|
Bỏ trần lãi suất huy động là hợp lý
Do lãi suất đang có chiều hướng giảm, Ngân hàng Nhà nước mới đây đã nói đến khả năng bỏ trần lãi suất huy động trong thời gian tới. Tuy nhiên, chủ trương này đã bị một số người phản bác. TBKTSG xin giới thiệu ý kiến dưới đây ở góc nhìn ngược lại và mong nhận được các ý kiến phản hồi.
Dù có trần lãi suất vẫn xảy ra tình trạng cạnh tranh không lành mạnh, trong khi biện pháp này đang làm méo mó thị trường tiền tệ. Ảnh: TUỆ DOANH
|
Theo những người phản bác chuyện bỏ trần lãi suất huy động, việc tái cơ cấu hệ thống ngân hàng chưa được giải quyết dứt điểm, các ngân hàng yếu kém (chủ yếu là ngân hàng nhỏ) vẫn còn tồn tại, chưa được mua bán sáp nhập, thị trường chưa lập lại cân bằng. Trong bối cảnh đó, nếu những ngân hàng nhỏ, yếu kém này huy động vốn bằng cách nâng lãi suất đầu vào cao hơn mặt bằng sẽ dễ làm tái diễn tình trạng cạnh tranh không lành mạnh, giành giật khách hàng gửi tiền, thị trường xáo trộn như trước đây.
Nhưng thực tế đã cho thấy dù có trần lãi suất vẫn xảy ra tình trạng cạnh tranh không lành mạnh. Vụ Huyền Như với bầu Kiên liên quan đến các khoản tiền gửi hưởng lãi suất cao là một ví dụ điển hình cho cơn sóng ngầm ngay bên dưới trần lãi suất huy động.
Nói cách khác, dù có cố gắng duy trì trần lãi suất thì nó cũng sẽ chẳng có tác dụng nhiều, ngoài việc tạo ra những động thái đối phó lách luật “đầy sáng tạo”, đi kèm với những phí tổn liên quan đến những động thái này.
Thứ hai, nếu đã thừa nhận việc tái cơ cấu hệ thống ngân hàng chưa xong là (một trong những) nguyên nhân khiến cho các ngân hàng yếu phải nâng lãi suất thì cũng có nghĩa là đã thừa nhận rằng việc chênh lệch lãi suất là điều hiển nhiên. Như vậy chuyện đòi giữ trần lãi suất là một điều phi lý.
Thứ ba, ngân hàng nhỏ (đặc biệt là kèm thêm “yếu kém”) thường “thấp cổ bé họng” hơn những ngân hàng lớn trên nhiều mặt. Để cạnh tranh, đương nhiên là họ phải chào lãi suất tiền gửi cao hơn các ngân hàng lớn - một nguyên tắc cơ bản trong kinh tế thị trường. Vậy nếu vẫn duy trì trần lãi suất thì đâu có khác gì chặn con đường sống của các ngân hàng này?
Thứ tư, và liên quan đến điểm thứ ba ở trên, cho dù có thanh lọc các ngân hàng nhỏ, yếu kém (bằng cách tái cơ cấu, cho phá sản, sáp nhập...) để còn lại các ngân hàng khỏe thì tình trạng cạnh tranh huy động vốn bằng lãi suất chỉ có thể dẹp bỏ khi thanh khoản trong hệ thống dồi dào, khi đó các ngân hàng thậm chí còn phải đua nhau hạ lãi suất huy động, như đang xảy ra hiện nay. Ngược lại, khi thanh khoản khan hiếm hơn thì ngay cả các ngân hàng khỏe nhất cũng có lúc vẫn cần phải chủ động tạo ra cuộc đua lãi suất, cuốn các ngân hàng khác theo cuộc đua. Mà tình trạng thanh khoản khan hiếm không phải là hiện tượng ít xảy ra.
Điều đó có nghĩa là nâng lãi suất (từ đó gây ra cuộc đua lãi suất) không chỉ là “thủ đoạn” của các ngân hàng nhỏ, yếu và không chỉ xảy ra ở các ngân hàng này. Do đó, dù có dẹp hết những ngân hàng nhỏ, yếu thì vẫn có khả năng xảy ra những cuộc đua lãi suất mới. Trong bối cảnh không còn lý do chính để duy trì trần lãi suất như vậy, nếu cứ khăng khăng giữ trần lãi suất thì đó là hành động can thiệp thô bạo vào thị trường.
Thứ năm, đã là ngân hàng nhỏ thì dù họ có nâng lãi suất huy động cao hơn mặt bằng lãi suất chung, tác động của việc nâng lãi suất này lên mặt bằng lãi suất chung này là không đáng kể. Nên hành động này khó có thể là ngòi nổ cho cuộc đua lãi suất, nếu các ngân hàng lớn không có vấn đề gì về thanh khoản.
Tóm lại, có nhiều lý do để thấy việc áp đặt trần lãi suất (nhất là vin vào lý do có sự tồn tại của các ngân hàng nhỏ, yếu) vừa sai lầm về lập luận, vừa không hiệu quả, thậm chí làm méo mó sự vận hành của thị trường tiền tệ bởi những nguyên lý thị trường đã bị dẹp bỏ.
Phan Minh Ngọc
thời báo kinh tế sài gòn
|
