|
Báo động vấn nạn xâm thực tiền tệ
Hiện đang nổi lên vấn đề Nhân dân tệ đang lấn lướt nội tệ, được sử dụng khá phổ biến ở biên giới phía Bắc. Quan ngại hiện nay là đang có sự xâm thực của đồng tiền bên ngoài.
Theo thực tế và quan sát cho thấy, các quốc gia có thâm hụt thương mại lớn với các nước có đồng tiền mạnh và nhất là các nước láng giềng, tình trạng xâm thực tiền tệ cũng có thể diễn ra.
Xâm thực tiền tệ!
Trong một thời gian dài, USD đã làm mưa làm gió trên lãnh thổ VN. Thực tế cho thấy, trong điều kiện VND chưa vững mạnh, nếu sự có mặt hay xâm nhập của bất kỳ đồng tiền mạnh nào như USD sẽ làm cho VND càng trở nên yếu đi. Cho dù chưa có nghiên cứu nào về tác động của sự có mặt của USD, nhưng quan sát hành vi tiền tệ của dân chúng thời gian qua cho thấy, cứ mỗi khi lạm phát gia tăng, hay điều kiện kinh tế không thuận lợi cho VND là dân chúng chạy sang nắm giữ USD và vàng. Sự cho phép nhập khẩu vàng một cách triền miên và không tính toán cùng với việc cho phép chuyển đổi không hạn chế sang USD một cách không chủ ý hay có chủ ý rất có thể làm cho VND không thể có cơ trở thành đồng tiền mạnh. Tình trạng như vậy có thể coi là tình trạng xâm thực tiền tệ và chắc chắn tác động đến hiệu quả của điều hành chính sách tiền tệ.
Đối với Trung Quốc cũng có thể là một ví dụ đáng quan tâm: Từ những năm đầu 90, quan hệ giao lưu thương mại của VN với Trung Quốc đã tăng đáng kể. Đến nay mức giao dịch thương mại với nước này chiếm tỉ trọng khá lớn trong quan hệ thương mại quốc tế. Riêng năm 2010 VN nhập khẩu trên 20 tỉ USD hàng hóa từ Trung Quốc. Các mặt hàng nhập khẩu chủ yếu là máy móc thiết bị (5,47 tỉ USD), sắt thép (gần 5,12 tỉ USD), vải may mặc (2,13 tỉ USD), máy vi tính và sản phẩm điện tử (1,68 tỉ USD); va xăng dầu (khoảng 1,06 tỉ USD). Trong khi đó, lượng hàng VN xuất khẩu sang Trung Quốc dù hết sức cố gắng vẫn chỉ đạt chừng 6,5 tỉ USD.
Theo thống kê chưa đầy đủ, VN nhập siêu từ Trung Quốc ngày càng trầm trọng và gia tăng với tốc độ "chóng mặt" qua các năm : năm 2000, nhập siêu từ Trung Quốc của VN mới ở mức 135 triệu USD, tăng lên 200 triệu USD vào năm 2001... năm 2007, nhập siêu là 9,1 tỉ USD nhưng năm 2009 đã là 11,5 tỉ USD và năm 2010 nhập siêu từ Trung Quốc ước gần 13 tỉ USD... Với tình trạng thương mại như vậy, thông thường trên phương diện quốc gia, người ta cũng đặt ra câu hỏi rằng sự bình đẳng trong thương mại quốc tế liệu có được bảo đảm - ai là người thua thiệt quá mức trong thương mại quốc tế ?
Về cơ chế thanh toán chính thức cho thương mại VN - Trung Quốc: từ đầu những năm 1990, VN đã có rất nhiều nỗ lực thúc đẩy việc thiết lập cơ chế thanh toán cho quan hệ biên mậu. Tuy nhiên không hiểu tại sao cơ chế ấy vẫn chưa thành và Nhân dân tệ (CNY) cứ xâm thực vào nội địa VN theo cách rất đặc biệt. Cho đến nay hầu như chưa có một cơ chế thanh toán nào chính thức giữa VN và Trung Quốc, đặc biệt là thanh toán biên mậu. Theo báo giới phản ánh, tại các tỉnh biên giới, hầu như không có NHTM nào tham gia việc đổi tiền chính thức cho giữa CNY và VND, mà thay vào đó là các cá nhân (một số có phép của UBND tỉnh) tham gia đổi tiền. CNY được chấp nhận rất rộng rãi và len lỏi mọi nơi mọi chỗ, thanh toán cho mọi quan hệ thương mại dịch vụ rất nhỏ như từ trà đá, xe ôm đến các giao dịch lớn hàng tỉ đồng... ở hầu hết các tỉnh biên giới phía Bắc VN.
Hạn chế xâm thực tiền tệ là cần thiết?
