|
Đấu giá cổ phần: Gỡ tư duy vẫn gian khó
Theo thống kê của Vietstock, chỉ khoảng 50% doanh nghiệp tham gia đấu giá bán hết cổ phần kể từ đầu năm 2014. Phần còn lại có tỷ lệ đấu giá thành công rất thấp, đó là chưa kể những doanh nghiệp phải hủy đấu giá do không có nhà đầu tư tham gia.
Tỷ lệ đấu giá thất bại gia tăng
Theo số liệu từ Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX), trong những năm gần đây, đặc biệt năm 2012 và 2013, tỷ lệ đấu giá thành công ở mức rất thấp. Cụ thể, năm 2012, tổng số cổ phần chào bán gần 28.7 triệu cp đăng ký chào bán trong 9 đợt đấu giá nhưng chỉ có gần 12 triệu cp bán được.
Năm 2013, có 1,840 nhà đầu tư tham gia các đợt đấu giá cổ phần trên HNX và tỷ lệ thành công là 60% với 71.6 triệu cp được mua trong tổng số 118.6 triệu cp chào bán.
Đây là hai năm có số cổ phần chào bán cũng như tỷ lệ chào bán thành công thấp nhất kể từ năm 2005. Năm 2007 là năm có tỷ lệ thành công khá cao, gần 89% với 287.4 triệu cp được tung ra thị trường. Điều này cũng dễ hiểu vì đây là năm thị trường chứng khoán Việt Nam đạt đỉnh cao của mọi thời đại.
Nguồn: Vietstock tổng hợp
|
Và trong năm 2014 này, việc chào bán cổ phần có thể nói là gian nan nhất mặc dù mục tiêu cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước đang được xem là một vấn đề cấp thiết phải thực hiện.
Cụ thể, trong 7 tháng đầu năm 2014, chỉ có gần 43% số cổ phần chào bán thành công trên cả hai sàn HNX và HOSE. Trong đó, riêng sàn HNX có tỷ lệ thành công 37%, tương ứng hơn 177 triệu cp trúng giá trong tổng số 486 triệu cp chào bán.
Chi tiết hơn, từ đầu năm 2014, sàn HNX có 39 doanh nghiệp tham gia đấu giá, trong đó có 19 đơn vị chào bán hết số cổ phần đăng ký đấu giá. Nổi bật nhất là 22.2 triệu cp của Công ty Tài chính CP Hóa Chất Việt Nam (VCFC) khi được 9 nhà đầu tư cá nhân mua hết với giá 10,500 đồng/cp vào ngày 04/07 vừa qua.
Còn lại 20 doanh nghiệp tham gia đấu giá trên HNX đều thất bại trong các phiên đấu giá khi không có doanh nghiệp nào bán được phân nửa số cp chào bán. Thậm chí, Công ty TNHH MTV Cảng Hải Phòng chỉ bán được 0.01%, tương ứng 2,000 cp trong số 30.8 triệu cp đăng ký bán. Hay như Tổng Công ty Xây dựng Công trình Giao thông 8, chào bán 10 triệu nhưng chỉ có 37,000 cp được mua.
Đặc biệt hơn, Tổng Công ty Xây dựng Hà Nội (HANCORP) mang ra đấu giá gần 50 triệu cp nhưng cũng 1.6 triệu cp bán được, sau cổ phần thì Nhà nước vẫn nắm gần 99% vốn của HANCORP.
20 doanh nghiệp không đấu giá hết cp trên HNX kể từ đầu năm
Nguồn: Vietstock tổng hợp
|
Trên HOSE, có 14 doanh nghiệp (chưa bao gồm 5 đơn vị bị hủy đấu giá) tiến hành tổ chức đấu giá kể từ đầu năm. Trong đó một nửa số doanh nghiệp đã chào bán thành công 100% cổ phần đăng ký.
14 doanh nghiệp tham gia đấu giá trên HOSE từ đầu năm
Nguồn: Vietstock tổng hợp
|
Trong số đơn vị chào bán thành công trên HOSE phải kể đến Tổng Công ty Công nghiệp Dầu thực vật Việt Nam – Công ty TNHH MTV (Vocarimex). Theo đó, ngày 25/07/2014, Vocarimex đã đấu giá thành công hết 37.9 triệu cp chào bán công khai lần đầu ra công chúng (IPO) với giá 13,000 đồng/cp. Đáng chú ý là buổi đấu giá có đến 139 nhà đầu tư đăng ký tham gia với khối lượng đăng ký gần 84.4 triệu cp trong khi khối lượng chào bán là hơn 37.9 triệu cp.
