|
Sử dụng thông tin trong báo cáo tài chính
Bài viết này không bàn về khía cạnh chất lượng kiểm toán ở Việt Nam và tính minh bạch của các báo cáo tài chính được công bố trên thị trường, mà tập trung vào thảo luận một số khía cạnh cơ bản của chế độ kế toán Việt Nam cũng như ảnh hưởng của nó đến thông tin tài chính mà nhà phân tích cần "xử lý" trước khi sử dụng trong định giá cổ phiếu.
Khái quát
Các nhà phân tích cơ bản thường xác định giá trị cổ phiếu bằng quy trình gồm năm bước sau:
- Tìm hiểu ngành nghề kinh doanh: đánh giá triển vọng của ngành nghề, lợi thế cạnh tranh và chiến lược của DN để phát triển ngành nghề đó. Các nhà phân tích sử dụng những thông tin này kết hợp với phân tích báo cáo tài chính để dự đoán triển vọng trong tương lai của DN.
- Dự đoán triển vọng của DN: dự đoán doanh thu, lợi nhuận, dòng tiền và dự đoán tình hình tài chính. Đây là dữ liệu cơ bản cần thiết cho các mô hình định giá cổ phiếu.
- Lựa chọn mô hình định giá thích hợp.
- Sử dụng các dữ liệu dự đoán để định giá cổ phiếu dựa trên mô hình đã chọn.
- Kết luận và đưa ra quyết định đầu tư hoặc khuyến nghị đầu tư.
Chúng ta có thể nhận thấy, thông tin tài chính đóng một vai trò quan trọng trong quy trình xác định giá trị cổ phiếu nêu trên. Thông thường, việc dự đoán triển vọng của DN được thực hiện dựa trên phân tích và đánh giá các thông tin tài chính hiện tại và quá khứ. Vì vậy, chất lượng của thông tin tài chính, phần lớn được phản ánh trong các báo cáo tài chính, có ảnh hưởng đáng kể đến độ tin cậy của kết quả định giá.
Giới hạn của thông tin tài chính trong báo cáo tài chính
Chất lượng của thông tin tài chính được quyết định bởi các yếu tố chính sau:
- Hệ thống kế toán mà DN đang áp dụng trong việc ghi chép giao dịch và lập báo cáo tài chính. Một hệ thống kế toán được xây dựng và ban hành phù hợp với nền kinh tế thị trường sẽ tạo nền tảng để các báo cáo tài chính phản ánh một các nhất quán và đầy đủ về tình hình tài chính và kết quả hoạt động kinh doanh của DN dựa trên các quy ước và nguyên tắc được công nhận rộng rãi.
- Tính minh bạch trong việc lập và trình bày báo cáo tài chính. Các báo cáo tài chính được kiểm toán hoặc soát xét thường có tính minh bạch cao hơn so với các báo cáo tài chính chưa được kiểm toán hoặc chưa được soát xét.
Bài viết này không bàn về khía cạnh chất lượng kiểm toán ở Việt Nam và tính minh bạch của các báo cáo tài chính được công bố trên thị trường, mà tập trung vào thảo luận một số khía cạnh cơ bản của chế độ kế toán Việt Nam cũng như ảnh hưởng của nó đến thông tin tài chính mà nhà phân tích cần "xử lý" trước khi sử dụng trong định giá cổ phiếu.
Lưu ý, khi báo cáo tài chính đã được kiểm toán viên đưa ra ý kiến chấp nhận toàn phần thì điều này có nghĩa là dựa trên các thủ tục kiểm toán, kiểm toán viên xác nhận rằng, các báo cáo tài chính đã phản ánh trung thực và hợp lý tình hình tài chính, kết quả hoạt động kinh doanh và tình hình lưu chuyển tiền tệ của DN dựa trên chế độ kế toán mà DN đang áp dụng. Tuy nhiên, các chế độ kế toán dù được cập nhật thường xuyên cũng khó thể theo kịp sự phát triển của thị trường, vì vậy nhiều nghiệp vụ kinh tế - tài chính khi được hạch toán theo chế độ kế toán hiện hành có thể không phản ánh đúng bản chất thực của nghiệp vụ.
Ngoài ra, khi sử dụng báo cáo tài chính để dự đoán tương lai DN trong định giá cổ phiếu thì nhà phân tích thường có cái nhìn thiên về tài chính và kinh doanh, trong khi đó, các quy định về kế toán thường được xây dựng dựa trên nguyên tắc thận trọng, đôi khi mang tính cứng nhắc. Các thông tin tài chính được trình bày cũng như các báo cáo tài chính được lập dựa trên những dữ liệu về giao dịch đã xảy ra và được phản ánh theo các nguyên tắc quy ước. Ví dụ, phần lớn các ghi chép phản ánh những giao dịch đã phát sinh hoặc hệ quả của giao dịch đã phát sinh dựa trên nguyên tắc "giá vốn", nhưng một số khoản mục lại được thể hiện tại ngày báo cáo theo giá thị trường.
