|
ESOP và chuyện tan - hợp, hợp - tan
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến việc khá nhiều doanh nghiệp triển khai các chương trình ESOP (tạm hiểu là phát hành cổ phiếu cho cán bộ công nhân viên - CBCNV) trong thời gian gần đây, nhưng có lẽ không thể thiếu đi nguyên nhân: Cổ phiếu đã "có giá" trở lại.
Sở dĩ dùng từ "có giá" là bởi vì thời gian qua, cổ phiếu của doanh nghiệp nhiều khi bị "mất giá" trong mắt chính doanh nghiệp đó. Mối quan hệ doanh nghiệp - cổ phiếu không chỉ gói gọn trong một vài chủ thể mà tác động rộng ra khắp thị trường và qua đây cũng có rất nhiều điều đáng nói. Chẳng hạn như, cổ phiếu nói chung và ESOP nói riêng có giá trở lại cũng đồng nghĩa với việc TTCK dù chưa thể trở lại thời hoàng kim như 6 - 7 năm trước nhưng giá trị thì đã được định hình rõ ràng hơn ngày trước rất nhiều.
Tan rồi lại hợp
Thời 2006 - 2007, hầu như mua cổ phiếu trên sàn là có lãi lớn, cổ phiếu "thường" đã như vậy, đủ hiểu cổ phiếu "ưu đãi" còn đem lại lợi nhuận lớn đến mức nào. Các công ty niêm yết, chưa niêm yết hay sắp niêm yết phát hành cổ phiếu ưu đãi rất dễ dàng và cầu thì thường lớn hơn nguồn cung.
Việc minh bạch thông tin, triển khai hoạt động quan hệ NĐT là rất quan trọng
|
Nhưng kể từ năm 2008 trở đi, cổ phiếu "ưu đãi" đã trở thành bị "bạc đãi" và trước đây nhiều người mua bao nhiêu thì những năm sau có nhiều "thảm cảnh" vì loại cổ phiếu này bấy nhiêu. Thực ra, ngay tại thời điểm này, xu hướng phát hành ESOP nếu có đi chăng nữa mới chỉ ở giai đoạn khởi đầu, vẫn chỉ tập trung ở những công ty lớn, làm ăn hiệu quả.
Gọi đây là sự trở lại cũng được nhưng đánh giá nó là "xu hướng mới" cũng có lý của nó.
Nói sự trở lại là vì việc phát hành cổ phiếu ưu đãi cho CBCNV đã có, nhưng một thời gian bị "ghẻ lạnh" và bây giờ trở lại, cũng như tan rồi lại hợp. Nói một xu hướng mới là vì bây giờ, phát hành ESOP nói riêng hay cổ phiếu nói chung cũng không còn dễ dàng như ngày trước nữa.
ESOP là vấn đề được mổ xẻ trên báo chí, truyền thông nhiều hơn, nào là công ty này phát hành với khối lượng bao nhiêu, đại hội cổ đông của doanh nghiệp nọ bác phương án ESOP ra sao… Cũng vì vậy mà nhà đầu tư, cổ đông sẽ quan tâm nhiều hơn nên chỉ có những phương án ESOP hợp lý mới có thể tạo ra sự thuyết phục. Nhưng quan trọng hơn nữa, nhìn vào vấn đề ESOP của công ty, người ta cũng sẽ có thêm những đánh giá về các mặt liên quan.
Đừng để hợp rồi lại tan
Thực tế thì dù ESOP có mang yếu tố ưu đãi thì người mua vẫn là mua cổ phiếu, mà điều này cũng tương tự như việc đầu tư, có thuận lợi, cũng có rủi ro. Tại không ít công ty, CBCNV giờ đây nghe đến chuyện mua cổ phiếu là "ớn", mà điều này cũng phải thôi vì mới vài năm trước còn bị mắc kẹt vì cổ phiếu bạc đãi.
CBCNV sẽ phải cân nhắc xem liệu mua ESOP lúc này thì sau 2 - 3 năm nữa có phải là một thương vụ đầu tư cá nhân thành công hay không. Nhìn trên góc độ này, các công ty phát hành được ESOP có nghĩa là CBCNV đặt niềm tin vào công ty nói chung và về giá cổ phiếu nói riêng. Niềm tin này cũng là niềm tin lâu dài, bởi lẽ nếu trong thời gian hạn chế chuyển nhượng mà CBCNV nghỉ việc thì thường sẽ phải bán lại ESOP cho công ty mà mất đi một mối lợi nhất định.
Ở chiều ngược lại, thông qua việc phát hành ESOP thành công cũng chứng tỏ bản lĩnh của doanh nghiệp mà cụ thể là những người lãnh đạo. Một phương án ESOP nếu phân chia công bằng quyền mua từ các vị trí quản lý đến các nhân viên bên dưới sẽ là một phương án tích cực, nó phần nào chứng tỏ được chính sách ưu đãi, công bằng của công ty với người lao động.
Hơn nữa, muốn đảm bảo sự tích cực, quyền lợi cho phương án ESOP, những người lãnh đạo doanh nghiệp cũng buộc phải có những động thái đảm bảo giá trị, hình ảnh doanh nghiệp, qua đó tác động tích cực đến giá cổ phiếu. Đây không phải là những động thái "ngoài luồng" kiểu như "đánh đấm" cổ phiếu hoặc "giữ giá" cổ phiếu mà những chiến lược bài bản. Ngoài việc chèo lái để công ty làm ăn hiệu quả, thì việc minh bạch thông tin, triển khai hoạt động quan hệ nhà đầu tư cũng rất quan trọng.
Ở đây có một hiện tượng mà có lẽ nhiều doanh nghiệp cũng nên hạn chế, đó là việc nhân viên trong công ty nhiều khi lại… chẳng quan tâm gì đến cổ phiếu của công ty. Đành rằng có thể đây là sở thích, hay điều kiện hoặc một lý do gì đó, nhưng đây cũng là điều đáng tiếc.
Một nhân viên không quan tâm đến cổ phiếu cũng có nghĩa là doanh nghiệp mất đi một người có thể làm công tác quan hệ nhà đầu tư với thị trường và quan trọng là một cổ đông tiềm năng. Nếu sau này công ty phát hành ESOP thì những nhân viên không quan tâm, không hiểu về cổ phiếu sẽ khó lòng mà tham gia. Mà điều này là thiệt thòi cho nhân viên và cho cả công ty.
Khiêm An
thời báo kinh doanh
|
