|
Chuyển đổi DN 100% vốn Nhà nước: hụt hơi chạy tiến độ!
Năm 2007, đã có 271 DN được xắp xếp, cổ phần hoá được 150 DN, nâng tổng số đơn vị được sắp xếp lên 5.366 DN, riêng cổ phần hoá (CPH) là 3.756 DN. Tuy nhiên, nếu đặt kết quả này trong tổng thể kế hoạch giai đoạn 2007-2010 (cần sắp xếp 1.553 DN, trong đó cổ phần hoá 950 DN (gồm cả 144 công ty TNHH một thành viên), thì hai năm còn lại sẽ phải chạy nước rút để đuổi kịp tiến độ.
Tại Hội nghị sắp xếp và đổi mới doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước hôm nay 23/4, sau những ưu điểm trông thấy, Bộ, ngành nào cũng “kêu” về những lời giải khó của bài toán đổi mới doanh nghiệp.
Chậm chạp CPH: bài ca muôn thuở
Thực tế quá trình CPH ngay cả những đầu tàu là các tổng công ty lớn của Nhà nước đã cho thấy, việc chuyển đổi vẫn theo kiểu “bình mới rượu cũ”, kết quả hoạt động vẫn chưa tương xứng với mức đầu tư của Nhà nước. Chưa kể, tình trạng đá chéo sân của các tập đoàn kinh tế sau khi tiềm lực tài chính được rộng mở, chạy theo sở đoản mà đánh mất cả vai trò chi phối đầu ngành của mình.
Lý giải việc tiến trình CPH với nhiều “đầu tàu” kinh tế còn rất chậm (gần đây là Công ty Nước giải khát bia rượu Hà Nội Habeco), ông Phạm Viết Muôn, Phó Trưởng ban thường trực Ban chỉ đạo đổi mới và sắp xếp doanh nghiệp cho hay: các DN này đa phần đều có quy mô lớn đòi hỏi quá trình CPH phải thận trọng. Tuy nhiên, ông Muôn cũng thừa nhận tình trạng chung là lúng túng: về quyền sử dụng đất, xác định giá trị thương hiệu và lựa chọn cổ đông chiến lược. Thêm vào đó là các tác nhân khách quan khác do năm ngoái có nhiều sửa đổi, bổ sung về CPH và chính sách với lao động dôi dư khiến các DN đều có tâm lý chờ đợi, nhưng khi có Nghị định rồi lại chưa có Thông tư hướng dẫn. Chưa kể việc Thị trường Chứng khoán sụt giảm nặng nề cuối năm 2007 và đầu 2008 khiến nhiều DN buộc phải dãn tiến độ IPO, hoặc khóc dở mếu dở vì kết quả IPO quá thất vọng. Thậm chí, nhiều chuyên gia đã phải lên tiếng về việc tạm hoãn IPO để vực lại thị trường, tránh tổn thất cho nguồn vốn của Nhà nước.
Vai trò chi phối quá lớn của Nhà nước ngay cả ở các DN không thuộc diện cần giữ cổ phần chi phối như các ngành giao thông, xây dựng, khiến các cổ đông chiến lược không còn nhiều cơ hội.
Con số 109 DN trên tổng số 1.530 báo cáo kinh doanh thua lỗ là một thực tế cho thấy việc CPH vẫn đang theo kiểu “chạy gấp” kịp tiến độ Nhà nước yêu cầu, khiến nhiều DNNN vốn yếu về tiềm lực và khả năng đã đuổi không kịp với nền kinh tế thị trường.
Dấu hỏi về năng lực các “Tổng Nhà nước”?
Việc đa dạng hoá lĩnh vực kinh doanh của những tập đoàn kinh tế lớn được xem là khắc phục tình trạng “độc canh”. Nhưng thực tế, những lùm xùm xung quanh vấn đề đá chéo sân của các “Tổng Nhà nước” này hoàn toàn không tươi sáng như những gì báo cáo viên đã trình bày. Đơn cử như việc thiếu điện trầm trọng thời gian gần đây, đang khiến dư luận đặt dấu hỏi về nguồn vốn đầu tư cho ngành điện đã đổ đi đâu? Phải chăng thay vì phát triển ngành mũi nhọn của mình, Tập đoàn điện lực Việt Nam EVN đã rải vốn khắp các lĩnh vực ít có liên quan khác như bất động sản, tài chính cho “bằng anh bằng em”?
Ngay cả Chính phủ cũng đã phải bày tỏ lo ngại việc các Tập đoàn đang rót vốn quá nhiều sang các lĩnh vực nhạy cảm như tài chính, ngân hàng, chứng khoán, bất động sản không chỉ làm phân tán nguồn lực, mà yếu tố rủi ro cao cũng luôn tiềm ẩn.
Theo một số liệu chưa đầy đủ, tính đến hết năm 2007 đã có 16 tập đoàn, Tổng công ty Nhà nước đầu tư vào lĩnh vực ngân hàng với tổng giá trị gần 5 nghìn tỷ đồng, chứng khoán là 316 tỷ đồng, tài chính bảo hiểm là hơn 6,5 nghìn tỷ đồng (tổng vốn đầu tư trên 15 nghìn tỷ đồng). Việc các tập đoàn kiểm soát một số ngân hàng có thể chính là quả bom nổ chậm nếu không biết cách kiểm soát và khả năng phân tích được rủi ro. Và nếu điều này xảy ra thật, tổn thất cho nền kinh tế sẽ không thể đong đếm được.
Tất yếu việc mở rộng kinh doanh sẽ là sự gia tăng số lượng DN thành viên. Minh chứng là so với năm 2006, số lượng công ty con đã tăng 10%, công ty liên kết tăng 39%. Riêng Tập đoàn công nghiệp tàu thủy chỉ trong năm 2007 đã tăng… 43 công ty con, 111 công ty liên kết chỉ trong năm ngoái. Chưa kể việc không đảm bảo năng lực kinh doanh, ngay giữa các công ty thành viên khó tránh khỏi tình trạng cạnh tranh không lành mạnh lẫn nhau.
Nhiều quan chức đã phải thừa nhận, quy mô các tập đoàn kinh tế lớn của Việt Nam vẫn chỉ ở mức “ở nhà nhất mẹ nhì con”, còn rất xa mới có thể trở thành DN cạnh tranh trên trường quốc tế.
Thêm vào đó, việc chuyển đổi các công ty thành công ty TNHH một thành viên cũng rơi vào tình cảnh không đủ sức chạy theo tiến độ. Thậm chí, nhiều doanh nghiệp không đủ quy mô vốn (dưới 30 tỷ đồng) như các công ty thuỷ nông nhỏ rất khó thu hút vốn vẫn phải chuyển đổi mô hình. 66% Chủ tịch công ty lại kiêm Tổng giám đốc nên “vỏ” thì đã chuyển, nhưng hơi hướng bao cấp Nhà nước là quản trị doanh nghiệp thì vẫn thế.
Theo một chuyên gia kinh tế, cần phải thay đổi tư duy về việc chuyển đổi DN hay CPH hiện nay, không cứ chạy theo số lượng đạt yêu cầu Nhà nước là xong chuyện được.
tổ quốc
|
