|
Động đất cực đại tại thủy điện Sông Tranh 2
Động đất cực đại có thể xảy ra tại hồ chứa thủy điện Sông Tranh 2 và kế cận có thể đạt cấp độ mạnh cỡ 6 độ Richter và với độ sâu chấn tiêu cao nhất là 15km. Đứt gãy Trà My gây ảnh hưởng trực tiếp tới hoạt động của hồ thủy điện Sông Tranh 2.
Đây là kết luận của dự án nghiên cứu “Đánh giá tình hình hoạt động động đất khu vực công trình thủy điện Sông Tranh 2 và đề xuất biện pháp phòng tránh giảm nhẹ thiên tai” do nhóm các nhà khoa học thuộc liên hiệp các hội Khoa học kỹ thuật Việt Nam – Vusta (PGS.Cao Đình Triều, hội KHKT Địa Vật Lý Việt Nam chủ nhiệm) thực hiện trong năm 2012 và được công bố sáng ngày 3.10 tại Hà Nội.
Tích nước sẽ làm gia tăng trường ứng suất của đất đá
PGS.Cao Đình Triều cho biết, đập thủy điện Sông Tranh 2 nằm trong phạm vi ảnh hưởng của đới đứt gãy cấp II Trà My vì vậy động đất xảy ra ở đây sẽ tác động trực tiếp tới vùng hồ và đập thủy điện. Hiện tượng tích nước gây nên động đất kích thích sẽ xảy ra dọc theo đới đứt gãy cấp II Trà My và một số đứt gãy cấp III trong phạm vi lòng hồ và lân cận. Đá Granit sáng màu bị cà nát, dập vỡ mạnh dọc theo đới đứt gãy này tạo nên nguy cơ về tai biến trượt và sạt lở đất rất cao, có thể gây ảnh hưởng tới các công trình dân sinh và hoạt động an toàn của đập cũng như gây lấp lòng hồ,chặn dòng chảy...
Đặc biệt, động đất cực đại có thể xảy ra trong khu vực hồ chứa thủy điện Sông Tranh 2 và kế cận có thể đạt cấp độ mạnh 6,0 và ở độ sâu chấn tiêu 15km. Bên cạnh đó, đứt gãy Trà My ảnh hưởng trực tiếp tới hoạt động của hồ thủy điện Sông Tranh 2. Đây là đứt gãy đang hoạt động và vì vậy khi tích nước hồ chứa thì động đất kích thích sẽ xảy ra trong phạm vi đứt gãy này là chủ yếu. Mức độ mạnh của động đất dự báo có thể xảy ra tại trung tâm lòng hồ là 5,9 (độ sâu chấn tiêu không vượt quá 15km), tại khu vực đập chính và vùng hạ lưu là 6,1 (độ sâu chấn tiêu 15km).
Khi hồ chứa thủy điện Sông Tranh 2 tích nước, tải trọng nước trong hồ sẽ làm ra gia tăng trường ứng suất của đất đá trong khu vực hồ chứa. Giá trị trường ứng suất gia tăng do tải trọng nước hồ chứa lên đáy hồ được xác định là 0.8bar tại nơi sâu nhất.
TS.Trần Mạnh Hùng, phó chủ tịch Vusta cho biết, trong 2 năm gần đây với động đất liên tục xảy ra ở Sông Tranh 2 đã tạo ra lo lắng cho xã hội. Liên hiệp hội thấy phải có nghiên cứu trước khi phản biện vấn đề này nên giao cho hội KHKT Địa Vật lý thực hiện. Đây là kết quả nghiên cứu độc lập, không bị áp lực, lấy phản biện khoa học làm hạt nhân, lợi ích của cộng đồng là trên hết.
Trước đó, tập đoàn Điện lực Việt Nam khẳng định đập Thủy điện Sông Tranh 2 đã được thiết kế cường độ kháng nén lớn bảo đảm an toàn khi có động đất tới 5,5 Richter. Nếu dự báo này của các nhà khoa học là chính xác, như vậy, nỗi lo an toàn đập Sông Tranh là hoàn toàn có cơ sở.
Sông Tranh 2 vẫn còn nhiều câu hỏi?
Khẳng định chất lượng nguồn thông tin và số liệu đầu vào được thu thập bởi một nhà khoa học nghiên cứu động đất nhiều năm như tác giả Cao Đình Triều là bảo đảm có độ tin cậy cao. Tuy nhiên để phản biện, TSKH Phan Văn Quýnh (ĐH Quốc gia Hà Nội) cho rằng, số liệu để giải quyết vấn đề này hiện nay rất thiếu. Nhóm nghiên cứu phải làm rõ làm sao cường độ động đất cực đại 5,5 độ Richter lại được dự báo cho cả thủy điện Avương, Đắc My và Sông tranh 2 và đặc biệt hơn là kết luận sẽ không có động đất kích thích khi tích nước thủy điện Sông Tranh 2. Thực tế tại thủy điện Sông Tranh 2 dù tích nước hay không tích nước cũng đã có hàng chục trận động đất kích thích, có những trận đạt đến cường độ 4,8 độ Richter. Với cao trình mực nước 140 m đã có động đất kích thích 4,8 độ Richter thì với cao trình 161 m và nếu lũ lớn đạt cao trình 172 m thì có khả năng xãy ra động đất với cường độ là bao nhiêu? .
Cần làm rõ hơn do sự thay đổi số liệu hay do cách tính toán khác nhau mà tác giả lại có kết quả 5,9 và 6,1 độ Richter cho đứt gãy Trà My. Trong khi đó cũng là các nhà khoa học tại viện Vật lý địa cầu lại có kết quả tính toán là 5,5 độ Richter.
TSKH Phan Văn Quýnh cho rằng, động đất cực đại có thể xảy ra trong phạm vi khu vực lồng hồ là một kết luận hết sức cần cân nhắc. Phải xác lập được bản đồ đứt gãy cấu trúc sâu thì khả năng tiệm cận đến giá trị thực sẽ lơn hơn? Đứt gãy Trà My thực tế sâu bao nhiêu? Và còn nhiều câu hỏi xung quanh Sông Tranh 2 liên quan tới sự tính toán sự khuých tán nước theo khe nứt và đứt gãy và mối liên quan với các đứt gãy nhỏ đang hoạt động….
Chưa có cơ sở nền của động đất kích thích?
Lo ngại về sự an toàn đập thủy điện với tình hình động đất kích thích, TS Vũ Trọng Hồng, chủ tịch hội Thủy lợi Việt Nam cho rằng, hiện chỉ có tiêu chuẩn cho động đất. Do chúng ta mới phát hiện ra động đất kích thích nên chưa có những nghiên cứu đánh giá sâu trong nước về vấn đề này.
Hiện nay, chưa có nhà khoa học nào trong nước được đào tạo kỹ vấn đề này nên cần phải mời các chuyên gia nước ngoài tham gia cùng đánh giá. Nên thành lập tổ gồm những nhà khoa học, có chuyên môn nghiên cứu cụ thể vấn đề này và có tiêu chuẩn về động đất kích thích đối với an toàn của đập thủy điện.
Các nhà khoa học cho rằng cần thiết lập một mạng trạm địa chấn cố định xung quanh khu vực hồ. Bên cạnh đó, cần theo dõi sát diễn biến hoạt động của động đất trong quá trình tích nước để có biện pháp ứng cứu. Ngoài ra, cần có nghiên cứu về các tai biến địa chất khác có thể gây ảnh hưởng tới sự vận hành của nhà máy.
Thanh Tuyền
Sài Gòn Tiếp thị
|
