|
Ngành gạo 2024: Xuất khẩu "vàng ròng", lợi nhuận "hạt cát"
Xuất khẩu gạo năm 2024 lập đỉnh về giá trị, nhưng lợi nhuận của doanh nghiệp thực tế chỉ như "hạt cát" giữa cơn sóng lớn. Áp lực chi phí, biên lợi nhuận thấp và những khó khăn nội tại khiến ngành gạo rơi vào nghịch lý "bán nhiều nhưng chưa chắc có lời".
Xuất khẩu gạo rực rỡ
Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan, Việt Nam xuất khẩu 9.03 triệu tấn gạo trong năm 2024, đạt giá trị 5.67 tỷ USD, tăng lần lượt 11.1% và 21.2% so với năm 2023. Đây là những con số kỷ lục của ngành gạo Việt Nam, đồng thời 2024 cũng là năm thứ 5 liên tiếp kim ngạch xuất khẩu gạo ghi nhận tăng trưởng dương.
Gạo Việt Nam chủ yếu được xuất khẩu sang các nước ASEAN, chiếm 71% tổng lượng xuất khẩu, tương đương trên 6.4 triệu tấn, tăng 31% so với năm trước. Trong đó, Philippines là thị trường lớn nhất với hơn 4.2 triệu tấn, tăng 34.7%.
Giá gạo xuất khẩu bình quân năm 2024 cũng đạt mức kỷ lục 627 USD/tấn, tăng 9.1% so với năm trước. Trong 9 tháng đầu năm, giá gạo nội địa duy trì ở mức cao nhưng giảm mạnh vào quý 4/2024 do nhu cầu chững lại từ các thị trường tiêu thụ chính và tác động từ việc Ấn Độ dỡ bỏ hạn chế xuất khẩu gạo.
"Mặt trái" của kỷ lục xuất khẩu
Dù xuất khẩu gạo lập kỷ lục, hiệu quả kinh doanh của các doanh nghiệp trong ngành lại không như kỳ vọng. Theo dữ liệu từ VietstockFinance, tổng doanh thu thuần của 9 doanh nghiệp gạo trên các sàn HOSE, HNX và UPCoM đạt 40,400 tỷ đồng, giảm 5% so với năm trước. Lãi ròng giảm mạnh hơn một nửa, chỉ còn 80 tỷ đồng. Biên lãi gộp trung bình giảm nhẹ 0.1 điểm %, còn 8.6%.
Thực tế, gạo là thị trường có biên lợi nhuận thấp và nhiều rủi ro. Do đó, các doanh nghiệp thường chịu áp lực từ chi phí lãi vay cao, áp lực thu mua từ nông dân, giá thành lúa đầu vào.
Nhìn chung, bức tranh kinh doanh năm 2024 của các doanh nghiệp gạo Việt Nam hiện lên với nhiều gam màu khác biệt, phản ánh những khó khăn và thách thức mà ngành phải đối mặt.
"Mưa" giảm lãi bao trùm ngành gạo
Vinaseed (NSC) dù biên lãi gộp vẫn ở mức cao (29.7%), nhưng cũng đã giảm 1.5 điểm phần trăm so với cùng kỳ, kéo theo lãi ròng giảm nhẹ 3%, xuống gần 218 tỷ đồng - mức thấp nhất trong 4 năm qua. Trong khi đó, doanh thu năm 2024 đạt mức đỉnh mới 2,449 tỷ đồng, tăng 20% so với năm 2023.
|
Kết quả kinh doanh 5 năm qua của Vinaseed
|
|
|
Tương tự, Giống cây trồng Miền Nam (SSC) cũng chứng kiến biên lãi gộp thu hẹp 4.1 điểm %, xuống 28.7%, khiến lãi ròng giảm mạnh 22% so với năm 2023, chỉ còn 42.5 tỷ đồng. Đây cũng là mức thấp nhất trong 4 năm, dù doanh thu tăng 29%, lên 388 tỷ đồng.
SSC lý giải nguyên nhân lợi nhuận giảm còn do Công ty không phát sinh thu nhập từ việc thanh lý tài sản cố định và thu nhập nhận được từ lợi nhuận được chia từ công ty liên kết như năm ngoái.
Vinafood II (VSF) dù thoát lỗ nhưng lại giảm lợi nhuận mạnh nhất ngành. Lãi ròng năm 2024 chỉ đạt 4.2 tỷ đồng, lao dốc 82% so với năm trước. Riêng quý 4, lãi ròng của VSF giảm tới 92%, chỉ còn 1.5 tỷ đồng, chủ yếu do những tháng cuối năm tình hình thị trường xuất khẩu gạo và tỷ giá đồng USD có nhiều biến động.
