|
Điều hành giá xăng dầu: Đừng “thả gà ra đuổi”
Đúng vào ngày đầu tiên của tháng 8, các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đã đồng loạt tăng giá bán lẻ xăng dầu thêm 500-900 đồng/lít. Như vậy chỉ trong 12 ngày, giá xăng dầu đã có 2 lần tăng.
Nguyên nhân tăng giá được nêu ra do giá xăng dầu thế giới tăng và doanh nghiệp điều chỉnh giá bán theo quy định tại Nghị định 84 của Chính phủ.
Trước đó, ngày 30-6-2012, liên bộ Tài chính - Công Thương có văn bản cho phép các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối quyết định giá trong biên độ và tần suất điều chỉnh giá theo quy định tại Nghị định 84.
Điều hành giá xăng dầu theo thị trường là hướng đi cần thiết, nhưng cơ chế này cần được vận hành trong một môi trường công khai, minh bạch và có tính cạnh tranh, bảo đảm quyền lợi cho cả doanh nghiệp và người tiêu dùng.
Trong đợt tăng giá vừa qua, điều khiến dư luận bức xúc là khi đăng ký giá, mỗi doanh nghiệp đều có mức xin tăng cụ thể khác nhau nhưng khi áp dụng thực tế, lại có cùng một mức tăng và thời điểm tăng giống nhau. Trong bối cảnh này Bộ Tài chính lại giao quyền định giá cho doanh nghiệp xăng dầu, tức thả nổi giá nhưng lại quên mất việc thiết lập lại cơ cấu thị trường sao cho đảm bảo tính cạnh tranh.
Đặc biệt thị trường xăng dầu hiện nay vẫn còn tồn tại yếu tố độc quyền. Hiện cả nước có 13 doanh nghiệp đầu mối nhập khẩu xăng dầu, nhưng chỉ riêng Petrolimex, PV Oil và Petec đã chiếm tới hơn 90% thị phần, trong đó một mình Petrolimex chiếm hơn 60%.
Thực tế này dễ tạo sự chi phối về giá, khó thiết lập sự cạnh tranh bình đẳng về giá như mục tiêu Nghị định 84 hướng đến. Trong khi đó, việc tăng hoặc giảm giá xăng dầu vẫn chưa thật minh bạch và sòng phẳng do không có đủ dữ liệu cần thiết về căn cứ xây dựng giá cơ sở, từ đó so sánh với giá mặt hàng này trên thị trường thế giới.
Một vấn đề liên quan cũng đang gây bức xúc dư luận, là thời gian qua mức phí hoa hồng chi cho các đại lý xăng dầu khá tùy tiện, chưa kể những điều chưa rõ về chi phí kinh doanh, lợi nhuận định mức, sử dụng quỹ bình ổn... Nếu không giám sát được những con số đó, khoản lỗ các doanh nghiệp đưa ra làm căn cứ cho việc đề xuất tăng giá có chuẩn xác không, hay chỉ là chuyện “nói sao, biết vậy”?
Từ khi được trao quyền tự định giá bán lẻ (từ ngày 1-7) đến nay các doanh nghiệp xăng dầu đã có 3 lần điều chỉnh, trong đó có 1 lần giảm và 2 lần tăng, với tần suất tăng mạnh cả về thời gian lẫn về giá (ngày 2-7 giảm 200-600 đồng/lít; 20-7 tăng 300-400 đồng/lít; 1-8 tăng 500-900 đồng/lít).
Điều dễ thấy là các lần điều chỉnh này khi giảm thì chậm hơn với mức giảm ít, nhưng khi tăng mức tăng mạnh hơn. Người tiêu dùng có quyền được nhận câu trả lời thỏa đáng cho vấn đề này.
Nhiều người cho rằng việc "thả nổi" cho doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu tự quyết định giá không khác gì chuyện "thả gà ra đuổi". Với cách làm như vậy, phần thua thiệt là người tiêu dùng. Bên cạnh đó, dù chỉ số giá tiêu dùng trong nước 2 tháng gần đây giảm liên tiếp, nhưng không thể chủ quan, đặc biệt trong bối cảnh giá xăng dầu thế giới đang diễn biến hết sức phức tạp.
Xăng dầu là mặt hàng nhạy cảm, có tác động lớn tới nhiều mặt của đời sống xã hội, đặc biệt là nguyên liệu đầu vào của nhiều ngành sản xuất, dịch vụ. Chính phủ đang nỗ lực tìm nhiều giải pháp kích cầu thị trường, giải phóng hàng tồn kho, hỗ trợ tăng trưởng. Nhưng giá xăng dầu tăng làm chi phí sản xuất, giá cả hàng hóa đội lên, sẽ khiến các giải pháp trên giảm hiệu quả.
Từ những bất cập trên, thay vì “thả gà ra đuổi”, cần có sự kiểm soát chặt chẽ giá thành của mặt hàng xăng dầu. Giảm tối đa các khoản chi phí cấu thành giá nhằm giảm áp lực tăng giá cũng là điều vô cùng cần thiết.
Nếu như giá xăng dầu thế giới tiếp tục tăng, Nhà nước cần tính đến phương án trích lập quỹ từ nguồn dầu thô xuất khẩu được để bình ổn giá xăng dầu, ổn định kinh tế vĩ mô và đảm bảo quyền lợi cho người tiêu dùng.
Bên cạnh đó, cần sớm sửa đổi Nghị định 84 cũng như thực hiện đúng theo nguyên tắc của Luật Giá đối với mặt hàng thiết yếu và còn mang tính độc quyền như xăng dầu.
sài gòn ĐẦU TƯ TÀI CHÍNH
|
