|
Nhân lên bội lần
Chỉ vài tháng sau khi vào WTO, đến nay chúng ta đã cảm nhận được nhiều tác động cả trực tiếp lẫn gián tiếp, cả tích cực lẫn không như ý muốn. Điều quan trọng hơn, những tác động xấu tốt này đã được nhân lên nhiều lần phụ thuộc vào túi tiền và kỹ năng của người chịu tác động.
Lấy ví dụ thị trường chứng khoán. Ai cũng phải thừa nhận sự phát triển vượt bậc của thị trường chứng khoán thời gian vừa qua có tác động rất lớn của việc Việt Nam trở thành thành viên WTO. Nhưng câu chuyện trở thành tỉ phú cổ phiếu trong thời gian ngắn, nếu có thật chăng, cũng chỉ xảy ra cho người có tiền, có sẵn thật nhiều tiền để chơi chứng khoán. Chuyện các bà nội trợ hay bà bán chuối chiên trúng cổ phiếu là chuyện tiếu lâm thời hậu WTO mà thôi.
Sau này nếu thị trường địa ốc sôi động trở lại thật sự, giá nhà tăng cao vùn vụt thì người hưởng lợi cũng chính là người có tiền. Người chưa có nhà lúc đó sẽ thấy giấc mơ sở hữu căn nhà càng xa vời hơn bao giờ hết.
Nhân lực đang khan hiếm. Người có chuyên môn cao có thể đòi mức lương vài ngàn đôla, chuyện khó lòng tưởng tượng nổi với công nhân đang hưởng mức lương trên mức tối thiểu vài chục đôla một chút.
Ở hướng ngược lại, kỳ vọng WTO đang thúc đẩy nền kinh tế phát triển nóng và kèm theo nó là những vấn nạn như thiếu điện, cơ sở hạ tầng ngổn ngang, ô nhiễm ngày càng tăng. Thế nhưng người nghèo vẫn là người hứng chịu các thiệt thòi này lớn hơn người khác. Đơn giản là vì họ không thể hóa giải các tác động tiêu cực bằng người có nhiều nguồn lực trong tay.
Cơn sốt chứng khoán kéo theo cơn sốt cổ phần hóa doanh nghiệp. Đã có nhiều người nói về mặt trái của việc này như công nhân dễ bị sa thải để doanh nghiệp mới làm ra lãi cho cổ đông; nhân viên bán non cổ phiếu vì không có tiền mua để cất giữ như người giàu. Thậm chí ngay cả bảo hiểm y tế cũng phải cân nhắc và có lúc ngưng chuyện bảo hiểm y tế tự nguyện vì thu không đủ chi. Bệnh viện, trường đại học lại lăm le cổ phần hóa, lúc đó liệu dưới áp lực của thị trường và cổ đông thì chúng có đóng đúng vai trò xã hội hóa hay không?
Những chuyện này đã được lường trước, đã được cảnh báo từ trước khi Việt Nam vào WTO. Và chúng là những hệ lụy phải chấp nhận trong bước đường phát triển bình thường. Tuy nhiên, chính ở đây vai trò của Nhà nước là cần thiết hơn bao giờ hết. Chúng ta thường nói không thể tăng trưởng bằng mọi giá, không thể để ước muốn xây dựng một xã hội bình đẳng lụi tàn. Sự phân hóa giàu nghèo sẽ dẫn tới những hệ lụy cho xã hội mà các nước phải mất nhiều năm và công sức để hóa giải. Tương lai phát triển ổn định và bền vững cho tất cả mọi người dân tùy thuộc vào các quyết sách ngay từ hôm nay.
Lấy ví dụ, thay vì bán cổ phần cho nhân viên ở những công ty cổ phần hóa, tại sao không nghĩ đến phương thức trao cho họ quyền mua cổ phiếu với giá xác định để khi cổ phiếu lên đến giá họ kỳ vọng, họ có quyền được bán. Thậm chí vẫn có thể lấy tiền thu được từ cổ phần hóa, phát không cổ phiếu cho công nhân, loại cổ phiếu không được mua bán trong một thời gian nhất định.
Đã đến lúc chọn lọc dự án để cấp phép - ví dụ đánh thuế môi trường thật nặng những doanh nghiệp nào sẽ gây ô nhiễm môi trường. Tiền đó sẽ dành cho việc xử lý môi trường triệt để ở những khu công nghiệp, khu chế xuất. Tại sao không nghĩ đến việc thu phí giao thông xe hơi cao gấp bội lần để hạn chế nạn kẹt xe ngày càng trầm trọng ở các đô thị?
Vấn đề không phải là những chính sách cụ thể - vì với sự nghiên cứu nghiêm túc, những chính sách như thế không khó hình thành. Vấn đề là sự quyết tâm trả giá bằng một sự sút giảm nhất định trong các chỉ số phát triển kinh tế và mối quan tâm thật sự vì người nghèo, người không có nguồn lực đang rất cần sự hỗ trợ để được hưởng thành quả chung của đất nước.
Tuổi trẻ
|
