|
Nỗi lo quỹ “phúc lợi”
Cổ đông của các công ty đại chúng hiện đang hết sức lo lắng về việc trích lập quỹ khen thưởng phúc lợi ở các công ty này, bởi tỷ lệ trích lập quỹ có thể làm thu nhập trên mỗi cổ phiếu giảm lớn, dẫn đến sai lệch về định giá cổ phiếu.
Hiện nay, các công ty chứng khoán khi định giá cổ phiếu đều xây dựng hai mục EPS tính trên lợi nhuận doanh nghiệp công bố và EPS điều chỉnh tính trên lợi nhuận đã trừ đi trích lập các quỹ không thuộc về cổ đông.
Thưởng hai chi phí?
Nói là trích lập quỹ khen thưởng phúc lợi hay thưởng cho lãnh đạo công ty nhưng việc trích lập các quỹ này ở đa số các công ty Việt Nam hiện nay giống như một khoản chi phí nữa cho lương. Cụ thể, đa số các công ty đều trích lập tỷ lệ phổ biến là 5% lợi nhuận sau thuế cho quỹ khen thưởng phúc lợi. Thêm 1-2% nữa thưởng cho lãnh đạo chủ chốt. Quỹ này được trích lập trong bất kỳ tình huống nào.
Việc các công ty ý thức được khoản họ đề nghị trích thưởng là hợp lý hay không thể hiện sự minh bạch của ban lãnh đạo
Chẳng hạn công ty cổ phần Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai xin trích lập quỹ khen thưởng và phúc lợi tổng cộng 5% lợi nhuận sau thuế năm 2008, năm mà công ty chỉ đạt 50% kế hoạch lợi nhuận đề ra do thị trường căn hộ chung cư giảm giá và đóng băng. Năm 2009, với kế hoạch lợi nhuận trước thuế 1.150 tỷ đồng mà HĐQT HAGL đã khẳng định sẽ hoàn thành trong kịch bản xấu nhất, còn nếu thị trường tốt lên thì có thể vượt kế hoạch. Ấy vậy mà trích khen thưởng và phúc lợi vẫn như năm ngoái.
Công ty cổ phần bóng đèn điện quang (DQC) đặt kế hoạch lợi nhuận chỉ có 4 tỷ đồng trên vốn điều lệ nhưng HĐQT xin khen thưởng cho cán bộ chủ chốt là 20% trên phần lợi nhuận vượt kế hoạch. Mặc dù, lãnh đạo DQC chưa hề động đến khoản tiền 12,5 tỷ đồng mà cổ đông đã cho để khen thưởng năm 2008 do tình hình kinh doanh khó khăn nhưng các cổ đông vẫn không vừa ý với lý do là tỷ lệ lợi nhuận thấp như vậy thì không nên đặt ra chuyện khen thưởng.
Theo ông Dominic Scriven - Tổng giám đốc quỹ đầu tư Dragon Capital, khen thưởng chỉ đúng ý nghĩa khi công ty hoàn thành chỉ tiêu kinh doanh vượt trội so với mức tăng trưởng chung của nền kinh tế hoặc với tăng trưởng của ngành. Lúc đó cổ đông sẵn sàng trích một phần lợi nhuận sau thuế để thưởng. Còn nếu khen thưởng phúc lợi theo kiểu tăng thêm lương cho cán bộ nhân viên thì nên tính đó là chi phí hoạt động của công ty. Theo thông lệ quốc tế, lợi nhuận sau thuế công bố là lợi nhuận “net” thuộc về cổ đông. Đây là lợi nhuận mà nhà đầu tư dùng để tính toán các chỉ số EPS, P/E khi định giá cổ phiếu.
