|
USD và nguy cơ nền kinh tế
Không phải đến đầu tháng 5/2009 này, khi Ngân hàng Nhà nước (NHNN) có văn bản yêu cầu thực hiện kiểm tra, xử lý các trường hợp vi phạm quy định việc quảng cáo, niêm yết giá hàng hóa, dịch vụ bằng ngoại tệ mọi người mới nhận ra nguy cơ tiềm ẩn của nền kinh tế nước nhà khi bị “USD hoá”.
Từ nhiều năm nay, ở hầu hết các giao dịch thương mại nội địa có giá trị, USD và vàng đã trở nên lấn át hoàn toàn đồng Việt Nam, từ mua bán xe, du lịch, đến phòng nghỉ khách sạn...
Vẫn nhiều vi phạm
Trước những động thái có vẻ gắt gao hơn của các cơ quan quản lý về việc niêm yết giá bán bằng USD khi hàng loạt đoàn thanh- kiểm tra được thành lập nên một số cửa hàng đã điều chỉnh giá bán bằng đồng Việt Nam ( VND) .
Nhiều cửa hàng ở Hà Nội và TP Hồ Chí Minh trước đây luôn niêm yết bằng USD nay đã có đính kèm thêm giá VND.
Tuy nhiên, sự biến đổi trên diện rộng vẫn chưa hề rõ nét.
Ghi nhận tại thời điểm trung tuần tháng 5/2009, một loạt các salon ô tô trên đường Nguyễn Văn Cừ (Gia Lâm - Hà Nội) giá bán các loại ô tô như Mitsubishi, Toyota, Ford... vẫn được niêm yết bằng USD một cách thản nhiên, mà người mua cũng mặc nhiên chỉ hỏi giá bằng USD. Không chỉ mặt hàng ô tô niêm yết bằng USD mà còn nhiều loại hàng hóa dịch vụ lâu nay vẫn chỉ thu bằng USD như giá tiền học của các khóa đào tạo trong và ngoài nước, các tour du lịch hay giá dịch vụ khách sạn luôn niêm yết bằng tiền USD.
Bên cạnh đó, các nhà hàng, các trung tâm giải trí, thậm chí cả các spa làm đẹp, các cửa hàng bán mỹ phẩm, nước hoa cao cấp cũng được niêm yết bằng USD. Dọc đường Hàng Ðào, Hàng Khay (Hà Nội), nơi bán các hàng thủ công mỹ nghệ cho khách nước ngoài, có những món đồ niêm yết giá từ 1 USD.
Không dừng lại ở những món hàng, dịch vụ cụ thể, nhiều chương trình khuyến mại của các doanh nghiệp cũng được quy ra USD, thậm chí quà tặng thưởng cũng được quy đổi.
Một Việt kiều về nước nhận xét: Tiêu tiền USD ở Việt Nam quá dễ dàng, trong khi đó ở các nước khác (như thái Lan , Malaysia gần ta thôi) tiền USD phải đem đổi ra tiền của nước sở tại rồi mới tiêu được.
Một nhà nghiên cứu kinh tế cho rằng, chuyện niêm yết bằng USD đã đi vào tiềm thức đến mức cả các chương trình kích cầu của Chính phủ cũng được quy đổi ra USD- “chẳng hạn, gói kích cầu thứ hai vừa được công bố trị giá 8 tỷ USD”, ông này dẫn chứng.
Vì đâu nên nỗi?
Tại sao người Việt Nam thích sử dụng USD trong thanh toán và cất giữ?
Theo các chuyên gia, điều này bắt nguồn từ...20 năm trước khi những cú sốc về tiền tệ khiến người dân có cảm giác quá rủi ro khi cất giữ VND. Cộng vào đó là những thời kỳ lạm phát phi mã, làm VND càng thêm mất giá nhanh. Hơn nữa, chỉ số VND/USD đang ngày càng tăng khiến mọi người thêm ngần ngại trong việc chuyển từ ngoại tệ sang VND. Người ta thích dùng USD không chỉ vì tính ổn định mà còn vì sự gọn nhẹ và tiện dụng của nó.
Không chỉ có người dân ưa chuộng USD, ngay cả các ngân hàng thương mại cũng có hiện tượng này. Nhiều ngân hàng có dấu hiệu nghịch lý về đồng USD, biểu hiện qua hiện tượng “thiếu tiền, thừa vốn”. USD thừa nhưng thiếu trầm trọng euro, NDT, yên - đồng tiền của các đối tác thương mại đang chiếm tỉ trọng lớn trong cán cân xuất nhập khẩu của VN.
Trong khi đó, nguồn ngoại tệ ở VN không ngừng tăng nhanh, đặc biệt là USD vì trong quá trình phát triển, ngoại tệ từ kiều hối, đầu tư từ nước ngoài, viện trợ, thu từ xuất khẩu... không ngừng ồ ạt đổ về, buộc VN phải đứng trước tình trạng “USD hóa” ngày càng trầm trọng.
