|
Điểm nghẽn hàng tồn kho
Tồn kho, bất động sản là tiền đề, cộng hưởng với nợ xấu trở thành ba điểm nghẽn lớn nhất của nền kinh tế năm 2012. Đây cũng là vấn đề đặt ra cho năm 2013 để đề phòng những nguy cơ tác động xấu đến tăng trưởng tín dụng, tăng trưởng kinh tế.
 So với năm 2011, tổng mức bán lẻ năm 2012 tăng 16% (tính theo giá thực tế). Nếu loại trừ yếu tố tăng giá tiêu dùng (bình quân năm 2012 tăng 9,21% so với năm 2011), thì tổng mức bán lẻ chỉ tăng 6,2%. Đây là tốc độ tăng có xu hướng cao lên so với năm 2011 (4,7%) và so với thời kỳ đầu năm 2012, được xem là một trong những yếu tố làm chậm tốc độ tăng tồn kho sản phẩm công nghiệp chế biến (từ trên 34% tháng 3/2012 xuống còn 20,1% tháng 12/2012).
Do tốc độ tăng tổng mức bán lẻ (đã loại trừ yếu tố tăng giá tiêu dùng) cao hơn tốc độ tăng GDP (6,2% so với 5,03%), nên đã góp phần làm cho tốc độ tăng GDP cao lên qua các quý (quý I tăng 4,64%, quý II tăng 4,8%, quý III tăng 5,05%, quý IV/2012 tăng 5,44%). Tuy nhiên, tốc độ tăng tổng mức bán lẻ năm 2012 đã thấp xa so với các thời kỳ trước (bình quân năm của thời kỳ 1991 - 1995 tăng 12,8%, thời kỳ 1996 - 2000 tăng 7,9%, thời kỳ 2001 - 2005 tăng 11,8%, thời kỳ 2006 - 2010 tăng 15%). Chính tốc độ tăng tổng mức bán lẻ của năm nay thấp hơn của các thời kỳ trước, đã làm cho tăng trưởng kinh tế năm 2012 thấp nhất tính từ năm 2000 và thấp hơn mục tiêu đề ra cho năm 2012. Song cũng do tốc độ tăng tổng mức bán lẻ của năm 2012 thấp hơn, đã góp phần làm cho tốc độ tăng giá tiêu dùng năm 2012 thấp hơn năm 2011 (6,81% so với 18,13%), nếu tính bình quân năm 2012 so với bình quân năm 2011, thì tăng 9,21%, thấp hơn so với mục tiêu đề ra cho cả năm 2012.
Từ tốc độ tăng tổng mức bán lẻ thấp là một trong những điểm nghẽn gây ra điểm nghẽn lớn, làm cho tồn kho còn ở mức cao, kéo dài và lan rộng ra nhiều ngành, lĩnh vực, từ một số sản phẩm nông, lâm nghiệp - thủy sản, công nghiệp (nhất là vật liệu xây dựng), thương nghiệp, đặc biệt là bất động sản, tiền vốn ở ngân hàng thương mại...
Tồn kho, bất động sản là tiền đề và cộng hưởng với nợ xấu trở thành ba điểm nghẽn lớn nhất của nền kinh tế hiện nay, tác động xấu đến tăng trưởng tín dụng, đến tăng trưởng kinh tế, đến công ăn việc làm... Việc giải quyết ba điểm nghẽn này vừa khó khăn, vừa tốn kém thời gian, kinh phí; nếu không khẩn trương, khéo léo và có liều lượng phù hợp, thì sẽ tác động xấu đến sản xuất, kinh doanh, thị trường, đến lạm phát.