Ở chiều ngược lại, Công ty TNHH Một thành viên Vinalines Nha Trang, CTCP Đầu tư xây dựng kinh doanh bất động sản Tổng Sáu gần như thất bại hoàn toàn khi chưa đến 1% cổ phần đấu giá được mua.
Như vậy kể từ đầu năm 2014, tổng chứng khoán chào bán ra công chúng đã đạt mức cao nhất kể từ năm 2005 nhưng tỷ lệ thành công lại đang ở mức thấp nhất.
Vấn đề nằm ở đâu?
Về vấn đề đấu giá và cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước, PGS.TS Trần Hoàng Ngân cho rằng, khi vướng mắc về chính trị được tháo gỡ thì khó khăn trong đấu giá chỉ còn là giá bán. Bản thân các cổ phần mang ra bán như một loại hàng hóa, nếu bán lần đầu giá cao quá, nhà đầu tư chê thì buộc các doanh nghiệp phải tự điều chỉnh giá bán xuống cho phù hợp.
Theo ông Ngân, các doanh nghiệp phải cổ phần hóa là theo quy định bắt buộc, không thực hiện sẽ bị kỷ luật, sếp bị cách chức... Song, các ông chủ doanh nghiệp cũng xác định rằng họ chỉ là người làm thuê, việc bán vốn cổ phần là của Nhà nước chứ không phải của cá nhân nào. Do đó, vấn đề ở đây là tư duy, nhưng một khi tư duy đã tháo được rồi thì không còn gì đáng trở ngại nữa.
Bên cạnh đó, theo lời ông Ngân, hiện nay Nhà nước cũng lưu ý rằng không phải cổ phần hóa là thu tiền về cho ngân sách mà vấn đề là thay đổi phương cách quản trị doanh nghiệp. Từ đó, đem lại hiệu quả cho nhà đầu tư mà trong đó có cổ đông là Nhà nước.
Còn theo ý kiến của trưởng bộ phận môi giới của một công ty chứng khoán, có ba nguyên nhân khiến việc đấu giá không thành là sự minh bạch, giá chào bán và tỷ lệ chào bán. Chuyện minh bạch khi cổ phần hóa là hiển nhiên nhưng giá và tỷ lệ chào bán thì còn phụ thuộc nhiều vào sự biến động trên thị trường chứng khoán. Nhiều nhà đầu tư tỏ ra e ngại với những doanh nghiệp lần đầu niêm yết vì chưa rõ “nội tình” doanh nghiệp đó như thế nào. Do đó, thay vì tham gia mua cổ phần đấu giá, họ còn có nhiều lựa chọn cổ phiếu tốt trên sàn nhưng có giá dưới mệnh giá, vị trưởng bộ phận môi giới này nói thêm.
Không những vậy, kết quả kinh doanh đi xuống cũng là dấu hiệu cho thấy sự kém hấp dẫn của các công ty đăng ký bán cổ phần. Không đâu xa lạ, HANCORP là trường hợp như thế khi kết quả kinh doanh của công ty liên tục giảm từ năm 2010. Cụ thể, lãi ròng của HANCORP giảm từ 290 tỷ năm 2010 xuống 132 tỷ đồng năm 2011 và 18 tỷ đồng năm 2012.
KQKD của HANCORP từ 2010-2012 (Đvt: triệu đồng)
Có thể vì điều này mà mặc dù đưa ra phương án tăng trưởng lợi nhuận hơn 10% sau 3 năm cổ phần hóa nhưng HANCORP vẫn không đủ sức hấp dẫn để thu hút nhà đầu tư.
“Mua cổ phần là để kinh doanh đầu tư sinh lợi. Để làm được việc này, ngoài nội lực của chính doanh nghiệp đó thì hoạt động Quan hệ Nhà đầu tư (IR) cũng cần đẩy mạnh, điều này sẽ giúp nhà đầu tư tiếp cận doanh nghiệp dễ dàng hơn”, một chuyên gia phụ trách mảng cổ phần hóa của một công ty chứng khoán lớn cho biết.
Vị chuyên gia này cũng nhấn mạnh, hoạt động IR rất quan trọng, nhiều doanh nghiệp khi cổ phần hóa mặc dù làm ăn tốt nhưng xem thường hoạt động này cũng dễ dẫn đến thất bại.
Từ đầu năm đến nay, đã có 5 doanh nghiệp phải hủy đấu giá do không có đủ nhà đầu tư đăng ký mua. Chẳng hạn như buổi đấu giá của Công ty Cổ phần Vận tải Hàng không Miền Nam đã không thể diễn ra do kết thúc thời hạn đăng ký và nộp tiền nhưng chỉ có 1 nhà đầu tư đăng ký.
Danh sách doanh nghiệp đã hủy đấu giá từ đầu năm 2014 đến nay
Sanh Tín
|