Chính vì vậy, người sử dụng thông tin cần phải tìm hiểu kỹ các nghiệp vụ quan trọng và thực hiện một số điều chỉnh cần thiết để đưa các thông tin tài chính từ số liệu kế toán thuần túy sang một "hình thái mới" để có được bức tranh phù hợp hơn về kết quả hoạt động kinh doanh và tình hình tài chính của DN cho phù hợp với mục đích phân tích và định giá của mình.
Các lưu ý liên quan đến thông tin tài chính trình bày trong báo cáo tài chính
Nhà phân tích cần phải hiểu rõ các thông tin chung liên quan đến nghiệp vụ và số dư, sau đó đi vào các khía cạnh chi tiết để đánh giá tính thích hợp của việc đo lường, đánh giá và ghi chép các nghiệp vụ và số dư này, từ đó đưa ra các quyết định điều chỉnh hoặc sắp xếp lại số liệu tài chính cho phù hợp với mục đích và mô hình phân tích. Sau đây là các khía cạnh cơ bản cần lưu ý:
A. Thuyết minh báo cáo tài chính và công bố thông tin
Khi đọc báo cáo tài chính, nhà phân tích cần lưu ý rằng, có những thông tin rất quan trọng, chỉ có thể tìm thấy được trong phần thuyết minh báo cáo tài chính. Thành phần chủ yếu của thuyết minh báo cáo tài chính bao gồm:
- Thông tin về DN. Phần này nêu những thông tin chung và khái quát về DN. Nhà phân tích cần lưu ý đến phần đặc điểm hoạt động của DN trong năm có ảnh hưởng trọng yếu đến báo cáo tài chính.
- Chuẩn mực và chế độ kế toán, kỳ kế toán và đơn vị tiền tệ sử dụng trong kế toán.
- Các chính sách kế toán đang áp dụng. Phần này nêu các phương pháp kế toán của DN, nó giúp cho nhà phân tích có cái nhìn đầy đủ và rõ ràng hơn về tình hình tài chính và kết quả hoạt động kinh doanh của DN, vì các số liệu kế toán bị ảnh hưởng rất nhiều bởi một phương pháp kế toán mà DN đang áp dụng. Ví dụ như chính sách ghi nhận doanh thu trong hoạt động kinh doanh bất động sản, chính sách khấu hao tài sản cố định…
- Thông tin bổ sung cho các khoản mục trong báo cáo tài chính. Phần này cung cấp thêm chi tiết, các khía cạnh đặc biệt của một khoản mục mà người sử dụng thông tin cần phải biết để hiểu rõ khoản mục đó.
- Những thông tin khác. Phần này thường nằm ở cuối báo cáo tài chính, nhưng nó không kém phần quan trọng. Các thông tin mà nhà phân tích cần lưu ý bao gồm: các khoản nợ tiềm tàng, các cam kết có giá trị lớn, sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán, thông tin về các bên liên quan, thông tin về khả năng hoạt động liên tục, các khoản điều chỉnh số liệu so sánh…
Cần lưu ý rằng, chế độ kế toán Việt Nam quy định khá nhiều về các thông tin cần công bố. Tuy nhiên, nó vẫn đi chậm hơn so với yêu cầu của thị trường. Chẳng hạn như chế độ kế toán Việt Nam chưa quy định về việc công bố thông tin liên quan đến đánh giá và quản lý rủi ro tín dụng, rủi ro lãi suất, rủi ro hối đoái, rủi ro thị trường… Những thông tin này rất quan trọng để đánh giá một DN trong môi trường kinh doanh đang có nhiều thay đổi như hiện nay.
Còn nữa
Ông Võ Trường Sơn hiện đang là Chủ nhiệm kiểm toán cao cấp tại Công ty TNHH Ernst & Young Việt Nam. Ông là Thạc sỹ kinh tế chuyên ngành tài chính, đồng thời là hội viên Hiệp hội Kế toán Công chứng Anh quốc (ACCA), hội viên Hiệp hội Kiểm toán viên hành nghề Việt Nam (VACPA). Ông đã hoạt động trong lĩnh vực kiểm toán và tài chính hơn 12 năm, tích lũy được những kinh nghiệm quý báu liên quan đến thông tin tài chính và việc sử dụng thông tin tài chính. Trong phạm vi bài viết này, ông muốn chia sẻ đến độc giả Báo Đầu tư Chứng khoán một số kinh nghiệm sử dụng thông tin tài chính trong báo cáo tài chính được lập theo chế độ kế toán Việt Nam khi xác định giá trị cổ phiếu.
đtck
|