Doanh thu 2024 của VSF đạt 21,460 tỷ đồng, cao nhất ngành, tương đương thu bình quân gần 59 tỷ đồng/ngày, nhưng biên lãi gộp chỉ còn 7.6%, giảm 0.3 điểm % so với cùng kỳ.
Sau cổ phần hóa năm 2018, VSF gặp nhiều khó khăn do các sai phạm của lãnh đạo cũ và nhiều năm thua lỗ liên tiếp. Công ty chỉ mới có lãi từ năm 2023 với 23 tỷ đồng, chấm dứt chuỗi lỗ kéo dài cả thập niên (2013-2022). Dù vậy, đến cuối năm 2024, VSF vẫn gánh lỗ lũy kế 2,789 tỷ đồng.
|
Vinafood II hái "trái ngọt" sau hơn thập kỷ thua lỗ kéo dài
|
|
|
Tại Hội nghị tổng kết năm 2024, Ban lãnh đạo VSF đã nhắc lại giai đoạn đầy thách thức trước năm 2022. Từ chỗ hoạt động sản xuất, kinh doanh thua lỗ, tài chính không lành mạnh, các tổ chức tín dụng "quay lưng", mất lòng tin đối với bạn hàng, đến nay, Công ty đã khôi phục vị thế dẫn đầu trong ngành lúa gạo, lấy lại được niềm tin từ các đối tác.
Kigimex (KGM) cũng không tránh khỏi khó khăn khi lãi ròng thấp nhất 5 năm qua, đạt 5.2 tỷ đồng, giảm 58% so với năm trước. Mặc dù doanh thu cán mức kỷ lục mới 7,403 tỷ đồng (tăng 2%), kết quả kinh doanh vẫn bị ảnh hưởng bởi quý 4 thua lỗ 5.3 tỷ đồng, do thị trường xuất khẩu trầm lắng và giá phụ phẩm giảm.
Trong khi phần lớn doanh nghiệp ngành gạo báo lãi giảm sút, Afiex (AFX) và Thương mại Kiên Giang (KTC) nổi lên như 2 điểm sáng hiếm hoi. AFX lãi ròng gần 28 tỷ đồng, tăng 5% so với năm trước, nhờ khoản lợi nhuận khác hơn 2.8 tỷ đồng trong quý cuối năm. Còn KTC đạt lãi ròng gần 26 tỷ đồng, tăng nhẹ 1% và là mức cao nhất trong 4 năm qua.
|
KTC lãi ròng cao nhất 4 năm qua
|
|
|
"Bóng ma" thua lỗ
Sau giai đoạn 6 năm thua lỗ liên tiếp (2016-2021), Foodcosa (FCS) mới có 2 năm lãi trở lại (2022-2023) thì bất ngờ báo lỗ 1.5 tỷ đồng trong năm 2024. Khoản lỗ này chủ yếu do trích lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho, khiến lỗ lũy kế tăng lên hơn 194 tỷ đồng.
FCS cho biết, tình hình tài chính vẫn rất khó khăn với vốn lưu động âm, chưa nhận được hỗ trợ vốn từ tổ chức nào, đồng thời phải gánh chịu chi phí khấu hao, định phí lớn và chi phí nhân công. Công ty cam kết sẽ nỗ lực giảm lỗ và cải thiện hiệu quả kinh doanh trong năm 2025, thông qua các giải pháp như đẩy mạnh kinh doanh gạo, xăng dầu, tăng cường dịch vụ và cắt giảm chi phí.
|
Năm 2024, Foodcosa lần đầu lỗ kể từ chuỗi kinh doanh không có lời từ 2016-2021
|
|
|
Angimex (AGM) - doanh nghiệp gạo lâu năm tại An Giang - tiếp tục chìm sâu vào khủng hoảng sau biến cố của nhóm Louis Holdings từ năm 2022. Năm 2024, AGM lỗ ròng kỷ lục 251 tỷ đồng, lỗ cả 4 quý và là năm thua lỗ thứ 3 liên tiếp. Riêng quý 4/2024, AGM lỗ nặng nhất với 140 tỷ đồng.
Nguyên nhân chủ yếu do kinh doanh dưới giá vốn, chi phí hoạt động hàng chục tỷ đồng và lỗ từ công ty liên doanh, liên kết. Lỗ lũy kế của AGM tính đến cuối năm 2024 đã vượt quá 417 tỷ đồng, âm vốn chủ sở hữu hơn 235 tỷ đồng.
|
Năm 2024, Angimex báo lỗ kỷ lục, là năm thứ 3 thua lỗ liên tiếp
|
|
|
Việc này khiến cổ phiếu AGM đối diện nguy cơ bị hủy niêm yết bắt buộc từ HOSE, theo công văn số 73 ngày 23/2/2025, nếu BCTC hợp nhất kiểm toán năm 2024 tiếp tục thua lỗ hoặc vốn chủ sở hữu âm.
