|
“Bão” scandal đột ngột càn quét doanh nghiệp Nhật
Trong vòng 24 giờ đồng hồ, có tới 3 công ty Nhật đứng lên thừa nhận có hành vi gian lận trong nội bộ...
Các quan chức Toshiba cúi đầu xin lỗi trong một cuộc họp báo ở Tokyo sau khi công ty này bị phát hiện gian lận kế toán - Ảnh: Bloomberg.
|
Nhật Bản, quốc gia vốn tự hào về những chuẩn mực đúng đắn và tôn ti trật tự, đột nhiên gặp phải một “mùa bê bối” doanh nghiệp - hãng tin Bloomberg cho hay.
Tuần trước, chỉ trong vòng 24 giờ đồng hồ, có tới 3 công ty Nhật đứng lên thừa nhận có hành vi gian lận trong nội bộ. Trong đó, một công ty nói đã che giấu lỗi trong xây dựng nhà chung cư và một công ty khác đã làm giả các báo cáo về chất lượng cao su dùng cho tàu hỏa và thuyền.
Những lời “thú tội” này được đưa ra sau khi hãng điện tử Toshiba thừa nhận đã “thổi phồng” lợi nhuận trong khoảng 7 năm và hãng túi khí ô tô Takaka cho biết đã cung cấp sản phẩm lỗi, dẫn tới việc phải thu hồi hơn 40 triệu xe.
Việc các doanh nghiệp Nhật đột nhiên thi nhau thừa nhận hành vi gian dối làm dấy lên câu hỏi liệu điều gì đang xảy ra ở đất nước mặt trời mọc và sắp tới còn có thể có vụ bê bối nào bị đưa ra ánh sáng nữa hay không.
Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe từng nói nước này cần có sự ủng hộ lớn hơn từ giới đầu tư toàn cầu. Ông Abe cũng đã hối thúc các công ty Nhật tăng cường quản trị doanh nghiệp thông qua cải thiện sự mình bạch và bổ sung thêm các thành viên độc lập trong hội đồng quản trị.
Những vụ bê bối mới nhất đồng loạt vỡ lở vào tuần trước.
Đầu tiên, công ty Toyo Tire & Rubber cho hay, cuộc điều tra nội bộ phát hiện thấy một bộ phận trong công ty thao túng dữ liệu kiểm tra chất lượng các sản phẩm cao su cung cấp cho 18 khách hàng trong suốt 1 thập kỷ qua.
Tiếp đó, Asahi Kasei nói một đơn vị trong công ty này đã làm giả mạo dữ liệu về cọc móng các dự án chung cư. Công ty này thừa nhận hành vi sai trái sau khi một tòa nhà chung cư do họ xây dựng bị nghiêng.
Và Matsumotokiyoshi, một chuỗi cửa hiệu dược phẩm của Nhật, nói đã phát hiện thấy những sai phạm kế toán và đang điều tra giám đốc một bộ phận bị tình nghi thổi phồng hàng tồn kho nhằm che giấu những khoản thua lỗ.
Tokyo Tire cho biết đã đề nghị một bên thứ ba kiểm tra các sản phẩm cao su của hãng và việc kiểm tra sẽ bắt đầu vào tháng này. Asahi Kasei cho biết đang điều tra quá trình làm giả mạo dữ liệu. Còn Matsumotokiyoshi nói sẽ thành lập một ủy ban để điều tra và sẽ công bố kết quả điều tra vào tháng tới.
Việc các công ty đồng loạt thừa nhận hành vi sai trái đã làm dấy lên một cuộc tranh cãi ở Nhật về ý nghĩa của hành động này. Những người có quan điểm lạc quan xem đây là một tín hiệu tích cực cho thấy các công ty dám dũng cảm công khai thừa nhận sai lầm; trong khi những người có cái nhìn bi quan xem đây như tấm gương xấu, cho thấy các công ty có thể phạm sai lầm mà không phải gánh chịu hậu quả gì.
