|
Trái phiếu xanh công trình: Giải pháp vốn cho bất động sản xanh
Trái phiếu xanh công trình đang là công cụ tài chính chiến lược thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của bất động sản xanh. Nhờ hành lang pháp lý hoàn thiện và các chính sách ưu đãi, doanh nghiệp có thể dễ dàng huy động vốn dài hạn, đồng thời nâng cao giá trị dự án qua việc tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải carbon. Đây được xem là động lực quan trọng đưa bất động sản Việt Nam hướng đến phát triển bền vững.
Bối cảnh phát triển
Thị trường trái phiếu xanh toàn cầu đang cho thấy sự phát triển mạnh mẽ. Theo dự báo mới nhất của Moody's vào tháng 01/2025, tổng giá trị phát hành trái phiếu bền vững toàn cầu sẽ duy trì ở mức 1 ngàn tỷ USD trong năm 2025, đánh dấu năm thứ 5 liên tiếp đạt mốc này[1]. Trong đó, trái phiếu xanh tiếp tục chiếm tỷ trọng lớn nhất với dự kiến đạt 620 tỷ USD, tăng nhẹ so với năm 2024[2].
Tại khu vực Đông Nam Á, thị trường này đã phát triển khá sôi động với tổng giá trị phát hành từ các ngân hàng tại Indonesia, Malaysia và Thái Lan đạt hơn 43 tỷ USD trong 5 năm qua. Tuy nhiên, Việt Nam mới chỉ phát hành được 216 triệu USD trái phiếu xanh trong cùng giai đoạn[3]. Dù nhu cầu vốn cho phát triển công trình xanh đang tăng mạnh, nhưng trên thực tế, số lượng doanh nghiệp bất động sản tham gia phát hành trái phiếu xanh vẫn còn rất hạn chế. Theo thống kê, trong giai đoạn 2016-2024, chỉ có một số ít doanh nghiệp bất động sản phát hành trái phiếu xanh như BIM Land (phát hành 101 triệu USD) và Vinpearl (425 triệu USD)[4]. Đặc biệt, năm 2023, BIM Land và công ty con Thanh Xuân đã phát hành trái phiếu bền vững đầu tiên bằng nội tệ trị giá 3.5 ngàn tỷ đồng (khoảng 150 triệu USD) với sự hỗ trợ của IFC[5]. Điều này cho thấy, mặc dù xu hướng bất động sản xanh đang phát triển mạnh, nhưng việc huy động vốn qua trái phiếu xanh vẫn còn nhiều dư địa để mở rộng.
Theo đánh giá của các chuyên gia, tiềm năng phát triển trái phiếu xanh tại Việt Nam là rất lớn. Báo cáo của World Bank cho thấy để đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, Việt Nam cần khoảng 368 tỷ USD đầu tư đến năm 2040[6]. Riêng lĩnh vực xây dựng xanh được dự báo có thể thu hút khoảng 80 tỷ USD[7]. Đáng chú ý, số lượng công trình xanh tại Việt Nam đã tăng đột biến trong năm 2024 với 163 công trình được chứng nhận, gấp đôi so với năm 2023.
Tính đến nay, cả nước đã có 559 công trình xanh được chứng nhận[8], vượt xa mục tiêu ban đầu là 80 công trình vào năm 2025. Điều này cho thấy nhu cầu vốn cho phát triển công trình xanh sẽ tiếp tục tăng mạnh trong thời gian tới.
Thực trạng phát triển công trình xanh tại Việt Nam
Thị trường công trình xanh tại Việt Nam đang có sự tăng trưởng vượt bậc. Tính đến đầu năm 2025, cả nước đã có 559 công trình với tổng diện tích sàn 13.6 triệu m2 được chứng nhận xanh, vượt xa mục tiêu ban đầu là 80 công trình vào năm 2025. Năm 2024 đánh dấu sự bùng nổ của công trình xanh với 163 công trình được chứng nhận, gấp 2.1 lần so với năm 2023 và gấp 3 lần so với năm 2022. Trong đó, chứng chỉ EDGE chiếm tỷ trọng lớn nhất với 41.8% (258 dự án), theo sau là LEED với 39.5% (208 dự án).
