|
Các NHTW dự báo sai, nền kinh tế toàn cầu phải trả giá
Ngay cả khi các ngân hàng trung ương (NHTW) thừa nhận đã dự báo sai về lạm phát trong năm 2021, họ vẫn đưa ra các dự báo về chính sách. Nếu tiếp tục dự báo sai, điều này có thể kéo giảm danh tiếng của họ, gây chao đảo thị trường và hủy hoại đà hồi phục của nền kinh tế.
Fed hiện được dự báo sẽ nâng 75 điểm cơ bản tại cuộc họp ngày 15/06, dù rằng trước đó Chủ tịch Jerome Powell và đồng nghiệp liên tục nói về khả năng nâng 50 điểm. Đây là bằng chứng mới nhất trong hàng loạt dự báo sai lầm của Fed, từ cho rằng lạm phát chỉ “tạm thời” cho tới việc đẩy nhanh quá trình kết thúc chương trình mua tài sản và rồi thu hẹp bảng cân đối kế toán.
Chủ tịch NHTW châu Âu (ECB) Christine Lagarde gần đây cũng trở nên “diều hâu” hơn những gì bà thể hiện trước đó. Còn NHTW Australia (RBA) nằm trong nhóm nâng lãi suất nhanh hơn so với dự tính của các quan chức.
Nhà đầu tư lo sợ các NHTW có thể tăng lãi suất nhanh hơn vì những dự báo sai lầm và từ đó gia tăng rủi ro suy thoái. Thị trường chứng khoán toàn cầu đã bước vào thị trường con gấu, lợi suất trái phiếu Chính phủ Mỹ ghi nhận 2 ngày tăng mạnh nhất kể từ thập niên 80 và thị trường tín dụng cho thấy nhiều dấu hiệu căng thẳng.
Những sai lầm trong quá trình dự báo đang bào mòn danh tiếng của các NHTW trong việc duy trì sự ổn định giá cả và ngăn chặn lạm phát vượt khỏi tầm kiểm soát như trong thập niên 70. Sự suy giảm danh tiếng có thể dẫn tới hậu quả là các NHTW cần phải đưa ra các động thái chính sách mạnh mẽ hơn mới có thể xoa dịu áp lực giá cả.
Mỏ neo tâm lý
“Các NHTW đang trong thế tiến thoái lưỡng nan”, Sayuri Shirai, cựu thành viên của NHTW Nhật Bản, cho hay. “Để vực dậy niềm tin, các NHTW phải nâng lãi suất đủ để kìm hãm lạm phát và điều này có thể dẫn tới sự giảm tốc của đà hồi phục”.
Chính sự tin tưởng rằng các NHTW sẽ thành công trong việc kiểm soát lạm phát sẽ góp phần làm hạ nhiệt áp lực giá cả. Các hộ gia đình có thể trì hoãn mua một vài thứ, tự tin rằng giá cả sẽ suy giảm trong thời gian tới. Người lao động sẽ ít nói về đà tăng của chi phí sống để làm lý do đòi hỏi lương cao hơn.
Charles Evans
|
Cho đến gần đây, các nhà hoạch định chính sách nhấn mạnh rằng kỳ vọng lạm phát dài hạn đã được kiểm soát – một bằng chứng cho danh tiếng của họ. Trong tháng 3/2022, Chủ tịch Fed Chicago Charles Evans lý giải rằng lạm phát hiện nay không giống với thập niên 80, vì “chính sách tiền tệ nới lỏng quá mức” trong thập niên 60 và 70 đã góp phần làm gia tăng kỳ vọng lạm phát dài hạn.
Chỉ số đo lường kỳ vọng giá dài hạn của Đại học Michigan tăng lên mức cao nhất kể từ năm 2008, qua đó cho thấy mọi thứ không như Fed nói.
Fed, ECB và các NHTW khác không có lỗi khi không thể dự báo trước đà tăng giá hàng hóa xuất phát từ cuộc chiến Nga-Ukraine hay sự kéo dài của tình trạng gián đoạn cung ứng (một điều cũng đang gây tranh cãi).
