|
Doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu: Mua “lẻ” hàng tỉ USD!
Các doanh nghiệp (DN) nhà nước nhập khẩu xăng dầu hiện vẫn không tham gia thị trường kỳ hạn nhằm giảm thiểu rủi ro khi giá xăng dầu thế giới biến động. Hàng năm, họ vẫn "mua lẻ" hàng tỉ USD.
“Chợ” chính của mặt hàng xăng dầu trên thế giới, theo các chuyên gia là hai sàn giao dịch tập trung về năng lượng lớn nhất là NYMEX tại New York (Mỹ) và IPE tại London (Anh). Thông qua các nhà môi giới, khách hàng có thể mua hoặc bán các hợp đồng dầu, gas… cho các thời hạn giao hàng trong tương lai với mục đích để chốt trước giá hợp đồng và tất toán trước khi đáo hạn.
Đứng ngoài “chợ” thế giới
Doanh nghiệp Việt Nam chưa tham gia vào các thị trường kể trên. Theo trung tâm Thông tin thương mại, bộ Công thương, doanh nghiệp Việt Nam hiện vẫn phải mua của Singapore, Đài Loan và Hàn Quốc.
Cách khác để giảm rủi ro trong việc kinh doanh xăng dầu là hình thức thoả thuận giữa người mua và người bán về các điều khoản giá nhất định cho một hàng hoá nhất định. Phổ biến nhất hiện nay là hợp đồng hoán đổi giá hàng hoá.
Theo đó bên mua và bên bán, một bên nhận giá cố định và một bên nhận giá thả nổi căn cứ theo chỉ số giá công bố của các công ty kinh doanh nhiên liệu lớn trên thế giới như Platts, APPI, CP… Thị trường dầu khí được coi là thị trường có giá biến động rất lớn nên hầu hết các giao dịch đều dựa trên giá thả nổi. Nghiệp vụ này cho phép DN cố định được lợi nhuận của mình, biến những yếu tố không dự đoán được thành các yếu tố cố định. Các doanh nghiệp nhập khẩu xăng dầu trong nước cũng chưa áp dụng được công cụ này để phòng tránh rủi ro, mặc dù trong nước đã có một số ngân hàng thương mại sẵn sàng cung cấp dịch vụ cho DN tham gia thị trường kỳ hạn với những mặt hàng thuộc về năng lượng.
Vì sao?
Các doanh nghiệp nhập khẩu xăng dầu trong nước vẫn không mặn mà với việc tham gia thị trường kỳ hạn để phòng tránh rủi ro. Một trong những nguyên nhân đó là do thị trường năng lượng Việt Nam chưa mở, sức ép về cạnh tranh chưa cao. Đi đôi với việc này, các DN trong ngành vẫn còn độc quyền và hưởng nhiều ưu đãi từ nhà nước.
Chuyên viên kinh tế Nguyễn Quang A cho rằng: “Đối với những DN nhà nước, việc khuyến khích họ tham gia thị trường kỳ hạn là rất mờ nhạt. Những DN độc quyền xăng dầu không có động lực để làm việc này, nếu có họ cũng làm vì trách nhiệm vì nghĩa vụ do nhà nước giao, chứ không vì túi tiền của họ”.
Ông Nguyễn Quang A còn cho rằng: “Giao dịch xăng dầu có hoa hồng không nhỏ, nên việc doanh nghiệp sẵn sàng nhập khẩu xăng dầu với mức giá cao là chuyện... bình thường”. Vấn đề không chỉ là kỹ năng quản trị. “Ví dụ trình độ quản trị cao, nhưng thể chế không tạo ra những khuyến khích đúng cũng sẽ vô nghĩa”, một chuyên gia phân tích.
Những thể chế xã hội này là từ áp lực của người tiêu dùng, nhân viên của công ty, cổ đông, báo chí… là động lực để các DN thay đổi. Không thể cứ bán xăng dầu với mức giá cao mãi, khi hoàn toàn có thể tham gia thị trường kỳ hạn để tránh rủi ro. Và để làm được điều này chỉ có một cách duy nhất là tạo ra một thị trường xăng dầu có tính cạnh tranh thật sự. Chắc chắn trong bối cảnh này, nếu một doanh nghiệp chỉ tăng giá xăng 1.500 đồng/lít, người dân sẽ mua xăng của doanh nghiệp này, chứ không mua ở những doanh nghiệp có mức tăng 1.700 đồng/lít.
Việt Nam sẽ mở cửa thị trường năng lượng theo lộ trình của WTO, chắc chắn kiểu kinh doanh “mua lẻ” hàng tỉ USD xăng dầu như kể trên không thể tồn tại lâu.
SGTT
|
