãi suất trong tháng 6 vì lo ngại về tăng trưởng kinh tế, nhưng hầu hết đều nghĩ cần phải tăng lãi suất thêm. Theo dự báo công bố tại cuộc họp tháng 6, 16 trong số 18 thành viên dự báo sẽ có ít nhất một đợt tăng lãi suất trong năm nay, trong khi 12 thành viên dự báo có hai đợt tăng hoặc nhiều hơn. Trước đó, vào cuối tháng 6, Chủ tịch Fed là Jerome Powell cũng phát tín hiệu có thể tăng lãi suất trong tháng 7 và tháng 9.
Bối cảnh khác biệt?
Bên cạnh đó, những cảnh báo gần đây của một số tổ chức quốc tế về nguy cơ đảo ngược dòng vốn đầu tư càng gây thêm lo ngại. Cụ thể, sau khi NHNN quyết định giảm lãi suất điều hành lần thứ 4, Ngân hàng Thế giới (WB) khuyến nghị cơ quan điều hành chính sách tiền tệ cần theo dõi chặt chẽ sự khác biệt trong xu hướng điều hành chính sách tiền tệ của Việt Nam so với các nước khác, điều mà có thể tạo ra áp lực lên dòng vốn và tỷ giá. Kế tiếp, Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) mà đại diện là ông Paolo Medas cũng nhận định lãi suất đã giảm đến mức kỷ lục đang gây áp lực lớn đối với thị trường ngoại hối và tỷ giá.
Tuy nhiên, với bối cảnh năm nay đã có sự khác biệt so với năm trước, thị trường ngoại hối có lẽ sẽ không quá bất ổn như giai đoạn nửa cuối năm 2022.
Đầu tiên, nếu như giai đoạn từ cuối quí 3 năm ngoái, thị trường bị tác động mạnh bởi các thông tin tiêu cực, từ thị trường trái phiếu doanh nghiệp cho đến sự cố tại một ngân hàng, hay nỗi lo sợ quá lớn về lạm phát kích thích tâm lý đầu cơ ngoại tệ, hiện nay tình hình đã khác trước rất nhiều.
Không còn bị ám ảnh bởi những bất ổn quá lớn về hoạt động tại một số ngân hàng, lạm phát cũng hạ nhiệt đáng kể và diễn biến có phần bất ngờ so với những dự báo vào đầu năm nay, với chỉ số giá tiêu dùng bình quân sáu tháng đầu năm nay chỉ tăng 3,29% so với cùng kỳ, thấp hơn nhiều so với mức lạm phát cao dai dẳng tại nhiều nền kinh tế khác, nên giá trị tiền đồng nhờ đó vẫn đang được giữ vững.
Ngoài ra, nguồn cung ngoại tệ tiếp tục dồi dào cũng là một trong những yếu tố quan trọng tác động tích cực lên thị trường ngoại hối, hạn chế tâm lý đầu cơ ngoại tệ và tạo thêm dư địa cho nhà điều hành kiểm soát và can thiệp tỷ giá khi cần thiết, từ nguồn dự trữ ngoại hối đã và đang được khôi phục trở lại kể từ đầu năm đến nay.
Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, sau năm tháng đầu năm nay liên tục ghi nhận giảm sút, lượng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) giải ngân lũy kế đến tháng 6 đã đảo chiều tăng nhẹ trở lại 0,5% so với cùng kỳ năm trước. Ngoài ra, giá trị góp vốn, mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài cũng ghi nhận hơn 4 tỉ đô la Mỹ, tăng mạnh 76,8% so với cùng kỳ năm trước.
Về triển vọng trong thời gian tới, dù lượng vốn FDI đăng ký điều chỉnh vẫn giảm sút do ảnh hưởng bởi chính sách tiền tệ thắt chặt tại nhiều quốc gia, dòng vốn FDI đăng ký mới vào Việt Nam vẫn tăng hơn 31% so với cùng kỳ, đạt 6,49 tỉ đô la Mỹ.
Ở hoạt động thương mại, dù tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa đạt 316,65 tỉ đô la Mỹ, giảm 15,2% so với cùng kỳ năm trước, nhưng với xuất khẩu giảm 12,1%, ít hơn nhiều mức giảm 18,2% của nhập khẩu, nên cán cân thương mại hàng hóa sáu tháng đầu năm 2023 ước tính xuất siêu lên đến 12,25 tỉ đô la Mỹ, đóng góp đáng kể vào nguồn cung ngoại tệ trong nước.
Trong bối cảnh thương mại toàn cầu chịu nhiều ảnh hưởng và thu hẹp trong thời gian qua, mục tiêu đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu trong nửa cuối năm 2023 đang được xem là nhiệm vụ trọng tâm.
Đáng lưu ý là trong báo cáo về “Chính sách kinh tế vĩ mô và ngoại hối của các đối tác thương mại lớn của Mỹ” được công bố vào giữa tháng 6, Việt Nam không nằm trong danh sách giám sát về thao túng tiền tệ. NHNN cũng cho biết tại các cuộc làm việc song phương, Bộ Tài chính Mỹ tiếp tục đánh giá cao công tác điều hành chính sách tiền tệ, tỷ giá của Việt Nam, qua đó đã duy trì được sự ổn định thị trường tài chính, tiền tệ, kinh tế vĩ mô trong bối cảnh nhiều khó khăn, thách thức. Đây cũng là một trong những yếu tố giúp NHNN có những giải pháp hiệu quả và mạnh dạn trong công tác điều hành tỷ giá.
Trước tình hình này, dễ hiểu vì sao thị trường ngoại hối giữ được sự ổn định từ đầu năm đến nay và kỳ vọng tiếp tục duy trì xu hướng này trong giai đoạn tới. Cụ thể, tính đến ngày 10-7-2023, tỷ giá trung tâm đô la Mỹ/tiền đồng chỉ mới tăng 0,84% so với đầu năm, giá giao dịch tại các ngân hàng cũng chỉ tăng xấp xỉ 0,3-0,4%, trong khi giá đô la Mỹ tự do thậm chí còn đang giảm so với đầu năm nay.
Thụy Lê TBKTSG
|