Về phân bố địa lý, TP.HCM dẫn đầu với 3.4 triệu m2 sàn đạt chứng nhận xanh, tiếp theo là Hà Nội với 2.16 triệu m2 và Bình Dương với 1.59 triệu m2. Đáng chú ý, phân khúc công nghiệp xanh chiếm tỷ trọng lớn nhất với 56.5%, theo sau là văn phòng xanh (15.6%) và chung cư xanh (14.2%)[9].
Trong lĩnh vực văn phòng, dự kiến trong năm 2025, khoảng 10% các tòa nhà văn phòng tại Hà Nội sẽ là văn phòng xanh, tập trung chủ yếu ở phân khúc hạng A. Riêng thị trường Hà Nội sẽ có thêm 480,723m2 sàn từ 19 dự án đến năm 2026, trong đó văn phòng hạng A chiếm 75% với 14 dự án[10].
Khung pháp lý và chính sách hỗ trợ
Khung pháp lý về trái phiếu xanh tại Việt Nam đã được hoàn thiện đáng kể thông qua nhiều văn bản quan trọng. Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 đã đặt nền tảng pháp lý cơ bản, đặc biệt tại Điều 150 quy định trái phiếu xanh là công cụ huy động vốn cho các hoạt động bảo vệ môi trường. Nghị định 08/2022/NĐ-CP hướng dẫn chi tiết việc phát hành trái phiếu xanh, bao gồm mục đích sử dụng vốn, nguyên tắc quản lý nguồn tiền và chế độ công bố thông tin. Đặc biệt, các dự án đầu tư công sử dụng nguồn vốn từ trái phiếu xanh được ưu tiên bố trí đủ vốn theo tiến độ thực hiện.
Về chính sách ưu đãi, Thông tư 101/2021/TT-BTC quy định giảm 50% mức giá dịch vụ cho chủ thể phát hành và nhà đầu tư trái phiếu xanh, bao gồm: đăng ký niêm yết, quản lý niêm yết, giao dịch, đăng ký chứng khoán và lưu ký chứng khoán. Bộ Tài chính đang nghiên cứu thêm các chính sách ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế thu nhập cá nhân đối với các nguồn thu từ trái phiếu xanh.
Đồng thời, Bộ cũng đang phối hợp với các bộ ngành xây dựng Đề án phát hành thí điểm trái phiếu chính phủ xanh tại thị trường trong nước[11]. Theo báo cáo của World Bank, để thực hiện lộ trình tăng trưởng xanh đến năm 2040, Việt Nam cần thêm khoảng 6,8% GDP đầu tư hàng năm, tương đương 368 tỷ USD. Trong đó, dự kiến khoảng 59 tỷ USD sẽ được đầu tư vào năng lượng tái tạo và 80 tỷ USD vào lĩnh vực công trình xanh[12].
Ảnh minh hoạ
|
Cơ hội và thách thức
Thị trường xây dựng xanh đang dần khẳng định vị thế khi quy mô toàn cầu được dự báo sẽ tăng mạnh từ 588.37 tỷ USD vào năm 2024 lên 646.81 tỷ USD năm 2025, với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) 9.9%[13]. Nhiều dự báo còn lạc quan hơn khi cho rằng thị trường có thể đạt gần 1.1 ngàn tỷ USD với CAGR 10.82% vào năm 2030, cho thấy xu hướng phát triển này không chỉ bền vững mà còn đầy tiềm năng về lợi nhuận dài hạn[14].
Tại Việt Nam, ngành xây dựng đang chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ, với tốc độ tăng trưởng dự kiến đạt 7% trong giai đoạn 2024-2027. Chỉ riêng năm 2023, ngành này đã đạt giá trị 95.8 tỷ USD, đồng thời thu hút tới 37 tỷ USD vốn FDI, tăng 32% so với năm trước. Theo đánh giá của IFC, công trình xanh là mảng có khả năng đón dòng vốn đầu tư lên đến 80 tỷ USD trong những năm tới, nhờ vào sự quan tâm ngày càng lớn của nhà đầu tư quốc tế[15].
Tuy nhiên, xây dựng xanh không phải là cuộc đua dễ dàng. Thách thức lớn nhất nằm ở chi phí ban đầu, vốn cao hơn từ 3-8% so với các công trình thông thường. Điều này khiến nhiều doanh nghiệp lo ngại về hiệu quả ngắn hạn, đặc biệt khi phải đối mặt với áp lực tài chính.
