|
Khu vực phi chính thức - nhìn từ góc độ lao động
Trong các báo cáo kinh tế vĩ mô, ngay sau khi những con số tăng trưởng GDP ấn tượng xuất hiện, như một quy luật, liền sau đó sẽ là những con số hoành tráng về thành tích xuất khẩu, về thu hút đầu tư nước ngoài. Những dòng tin kinh tế trên mặt báo thường ngày cũng không khác là bao, những tập đoàn, công ty lớn luôn tràn ngập mặt báo. Ít người nhận ra rằng, Việt Nam thay da đổi thịt hàng ngày, một phần quan trọng là nhờ vào kinh tế cá thể. Đóng góp này đặc biệt thể hiện rõ trên phương diện tạo việc làm.
Nhóm hộ gia đình kinh doanh phi nông nghiệp đang tạo ra 11 triệu việc làm (trong tổng số 52,6 triệu lao động của Việt Nam). Ảnh: MINH KHUÊ
|
Vai chính
Nhìn vào cấu trúc thị trường lao động tại Việt Nam năm 2014(1), trong khi “điểm sáng” về xuất khẩu - khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI), hay khu vực được gắn cho vai trò “chủ đạo” - doanh nghiệp nhà nước (DNNN) chỉ thu hút tương ứng 2 triệu và 1,4 triệu lao động thì nhóm hộ gia đình kinh doanh phi nông nghiệp đang tạo ra 11 triệu việc làm (trong tổng số 52,6 triệu lao động của Việt Nam). Nghĩa là nhóm được gọi là khu vực phi chính thức này tạo ra số lượng việc làm gấp 5 lần doanh nghiệp FDI, gấp 7 lần DNNN - vốn là hai nhóm luôn thu hút sự quan tâm và nhận được ưu đãi nhiều nhất từ Nhà nước.
Quan trọng là vậy, nhưng cũng như cái tên “siêu nhỏ, nhỏ, và vừa” mà chúng được gọi, nhóm này luôn bị thiệt thòi: các chính sách, vốn chưa bao giờ “thân thiện” và “cởi mở’ với nhóm này. Luật Doanh nghiệp 2005 rồi Luật Doanh nghiệp 2014 đều quy định: hộ kinh doanh cá thể sử dụng trên 10 lao động phải chuyển đổi thành doanh nghiệp.
Lập luận của Nhà nước về lợi ích của việc chuyển đổi có vẻ thật thuyết phục. Đối với người lao động, đó là việc được bảo vệ tốt hơn về quyền lợi. Bởi đồng nghĩa với việc ký hợp đồng lao động chính thức, họ được tiếp cận đầy đủ bảo hiểm xã hội và các phúc lợi khác đi kèm. Làm việc có hợp đồng cũng giúp giảm bớt rủi ro khi xảy ra những tranh chấp về lao động do nhận được sự bảo vệ từ các tổ chức công đoàn. Đối với chủ hộ kinh doanh, một khi trở thành doanh nghiệp, những hứa hẹn lợi ích cũng thật nhiều: có tư cách pháp nhân; được bảo vệ tài sản qua việc chịu trách nhiệm hữu hạn với phần vốn góp và tài sản công ty; chỉ đóng thuế trên phần lợi nhuận thu được; thuận lợi khi chuyển nhượng quyền sở hữu. Đối với Nhà nước, quản lý nhóm chính thức bao giờ cũng dễ dàng hơn nhóm phi chính thức, dù là trong lĩnh vực thuế, môi trường, an toàn hay lao động.
... đọc tiếp tại đây
tbktsg
|