Thời gian vừa qua, chúng ta ghi nhận, Chính phủ đã thành công nhiều mặt trong việc chống USD hóa nền kinh tế. Từ đầu năm 2011 đến nay việc chống USD hóa được Chính phủ thực hiện bằng nhiều giải pháp kinh tế và hành chính kết hợp như, trên lãnh thổ VN (nói chung) nghiêm cấm việc buôn bán, thanh toán tự do, yết giá hàng hóa bằng USD, ngoài ngân hàng. Các TCty nhà nước phải bán phần lớn ngoại tệ thu được cho ngân hàng; giảm lãi suất huy động bằng ngoại tệ (áp dụng bằng trần lãi suất huy động xuống mức 3% rồi 2%/năm...); tăng tỉ lệ dự trữ bắt buộc đối với huy động bằng ngoại tệ...
Kết quả thu được về chống USD hóa vừa qua, thực tế cho thấy VN đã đặt được trên nhiều mặt: ổn định VND, thống nhất và ổn định tỉ giá, ổn định thị trường ngoại hối, tăng dự trữ ngoại hối lên nhanh chống. Chính phủ đã thực hiện được mục tiêu giảm được phần nào giao dịch trên thị trường không chính thức và tập trung được ngoại tệ (chủ yếu là USD) vào khu vực ngân hàng và đó là cách để giảm tình trạng căng thẳng ngoại tệ, tăng dự trữ ngoại hối chính thức lên đáng kể (ước tăng trong 6 tháng đầu năm 2011 khoảng 4 tỉ USD).
Đặc biệt lần đầu tiên từ năm 1990 đến nay, VN đã xóa được sự chênh lệch giữa lãi suất thị trường tự do và tỉ giá trong các ngân hàng. Dân chúng đã bán ngoại tệ cho ngân hàng khá nhiều. Điều đó chứng tỏ tâm lý găm giữ ngoại tệ đã giảm và dân chúng an tâm nắm giữ VND hơn... Như vậy chống đô la hóa đã đem lại lợi ích.
Hạn chế sự xâm thực của CNY?
|
Thời gian qua, VN đã thành công trong việc chống USD hóa nền kinh tế, thị trường tiền tệ ngoại hối đã ổn định, tăng dự trữ ngoại hối, tăng niềm tin vào đồng tiền VN... |
Theo thông tin đại chúng đã nêu, rõ ràng tình trạng nhân dân tệ hóa lại đang nổi lên hiện nay, trong khi các chính sách ứng phó dường như vắng bóng. Hiện tượng CNY đang lấn lướt và làm mưa làm gió ở các tỉnh vùng biên chẳng khác gì tình trạng USD đã khuynh đảo ở VN. CNY được thu đổi, thanh toán rất rộng rãi không hạn chế và sâu trong nội địa ở hầu hết các tỉnh biên giới Việt - Trung. Và đến nay, dường như cũng chưa có nghiên cứu nào về rủi ro của tình trạng “tệ hóa”. Tuy nhiên, có thể suy đoán rằng tình trạng này chắc chắn có tác động đến và tăng sự rủi ro trong điều hành chính sách tiền tệ của VN, tăng tính bất định giá cả hàng hóa ở VN trước mắt và trong trung hạn. Có nhiều quan điểm cho rằng, việc thương nhân Trung Quốc đang lũng đoạn thị trường nông sản, thủy sản ở VN hiện nay là do hệ lụy của tình trạng này...
Về vấn đề bình đẳng trong thương mại quốc tế giữa Trung Quốc và các nước trên thế giới, trong thực tế thời gian qua có thể thấy các nước Mỹ và EU đã liên tục có rất nhiều phản ứng về chính sách giá thấp của đồng CNY. Điều đó chứng tỏ thế giới cho rằng chính sách của Trung Quốc đã chủ ý tạo lợi thế thương mại quốc tế một cách rất chiến lược mà qua đó thương nhân Trung Quốc luôn là người có lợi và đối tác luôn là người thua thiệt.
Đối với VN, các quan sát và phản ánh cho thấy rằng, gần đây hiện tượng thương lái Trung Quốc đem CNY qua biên giới đổi “không hạn chế” lấy VND và đi sâu vào nội địa thu mua nông sản và các sản vật khác kể cả thuê đất, khai thác tài nguyên khác... Điều đáng chú ý rằng các thương gia này gần đây dường như đã mua với bất cứ giá nào, với bất kỳ khối lượng nào. Hiện tượng đó hay hành vi thương mại của các thương gia Trung Quốc và các lý thuyết tỉ giá, giá cả gợi ý rằng rõ ràng có sự bất lợi về thương mại Trung –Việt mà khởi nguồn của nó là vấn đề tỷ giá VND/CNY và tình trạng xâm thực của CNY đang diễn ra hiện nay.
Ths Lê Văn Hinh
diễn đàn doanh nghiệp
|