Song, các chuyên gia khẳng định rằng, lợi ích kinh tế mà công trình xanh mang lại vượt xa khoản đầu tư ban đầu. Các công trình xanh có thể giúp tiết kiệm từ 15-30% chi phí năng lượng, đồng thời giảm 30-35% lượng khí thải carbon nhờ sử dụng công nghệ và thiết kế thân thiện với môi trường.
Ngoài ra, các giải pháp quản lý nước và chất thải hiệu quả còn giúp tiết kiệm 30-50% lượng nước sử dụng và giảm đến 50-70% chi phí xử lý chất thải[16]. Minh chứng điển hình là dự án Meraki Ecopark, nơi chỉ cần khoản đầu tư 2,8 tỷ đồng nhưng đã tiết kiệm gần 4 tỷ đồng tiền điện mỗi năm nhờ cải tiến công nghệ và thiết kế thông minh. Thời gian hoàn vốn chưa đầy một năm cho thấy xây dựng xanh hoàn toàn có thể là hướng đi khả thi, nếu doanh nghiệp biết tối ưu chi phí và tận dụng những hỗ trợ về chính sách[17].
Giải pháp và định hướng phát triển
Để thúc đẩy thị trường trái phiếu xanh công trình, Việt Nam cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, từ khung pháp lý, danh mục phân loại đến chính sách ưu đãi và cơ chế triển khai thực tiễn.
Về khung pháp lý, Bộ Tài nguyên và Môi trường đang hoàn thiện dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về tiêu chí môi trường và quy trình xác nhận dự án đủ điều kiện phát hành trái phiếu xanh, nhằm tạo cơ sở pháp lý minh bạch, thúc đẩy thị trường phát triển ổn định. Đồng thời, danh mục phân loại xanh đang được điều chỉnh, giảm từ 80 xuống 50 dự án, tập trung vào 7 lĩnh vực trọng điểm, phù hợp với mã ngành kinh tế và thực tiễn đầu tư xanh trong nước[18]. Doanh nghiệp cần tích hợp các tiêu chí công trình xanh ngay từ giai đoạn thiết kế để đáp ứng điều kiện phát hành trái phiếu xanh. Việc ưu tiên các chứng nhận quốc tế như LEED, EDGE hoặc BREEAM sẽ giúp gia tăng cơ hội huy động vốn hiệu quả, đặc biệt khi các yêu cầu kỹ thuật từ nhà đầu tư và tổ chức phát hành ngày càng khắt khe.
Chính sách ưu đãi là một yếu tố quan trọng giúp khuyến khích doanh nghiệp tham gia phát hành trái phiếu xanh. Hiện tại, một số ưu đãi đáng chú ý đã được triển khai như giảm 50% giá dịch vụ chứng khoán cho cả nhà phát hành và nhà đầu tư trái phiếu xanh, ưu đãi thuế thu nhập cá nhân và doanh nghiệp, cùng với việc ưu tiên phân bổ vốn cho các dự án công sử dụng nguồn vốn này[19].
Ngoài ra, việc xây dựng Khung phân loại xanh quốc gia, dự kiến hoàn thành vào năm 2025, sẽ đóng vai trò như kim chỉ nam cho doanh nghiệp và các thành viên thị trường. Khung này vừa hỗ trợ định hướng phát triển, vừa đảm bảo sự hài hòa giữa yêu cầu trong nước và thông lệ quốc tế, tạo nền tảng vững chắc cho sự tăng trưởng dài hạn của thị trường trái phiếu xanh.
Triển vọng tương lai
Trái phiếu xanh công trình đang mở ra những cơ hội mới cho thị trường bất động sản Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh phát triển bền vững trở thành ưu tiên hàng đầu. Dự báo trong năm 2025, bất động sản xanh tại các đô thị lớn và phân khúc văn phòng sẽ tăng trưởng mạnh, với số lượng công trình xanh có thể tăng gấp đôi nhờ sự quan tâm ngày càng lớn từ Chính phủ, nhà đầu tư và người dân.
Việc huy động vốn thông qua trái phiếu xanh vừa tạo điều kiện cho các chủ đầu tư nâng cao giá trị dự án, vừa giúp đáp ứng nhu cầu sống và làm việc trong các không gian xanh, tiết kiệm năng lượng và thân thiện với môi trường.