Kinh doanh thua lỗ cũng khiến AGM liên tục chậm trả lãi và gốc trái phiếu AGMH2123001 và AGMH2223001. Công ty đang trong quá trình thanh lý tài sản để cải thiện dòng tiền, gần đây nhất là kế hoạch bán 55% vốn góp tại Công ty TNHH Lương thực Angimex (Angimex Food) để giảm áp lực nợ hơn 347 tỷ đồng tại BIDV CN Bắc An Giang, dù đã tái cơ cấu khoản vay nhiều lần trong 2 năm qua.
Ông lớn "ngã ngựa"
2 "ông lớn" ngành lúa gạo - Trung An (TAR) và Lộc Trời (LTG) thậm chí còn chưa thể công bố BCTC quý 4/2024, cho thấy tương lai đầy bất định sau loạt biến cố.
TAR lún sâu trong khủng hoảng tài chính. Sau khi lợi nhuận giảm năm 2022, Công ty lỗ ròng 16 tỷ đồng năm 2023 và tiếp tục lỗ 31 tỷ đồng trong 9 tháng đầu năm 2024, chủ yếu do chi phí sản xuất và lãi vay đều tăng. Trước đó, kiểm toán từ chối đưa ý kiến đối với BCTC năm 2023 và bán niên 2024, dẫn đến cổ phiếu TAR bị hủy niêm yết trên HNX, chỉ còn được giao dịch hạn chế trên UPCoM.
Tương tự, LTG cũng chưa công bố BCTC quý 4/2024 và liên tục xin gia hạn công bố các BCTC trước đó với lý do "bất khả kháng". Việc chậm nộp BCTC khiến cổ phiếu LTG bị hạn chế giao dịch trên UPCoM.
Công ty cũng vướng lùm xùm về quản trị khi cáo buộc cựu Tổng giám đốc Nguyễn Duy Thuận có hành vi gian dối, gây thất thoát tài sản và hàng loạt biến động nhân sự cấp cao. Kế hoạch tổ chức ĐHĐCĐ bất thường của LTG vào ngày 20/12/2024 cũng bị hoãn, do thiếu hồ sơ ứng cử thành viên BKS.
Theo BCTC quý 1/2024, LTG ghi nhận doanh thu tăng nhưng lợi nhuận gộp giảm và lỗ ròng 96 tỷ đồng. Năm 2023, lãi ròng của LTG sau kiểm toán cũng giảm sâu 96% so với năm 2022, còn chưa tới 17 tỷ đồng.
LTG là một trong những cổ phiếu giảm giá mạnh nhất trong năm 2024. Ảnh: VietstockFinance
|
Gạo Việt 2025: "Cơn sóng dữ" nào đang chờ đợi?
Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) dự báo xuất khẩu gạo năm 2025 sẽ gặp khó khăn và có thể giảm xuống 7.5 triệu tấn, phản ánh sự dịch chuyển trong cán cân cung - cầu.
Dự báo mới nhất của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) cho thấy, nguồn cung gạo toàn cầu niên vụ 2024-2025 sẽ đạt kỷ lục 527.6 triệu tấn. Giá gạo có thể tiếp tục giảm trong nửa đầu năm 2025 trước khi ổn định vào cuối năm, tạo thách thức lớn cho các nước xuất khẩu, trong đó có Việt Nam.
Thực tế, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam đã liên tục giảm từ đầu năm 2025, xuống mức thấp nhất kể từ tháng 9/2022. Tính đến ngày 17/02, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam vẫn dưới 400 USD/tấn - thấp nhất trong nhóm 4 nước xuất khẩu hàng đầu gồm: Ấn Độ, Thái Lan, Việt Nam và Pakistan.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng giá gạo Việt Nam giảm mạnh trong thời gian qua. Các chuyên gia chỉ ra điểm chung là do Ấn Độ nới lỏng lệnh cấm xuất khẩu, nhu cầu nhập khẩu của các thị trường lớn như Philippines, Indonesia suy giảm, đặc biệt Philippines kiểm soát chặt chẽ nhập khẩu nhằm hỗ trợ sản xuất trong nước, khiến lượng đơn hàng từ thị trường này giảm mạnh.
Việc giá gạo giảm càng đáng lo ngại khi Việt Nam bước vào vụ thu hoạch Đông - Xuân với sản lượng dồi dào, nhưng nhu cầu từ các nhà nhập khẩu lại yếu, khiến nhiều doanh nghiệp lo ngại giá gạo sẽ tiếp tục giảm.
Thế Mạnh
FILI - 13:00:00 26/02/2025
|