Tuy nhiên, việc tiếp tục tăng quy mô bảng cân đối kế toán trong năm 2021 và giữ lãi suất gần 0% ngay cả khi lạm phát tăng vọt và nền kinh tế đã hồi phục có vẻ như đã gieo mầm cho sự bất ổn hiện tại, các chuyên gia nhận định.
“Tôi tin rằng điều này sẽ kéo giảm uy tín của các NHTW khi nhà đầu tư nhận ra lạm phát hiện tại có phần lớn ‘công sức’ của các NHTW”, Stephen Jen, người đứng đầu quỹ đầu cơ Eurizon SLJ Capital, cho hay.
Ông Powell phải đến tháng 11/2021 mới thừa nhận dự báo lạm phát “tạm thời” của mình là sai lầm. Ông nói: “Nhìn lại thì đúng là tốt hơn nên nâng lãi suất trước đó”.
Cựu Bộ trưởng Tài chính Mỹ Lawrence Summers – vốn liên tục chỉ trích Fed từ đầu năm 2021 – cho rằng các dự báo của Fed về lạm phát hồi tháng 3/2022 “đã trông ảo tưởng khi mới được đưa ra”.
Chỉ số chi tiêu tiêu dùng cá nhân (PCE) – thước đo lạm phát yêu thích của Fed – tăng 6.3% trong tháng 4/2022, trong khi Fed dự báo lạm phát của cả năm 2022 là 4.3%. Fed cũng sẽ đưa ra dự báo mới trong ngày 15/06 (giờ địa phương).
Christine Lagarde
|
Fed không phải là NHTW duy nhất đối mặt với thách thức về danh tiếng.
Bà Lagarde và các đồng nghiệp giờ cũng phải nâng lãi suất 0.25 điểm phần trăm vào tháng 7/2022 và 0.5 điểm phần trăm vào tháng 9. Trước đó, trong tháng 12/2021, bà Lagarde dự báo ECB sẽ khó lòng thắt chặt chính sách trong năm nay.
“Tất cả định chế quốc tế, các nhà dự báo nổi tiếng đều đã mắc cùng một sai lầm là đánh giá quá thấp cuộc khủng hoảng này”, bà Lagarde cho biết trong tuần trước.
Tháng 5/2022, Thống đốc NHTW Australia Philip Lowe thừa nhận thật đáng “xấu hổ” khi các dự báo trước đó của ông cho rằng lãi suất sẽ ở mức thấp kỷ lục cho tới năm 2024.
Philip Lowe
|
Các thị trường mới nổi lại cho thấy những tín hiệu trái chiều. Một số NHTW, như Brazil, nâng lãi suất nhanh hơn so với các nước phát triển. Trong khi đó, Trung Quốc lại tập trung vào hỗ trợ tiền tệ trong bối cảnh nền kinh tế giảm tốc.
Nhiều cuộc khảo sát cho thấy bằng chứng về sự mất niềm tin ở nơi công chúng.
- Cuộc thăm dò Gallup trong tháng 5/2022 cho thấy chỉ 43% người tham gia có niềm tin lớn vào ông Powell, thấp hơn nhiều so với mức 74% của ông Alan Greenspan hồi những năm 2000.
- Lần đầu tiên trong lịch sử, ngày càng nhiều người bất mãn với thành tích của NHTW Anh về kiểm soát giá cả, một cuộc thăm dò của NHTW cho thấy.
- Thống đốc NHTW Nhật Bản Haruhiko Kuroda chứng kiến danh tiếng suy giảm sau khi ông cho biết người tiêu dùng ngày càng chấp nhận mức giá ngày càng cao. Một cuộc khảo sát của Kyodo News trong ngày 13/06 cho thấy 59% người tham gia cho rằng ông Haruhiko Kuroda không phù hợp với chức Thống đốc.
Tháng này, Stanley Druckenmiller – người đứng đầu Duquesne Family Office – cảnh báo vì những chính sách hoàn toàn không hợp lý của NHTW từ 1 năm trước, nhà đầu tư chắc chắn sẽ mất tiền.
“Nếu bạn dự báo hạ cánh mềm, bạn sẽ đi ngược lại với lịch sử hàng thập kỷ qua”, ông Druckenmiller (68 tuổi) – từng là cánh tay phải của huyền thoại George Soros – cho hay.
Vũ Hạo (Theo Bloomberg)
FILI
|