Với tổng giá trị phát hành trái phiếu xanh của Việt Nam giai đoạn 2016-2024 đạt gần 33.5 ngàn tỷ đồng, riêng năm 2024 là 6.9 ngàn tỷ đồng, tốc độ tăng trưởng 171% trong năm qua cho thấy dòng vốn này đang ngày càng được chú trọng và có tiềm năng bứt phá hơn nữa trong những năm tới[20].
Năm 2025 được kỳ vọng sẽ là bước ngoặt khi các cơ chế khuyến khích và khung pháp lý phát triển mạnh mẽ. Các chính sách ưu đãi về thuế thu nhập và giảm chi phí dịch vụ chứng khoán sẽ tạo thêm động lực cho doanh nghiệp phát hành trái phiếu xanh. Bên cạnh đó, các định chế đầu tư chuyên nghiệp như quỹ đầu tư và công ty bảo hiểm dự kiến sẽ gia tăng rót vốn, giúp cải thiện thanh khoản và nâng cao chiều sâu của thị trường.
Sự ra đời của các sản phẩm trái phiếu mới như trái phiếu chuyển đổi hay trái phiếu liên kết bền vững hứa hẹn cung cấp thêm các lựa chọn tài chính linh hoạt cho doanh nghiệp bất động sản. Nhờ vậy, các dự án xanh dễ dàng huy động vốn, đồng thời đáp ứng xu hướng phát triển bền vững, mở ra tiềm năng lớn cho tăng trưởng và nâng cao giá trị tài sản dài hạn.
[1] https://www.esgtoday.com/moodys-predicts-1-trillion-sustainable-bond-market-in-2025-despite-political-headwinds/
[2] https://carboncredits.com/sustainable-bonds-in-2025-could-be-a-1-trillion-market-moody-says/
[3] https://www.mckinsey.com/industries/financial-services/our-insights/can-vietnamese-banks-seize-the-green-bond-opportunity
[4] https://doanhnghieptiepthi.vn/thi-truong-trai-phieu-xanh-dang-am-dan-161241124175946334.htm
[5] https://www.ifc.org/en/pressroom/2023/vietnams-first-local-currency-sustainability-linked-bonds-to-boost-economy-support-climate-goals
[6] https://en.nhandan.vn/transforming-financial-mechanism-for-net-zero-post138298.html
[7] https://www.vgbc.vn/en/promoting-green-building-in-vietnam-and-lessons-learnt-from-europe/
[8] https://vneconomy.vn/vietnams-green-building-certifications-sharply-increase-exceeding-targets.htm
[9] https://moitruong.net.vn/viet-nam-co-559-cong-trinh-xanh-80818.html
[10] https://vneconomy.vn/van-phong-xanh-noi-len-nhu-mot-xu-huong-cua-thi-truong-bat-dong-san.htm
[11] https://thoibaotaichinhvietnam.vn/thi-diem-trai-phieu-chinh-phu-xanh-146605.html
[12] https://tapchitaichinh.vn/hoan-thien-khung-phap-ly-phat-trien-thi-truong-trai-phieu-xanh-tai-viet-nam.html
[13] https://www.thebusinessresearchcompany.com/report/green-building-global-market-report
[14] https://www.mordorintelligence.com/industry-reports/green-building-market
[15] https://www.trade.gov/market-intelligence/vietnam-green-building-outlook
[16] https://en.sggp.org.vn/vietnam-must-have-more-green-buildings-ministry-of-construction-post112667.html
[17] https://www.vietnam.vn/en/can-bang-chi-phi-cho-cong-trinh-xanh/
[18] https://vneconomy.vn/de-xuat-phuong-an-xac-nhan-du-an-dau-tu-thuoc-danh-muc-phan-loai-xanh.htm
[19] https://www.vietnamplus.vn/ky-vong-su-but-pha-cua-thi-truong-trai-phieu-xanh-trong-nam-2025-post1010029.vnp
[20] https://tapchitaichinh.vn/dong-luc-phat-trien-thi-truong-trai-phieu-xanh-viet-nam-nam-2025.html
Nguyễn Nhiều Lộc
FILI - 14:00:00 24/02/2025
|
