|
Châu Á đối mặt với cú sốc tài chính mới
Cuộc khủng hoảng tài chính - tiền tệ châu Á 1997 - 1998 đã khiến cho thị trường vốn toàn cầu bấp bênh, dòng vốn quốc tế nhanh chóng rút khỏi khu vực, gây tác động nghiêm trọng cho các nền kinh tế châu Á.
Năm 1998, GDP thực tế trên đầu người của Indonesia, Malaysia, Hàn Quốc và Thái Lan đều giảm trung bình 11% và hàng triệu người bị mất việc làm. Thái Lan và Indonesia - hai nước bị ảnh hưởng nặng nhất với mức sụt giảm GDP trong giai đoạn 1997-2002 ước khoảng 35% so với mức tăng trưởng tiềm tàng dựa trên nhịp độ trước đó và mức giảm này tồi tệ ngang với mức giảm sản lượng giai đoạn Đại suy thoái hồi đầu thập niên 30 của thế kỷ trước ở Mỹ.
Mười năm sau đó, các thị trường tài chính châu Á phát triển trở lại và khu vực này lại trở nên hấp dẫn toàn thế giới. Trong 3 năm qua, các nền kinh tế mới nổi châu Á đã tăng trưởng với tốc độ trung bình 8%/năm, thậm chí còn nhanh hơn giai đoạn trước khủng hoảng.
Một số nhà bình luận tin rằng, tất cả những thành quả này là nhờ công cuộc cải tổ và tái cơ cấu, những nước nạn nhân của cuộc khủng hoảng hiện trở nên năng động và có khả năng đàn hồi hơn bao giờ hết. Tuy nhiên, các nhà lãnh đạo kinh tế vẫn lo ngại khả năng xảy ra cuộc khủng hoảng khác.
Bộ trưởng Tài chính thứ hai Singapore Tharman Shanmugaratnam đã cảnh báo về một cú sốc tài chính tiếp theo. Ông Shanmugaratnam cho rằng, tâm trạng tự phụ, tự mãn có thể là đe dọa lớn nhất tới sự phồn thịnh của châu Á. Ông nói: “Lợi suất thấp lâu dài và môi trường tài chính tiền tệ ổn định đã gây nên tâm trạng tự phụ, tự mãn của mọi người, dễ coi nhẹ những rủi ro không ngừng tích luỹ trong thị trường tài chính tiền tệ”.
Tại cuộc hội thảo với chủ đề “Châu Á đang hướng về phía trước: 10 năm sau khủng hoảng”, Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) cũng cảnh báo châu Á đang phải đối mặt với cú sốc tài chính mới mặc dù đã phục hồi đáng kể sau cuộc khủng hoảng năm 1997. Chủ tịch ADB Haruhiko Kuroda kêu gọi các nền kinh tế châu Á tăng cường hợp tác và hội nhập để khu vực có thể đối phó với những biến động từ bên ngoài.
Theo ông Kuroda, môi trường kinh tế toàn cầu và mạng lưới sản xuất xuyên biên giới ngày càng mở rộng cùng với những tiến bộ trong lĩnh vực công nghệ thông tin đã giúp các nhà lãnh đạo khu vực nhận thức được sự cần thiết của việc cùng nhau hợp tác nhằm tạo khả năng đối phó tốt hơn với những rủi ro cả từ bên trong và bên ngoài.
Tại hội thảo, Bộ trưởng Tài chính Thái Lan Chalongphob Sussangkarn nhấn mạnh rằng, cuộc khủng hoảng đã dẫn tới những cải cách kinh tế và tài chính quan trọng trong khu vực. Những chính sách được thực hiện thời gian qua đã tăng thêm sức mạnh cho các tổ chức tài chính cũng như nâng cao khả năng đối phó với những rủi ro. Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo rằng, hiện vẫn còn tồn tại nhiều nguy cơ, do đó chính phủ các nước trong khu vực cần theo dõi chặt chẽ xu hướng biến động tài chính vĩ mô.