Lợi bất cập hại
Thông thường khi định giá các công ty, các chuyên viên phân tích tính trên lợi nhuận thực tế hoặc lợi nhuận kế hoạch trừ đi tỷ lệ khen thưởng phúc lợi theo tiền lệ trích lập các năm trước hoặc theo nghị quyết được đại hội cổ đông (ĐHCĐ) phê duyệt cho năm sau. Nhưng rất khó để dự tính nếu một công ty không xin ĐHCĐ phê duyệt trước tỷ lệ trích lập quỹ khen thưởng phúc lợi. HĐQT Công ty cổ phần xuất nhập khẩu y tế Domesco trình ĐHCĐ tháng 3 phương án phân phối lợi nhuận năm 2008, theo đó công ty này trích lập quỹ khen thưởng phúc lợi tới 15% lợi nhuận sau thuế và 2% lợi nhuận trước thuế cho thù lao HĐQT và Ban kiểm soát. Tổng cộng lợi nhuận thuộc về cổ đông giảm đến 22%. Như vậy, những cổ đông đã định giá cổ phiếu theo kết quả lợi nhuận công bố trước đại hội là 62,805 tỷ đồng sẽ phải định giá lại. Và tỷ lệ 22% đủ lớn để nhà đầu tư đã quyết định mua cổ phiếu này bị lỗ do giá cổ phiếu giảm tương ứng theo EPS điều chỉnh.
Trên sàn Hà Nội đã có trường hợp một công ty thu nhập tới 8.000 đồng/cổ phiếu nhưng giá cổ phiếu này trên thị trường chỉ khoảng 20.000 đồng/cổ phiếu. Lý do là HĐQT chỉ quyết định chia cổ tức 16%. Tính về giá trị khoản tiền chia cổ tức còn thấp hơn khoản tiền trích quỹ khen thưởng phúc lợi cho cán bộ nhân viên công ty. Ngay như trường hợp Công ty cổ phần Coteccons, HĐQT đã trình xin trích lập quỹ khen thưởng phúc lợi tới 20% lợi nhuận sau thuế năm 2008. Điều này có nghĩa là thu nhập trên mỗi cổ phiếu của Coteccons giảm 20%. Năm 2008, Coteccons đạt lợi nhuận sau thuế 144 tỷ đồng, vượt 114% kế hoạch lợi nhuận năm. Với số vốn điều lệ 120 tỷ đồng, EPS cổ phiếu Coteccons là 12.000 đồng/cổ phiếu. Sau khi trích lập quỹ khen thưởng phúc lợi thì EPS chỉ còn 9.600 đồng/cổ phiếu.
Đại diện một quỹ đầu tư nhận xét, trong khi nhiều công ty xây lắp khác giảm mạnh lợi nhuận từ 50% đến 80% do phải bù trượt giá nguyên vật liệu xây dựng cho các hợp đồng đã ký trước thời điểm lạm phát tăng cao, việc Coteccons vẫn vượt kế hoạch lợi nhuận là một thành tích đáng khen ngợi. “Nhưng mức trích lập quỹ phúc lợi 20% là hơi nhiều và không được dự kiến trước từ đại hội năm ngoái”, ông này nhận xét. Giám đốc đầu tư quỹ V. chia sẻ, việc các công ty ý thức được khoản họ đề nghị trích thưởng là hợp lý hay không thể hiện sự minh bạch của ban lãnh đạo, ý thức của họ đối với năng lực của bản thân trước cổ đông - những người chủ của công ty.
Ở một số công ty có gốc là công ty quốc doanh, các đại diện phần vốn nhà nước được hưởng lợi nhiều từ việc trích lập quỹ khen thưởng phúc lợi hơn là từ cổ tức nên phương án phân chia lợi nhuận thường không có lợi cho cổ đông. Với số phiếu chi phối, các cổ đông nhà nước dễ dàng thông qua phương án chia lợi nhuận. Nhưng hệ quả là sau đó giá cổ phiếu rớt mạnh. Nói xa hơn thì những vấn đề này sẽ ảnh hưởng đến môi trường đầu tư và là một điểm trừ rất lớn cho các công ty khi nhà đầu tư định giá cổ phiếu.
Để minh bạch về việc trích lập quỹ khen thưởng, phúc lợi, các công ty nên lập ra một tiểu ban độc lập giúp HĐQT hoạch định chính sách này. Tỷ lệ trích lập quỹ nên được ĐHCĐ thông qua từ đầu năm căn cứ trên kế hoạch lợi nhuận đưa ra và khả năng hoàn thành, khả năng thực hiện vượt lợi nhuận của ban điều hành.
Phan Thiết
diễn đàn doanh nghiệp
|