Nguy cơ có thật
Các chuyên gia tiền tệ phân tích: Trong quản lý ngoại hối, việc niêm yết và mua bán bằng đồng USD phổ biến như hiện nay sẽ gây ảnh hưởng mạnh tới sự chủ động điều hành của Nhà nước trong chính sách tiền tệ, điều hành kinh tế vĩ mô và kiểm soát thị trường, chống lạm phát.
Bên cạnh việc làm mất chủ quyền về tiền tệ, “USD hóa” còn làm cho thị trường ngoại hối kém phát triển do các quan hệ vay - trả bằng ngoại tệ sẽ lấn át các quan hệ mua bán ngoại tệ; làm giảm khả năng chuyển đổi của đồng nội tệ, tạo điều kiện cho buôn lậu phát triển, ảnh hưởng tiêu cực tới sản xuất trong nước. Nhà nước không những thất thu về thuế mà còn mất cả nguồn thu từ việc phát hành đồng nội tệ. Về dài hạn, “USD hóa” có những tác động tiêu cực đối với tăng trưởng kinh tế bền vững do nó làm giảm chất lượng hoạch định và thực thi chính sách tiền tệ, giảm hiệu quả của chính sách tỷ giá, tạo ra nguy cơ mất an toàn hệ thống ngân hàng.
Một nền kinh tế bị “USD hoá” cao càng dễ bị tổn thương và nhạy cảm hơn với những thay đổi liên quan đến đồng ngoại tệ phụ thuộc trên thế giới, cũng như các cú sốc kinh tế như sự dao động của giá dầu, thép… ngành xuất khẩu sẽ chịu tác động trực tiếp trước tiên. Chẳng hạn, giá cà phê giảm mạnh, xuất khẩu cũng giảm, kéo theo nền kinh tế phát triển chậm lại.
Tuy nhiên, không thể phủ nhận mặt tích cực của USD trong nền kinh tế VN. Một trong số đó là giúp thu hút đầu tư nước ngoài, tăng nguồn cung ngoại tệ - nguồn lực quan trọng giúp VN giải quyết được phần lớn các nhu cầu về vốn, xây dựng cơ sở hạ tầng. Việc tiêu dễ USD có thể là yếu tố thu hút khách du lịch, kiều hối, tạo thuận lợi cho việc mua bán, trao đổi bằng ngoại tệ...
Vì thế, theo các chuyên gia, “USD hóa” là tình trạng khó tránh khỏi đối với những nước có xuất phát điểm thấp, đang trong quá trình chuyển đổi nền kinh tế và từng bước hội nhập như VN. Chúng ta phải chấp nhận sự hiện diện của USD trên cơ sở kiềm chế, khai thác mặt lợi, hạn chế mặt tiêu cực của đồng ngoại tệ mạnh này.
Không triệt để
Như trên đã nói, chuyện cấm niêm yết giá bằng ngoại tệ thực ra không phải chuyện mới, đã được nhắc đến nhiều lần, sau mỗi lần bùng lên lại rơi vào quên lãng.
Ðiều 22 Pháp lệnh Ngoại hối ghi rõ, không cho phép niêm yết giá bằng ngoại tệ trên thị trường Việt Nam . Trong trường hợp muốn niêm yết phải được phép của Thủ tướng Chính phủ.
Tiếp đó, tại Ðiều 29, Nghị định 160/2006/NÐ-CP của Chính phủ đã quy định chi tiết Pháp lệnh Ngoại hối, trên lãnh thổ Việt Nam, mọi giao dịch, thanh toán, niêm yết, quảng cáo của người cư trú, người không cư trú không được thực hiện bằng ngoại hối, trừ các trường hợp như các giao dịch với tổ chức tín dụng và tổ chức khác được phép cung ứng dịch vụ ngoại hối.
Nghị định số 107/2008/NÐ-CP ngày 22/9/2008 của Chính phủ về quy định xử phạt hành chính các hành vi đầu cơ, găm hàng, tăng giá quá mức, đưa tin thất thiệt, buôn lậu và gian lận thương mại cũng quy định rõ mức phạt tiền từ 20 đến 30 triệu đồng đối với hành vi niêm yết giá hàng hóa, dịch vụ bằng ngoại tệ hoặc thu tiền bán hàng, phí dịch vụ bằng ngoại tệ mà không được phép.
Có thể nói, pháp luật đã có khá nhiều quy định, và những quy định đều rất rõ ràng nhưng đã bị "bỏ quên" bởi thói quen, tâm lý cho đến cả tính toán vụ lợi của người bán hàng, cần phải được chấn chỉnh.
Theo TS . Lê Xuân Nghĩa - Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia : "Việt Nam có một đồng tiền mạnh, có khả năng chuyển đổi cao là mục tiêu đặt ra không chỉ bây giờ, mà đã từ rất lâu. Để hiện thực hóa mục tiêu này, cầ n những bước đi mạnh mẽ hơn..."
Nguyễn Thành
Tổ quốc
|