Ông Nicholas Benes, Giám đốc đại diện Học viện Đào tạo hội đồng quản trị Nhật Bản, chỉ trích Toshiba sau khi hãng này tuyên bố phát hiện 30 quan chức công ty có dính líu đến vụ bê bối kế toán nhưng không một ai trong số này bị mất việc. Theo ông Benes, Toshiba đang chứng tỏ “sự dung tha 100%” đối với những hành vi sai trái, và điều này đối lập với chính sách “không dung tha” tại những công ty được quản lý tốt nhất thế giới.
Toshiba cho biết các quan chức trên sẽ chịu hình phạt nội bộ, nhưng không công bố cụ thể hình phạt đó là gì. Hồi tháng 7, Giám đốc điều hành Toshiba là ông Hisao Tanaka, Phó chủ tịch Norio Sasaki, và cố vấn Atsutoshi Nishida đồng loạt từ chức để chịu trách nhiệm về vụ bê bối tại hãng này - vụ bê bối kế toán lớn nhất ở Nhật kể từ năm 2011.
Một ví dụ khác mà những người có quan điểm bi quan đưa ra là Toyo Tire. Đây là lần thứ hai trong năm nay công ty này tuyên bố phát hiện đữ liệu giả mạo. Giám đốc điều hành và chủ tịch hội đồng quản trị trước đó của Toyo đã tuyên bố từ chức hồi tháng 6 năm nay, vài tháng sau khi công ty thừa nhận đã bán linh kiện chống động đất không đủ tiêu chuẩn cho các tòa nhà.
Ngoài ra, vào năm 2007, Toyo Tire cũng đã thừa nhận làm giả dữ liệu về vật liệu chống cháy. Năm đó, công ty này đã thành lập một trung tâm kiểm định chất lượng nhằm ngăn không cho vấn đề tương tự sẽ xảy ra trong tương lai.
“Tôi có thể hình dung các nhà đầu tư đang cảm thấy khá thất vọng và tự hỏi vì sao những chuyện như thế này lại xảy ra”, ông Jeff Kingston, chuyên gia nghiên cứu về châu Á thuộc Đại học Temple, nhận định. “Mọi người chợt phát hiện ra rằng thương hiệu Nhật Bản, vốn dựa trên những sản phẩm chất lượng cao đặc biệt, hóa ra không như họ vẫn tưởng”.
Theo một báo cáo năm 2014-2015 của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF), Nhật Bản dẫn đầu thế giới về chất lượng nhà cung cấp.
Trái với luồng quan điểm trên, những người có cái nhìn lạc quan lập luận rằng nỗ lực của Thủ tướng Abe nhằm cải thiện quản trị doanh nghiệp Nhật đang bắt đầu phát huy tác dụng, và chính việc hàng loạt công ty Nhật thừa nhận mắc sai lầm phản ánh quá trình này. Vào tháng 6 vừa qua, một bộ luật mới bắt đầu được thực thi, yêu cầu các công ty Nhật phải đáp ứng các tiêu chuẩn mà Chính phủ đề ra, nếu không phải lý giải vì sao không đáp ứng được.
“Sau lầm được đưa ra ánh sáng và được thảo luận cởi mở thực sự là một dấu hiệu lành mạnh của quá trình làm sạch”, ông Jesper Koll, Giám đốc điều hành của WisdomTree Japan, phát biểu. “Điều này cho thấy những thay đổi trong quản trị doanh nghiệp là có thật, và vấn đề minh bạch, đáng tin cậy đang được xem xét thực sự nghiêm túc”.
Áp lực buộc các doanh nghiệp Nhật phải thừa nhận hành vi sai trái có thể sẽ gia tăng trong thời gian tới khi Thủ tướng Abe và những tổ chức như Hội đồng Thương mại Mỹ tại Nhật gây sức ép lớn hơn về tuân thủ các tiêu chuẩn.
Tuy nhiên, có một số ý kiến nói rằng yếu tố văn hóa Nhật có thể sẽ khiến nhân viên trong các doanh nghiệp nước này ngại đứng lên vạch trần hành vi sai trái. “Vấn đề lớn nhất trong quản trị doanh nghiệp ở Nhật là sự tôn trọng cứng nhắc đối với trật tự. Không ai muốn đối đầu với sếp vì lo sẽ bị trả thù”, ông Benes phát biểu.
An Huy
vneconomy
|