Việc tăng thấp của tiêu thụ trong nước do nhiều yếu tố. Có yếu tố quan trọng do tăng trưởng sản xuất, kinh doanh bị chậm lại, làm cho thu nhập, sức mua có khả năng thanh toán của dân cư tăng thấp. Có yếu tố do một bộ phận dân cư bị thất nghiệp, thiếu việc làm, hoặc phải làm những công việc có thu nhập thấp hơn, tạm thời hơn. Có yếu tố do trong một bộ phận dân cư thu nhập thấp xuất hiện trở lại tâm lý “tích cốc phòng cơ”, “thắt lưng buộc bụng”, hoặc một bộ phận khác tuy có thu nhập cao hơn, thì hoặc là đã tương đối đầy đủ, hoặc chờ giá giảm nữa mới mua sắm, tiêu dùng, xây dựng... Có yếu tố do lãi suất vay cao, tăng trưởng tín dụng tiếp tục thấp (năm 2011 chỉ bằng hơn 1/3 các năm trước đó, năm 2012 chưa bằng 1/3 năm 2011) và chỉ bằng 1/3 tốc độ tăng huy động, tốc độ tăng tổng phương tiện thanh toán.
Theo loại hình kinh tế, tỷ trọng trong tổng mức bán lẻ của kinh tế cá thể đạt cao nhất 48,3%. Điều đó chứng tỏ loại hình kinh tế cá thể vẫn còn thu hút đối với nhiều người mua hàng, nhất là đối với nông dân, đối với tầng lớp dân nghèo ở thành thị, đối với những mặt hàng tiêu dùng hàng ngày, mặt hàng nhỏ lẻ. Loại hình kinh tế nhà nước bị giảm 1,2%, nếu loại trừ yếu tố tăng giá, thì còn giảm sâu hơn, tỷ trọng chỉ còn 12,3% và loại hình này thường lúng túng khi xảy ra các cơn sốt giá. Loại hình kinh tế tập thể tăng trưởng thấp (7,6%, nếu loại trừ yếu tố giá, thì không tăng), nên tỷ trọng chỉ còn chiếm 1%. Khu vực có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài còn chiếm tỷ trọng nhỏ 2,9%, nhưng tăng với tốc độ khá cao 34,7%. Khu vực này sẽ ngày càng tăng cùng với việc mở cửa ngày càng sâu rộng hơn, nhất là sau năm 2012.
Theo ngành hoạt động, đã có sự chuyển dịch nhất định. Ngành thương nghiệp (bán lẻ hàng hóa thuần túy) vẫn chiếm thị phần cao nhất 77,1%, nhưng cũng tăng thấp nhất trong các ngành và tăng thấp hơn tốc độ tăng chung (15,2% so với 16,0%). Điều đó chứng tỏ người tiêu dùng phần nhiều vẫn là những người “ăn chắc, mặc bền” vẫn quan tâm đến hàng hóa vật chất thông dụng, nhưng thị phần của ngành này đã có xu hướng giảm dần. Các ngành dịch vụ (gồm khách sạn, nhà hàng, du lịch, dịch vụ khác), tuy chiếm tỷ trọng còn thấp 22,9%, nhưng đã có tốc độ tăng khá cao (du lịch tăng 28,1%, dịch vụ tăng 19,7%, khách sạn, nhà hàng tăng 17,2%). Điều đó chứng tỏ một bộ phận dân cư đã có mức sống khá hơn, có nhu cầu tiêu dùng cao cấp hơn (xuất khẩu dịch vụ du lịch đạt 6,6 tỷ USD, còn nhập khẩu dịch vụ du lịch 1,9 tỷ USD).
Tốc độ tăng tổng mức bán lẻ thường cao hơn nhiều so với tốc độ tăng của GDP, ngoài yếu tố tiêu dùng tăng, còn có một phần do tỷ lệ tiêu dùng thông qua mua bán trên thị trường tăng lên, phần tự túc tự cấp giảm đi. Chính vì vậy, việc kích thích tiêu dùng, tăng tổng mức bán lẻ là động thái quan trọng góp phần giảm lượng hàng tồn kho, thúc đẩy nền kinh tế tăng trưởng trong năm 2013.
Minh Nhung
đầu tư
|