Các nền kinh tế châu Á tuy có thể vượt qua cuộc khủng hoảng tài chính 1997- 1998 nhưng hiện đang đối mặt với các thách thức mới như sự chênh lệch về thu nhập, biến đổi khí hậu, tham nhũng và xuống cấp về môi trường. Đó cũng chính là những lời cảnh báo trong báo cáo dưới tiêu đề “Đông Á phục hưng: Ý tưởng về tăng trưởng, thách thức từ thành công kinh tế của Đông Á” của Ngân hàng Thế giới (WB).
Một thay đổi lớn trong thập kỷ qua chính là sự trỗi dậy của Trung Quốc với tư cách là một cường quốc kinh tế. Trung Quốc cũng chính là nước ít chịu tác động của cuộc khủng hoảng 1997 - 1998 nhờ sự kiểm soát hệ thống tài chính chặt chẽ. Leong H. Liew, chuyên gia về kinh doanh của châu Á thuộc trường Đại học Griffith của Australia, nhận xét: “Quyết định của Trung Quốc không phá giá đồng nội tệ (vào lúc cao điểm của cuộc khủng hoảng) chắc chắn đã nâng danh tiếng của quốc gia này như là một công dân quốc tế có trách nhiệm. Cuộc khủng hoảng cũng củng cố quyết tâm của Trung Quốc không mở cửa khu vực tài chính quá nhanh”.
Nhà kinh tế Nouriel Roubini thuộc Roubini Global Economics đặt câu hỏi: Liệu Trung Quốc có thể là nguồn gốc gây ra cuộc khủng hoảng tiếp theo?
Quả thực, việc không phá giá đồng nội tệ đã giúp ngăn cản phản ứng dây chuyền giúp cho tình hình khu vực lúc đó bớt tồi tệ hơn. Nhưng cũng chính vì thế mà Trung Quốc có thể rút ra một bài học sai lầm, đó là giữ ổn định tỷ giá hối đoái và xây dựng nguồn dự trữ khổng lồ. Chính sách tiền tệ lỏng và lãi suất thấp của Trung Quốc có thể khuyến khích việc chuyển một lượng tiền khổng lồ vào TTCK.
Nếu bong bóng giá cổ phiếu của Trung Quốc tan vỡ thì hậu quả kinh tế ở nước này có thể nhẹ do sở hữu cổ phiếu của Trung Quốc tương đối thấp. Tuy nhiên, các nhà đầu tư lo ngại sẽ xảy ra một đợt rút tiền ồ ạt khỏi các TTCK châu Á khác.
Mặc dù châu Á hiện đang sở hữu một lượng dự trữ ngoại tệ lớn có thể hạn chế sự sụp đổ vốn nghiêm trọng. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng, châu Á cần phải thiết lập quỹ tiền tệ riêng, nếu muốn đương đầu với các cơn sốc tài chính trong tương lai tương tự như cuộc khủng hoảng từng làm chao đảo cả khu vực này cách đây 10 năm.
Tại hội thảo do ADB tổ chức ngày 2/7 tại Manila, Bộ trưởng Tài chính Thái Lan Chalongphob Sussangkarn cho biết, kể từ cuộc khủng hoảng năm 1997, “việc thành lập quỹ tiền tệ châu Á chỉ đạt được những bước tiến không đáng kể”. Theo ông, Diễn đàn ASEAN+3, gồm 10 nước Đông Nam Á và các đối tác thương mại then chốt là Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc, nên tập trung thảo luận “việc khai thác các nguồn lực đa phương” để ngăn chặn sự lặp lại của cuộc khủng hoảng tài chính châu Á 1997 - 1998.
Ngoài việc tăng cường tích luỹ lượng vốn dự trữ lớn, chính phủ các nước Đông Á nên tạo sự mềm dẻo hơn cho các nền kinh tế và các ngân hàng có khả năng mau phục hồi để đối phó tốt hơn với những bất ổn trong tương lai. Các nước cần có chính sách tỷ giá hối đoái linh hoạt hơn, hướng tới mức tăng trưởng dựa vào nhu cầu trong nước thay vì xuất khẩu. Các chính phủ cũng cần phải khôi phục lòng tin kinh doanh và tạo môi trường đầu tư lành mạnh. Châu Á đã từng làm tốt hơn mong đợi trong 10 năm qua và bây giờ vẫn có thể làm tốt hơn nữa.
TTXVN
|
