|
2022: Năm đi lệch khỏi mọi tính toán của Fed
Trong phát biểu công khai cuối cùng của năm 2021, Chủ tịch Fed Jerome Powell đã truyền tải thông điệp: “Chẳng ai biết chắc rằng nền kinh tế sẽ đi về đâu trong 1 năm tới”. Và ông đã đúng.
Chủ tịch Fed Jerome Powell
|
Bước sang năm 2022, ông Powell và các đồng nghiệp tại Fed đã dự báo sai nhiều vấn đề. Họ liên tục đánh giá thấp lạm phát và cho rằng lạm phát chỉ cao tạm thời. Điều này khiến họ bị chậm chân trong việc kiểm soát giá cả và sau đó phải mới vội vã tăng lãi suất với tốc độ nhanh nhất trong nhiều thập kỷ. Và cứ mỗi vài tháng, họ lại điều chỉnh mạnh dự báo về nền kinh tế, lạm phát, và thị trường lao động.
Tuần này, các quan chức Fed đưa ra quyết định chính sách cuối cùng của năm 2022, dự kiến tăng lãi suất thêm 50 điểm cơ bản, chậm hơn so với 4 lần nâng lãi gần đây.
Đồng thời, Fed cũng sẽ công bố loạt dự báo mới về mức đỉnh của lãi suất và sẽ duy trì lãi suất cao trong bao lâu. Lãi suất Fed có thể vượt 5% năm sau trước khi họ ngừng nâng lãi suất.
Nhưng như những gì đã thể hiện trong năm 2022, các dự báo mới có thể nhanh chóng trở thành bằng chứng cho thấy quan chức Fed đang bối rối ra sao trong bối cảnh COVID. Hãy nhìn lại những dự báo của Fed cách đây 1 năm, bạn mới thấy thực tế lệch với dự báo đến nhường nào.
Cuối 2021, họ dự định tăng lãi suất 3 lần năm 2022, đưa lãi suất lên 0.9%. Nhưng thực tế là họ gần như sẽ kết thúc năm nay với 7 lần tăng, đưa lãi suất cơ bản lên 4.25-4.5%. Lý do được đưa ra là lạm phát cao bất ngờ, cuộc chiến ở Ukraine và thị trường lao động thắt chặt đáng kể.
“Trong vòng một năm kể từ khi bắt đầu tăng lãi năm nay, Fed sẽ tăng lãi suất thêm tổng cộng 5%”, Claudia Sahm, nhà sáng lập Sahm Consulting và từng là chuyên gia kinh tế của Fed nhận định. "Mức độ và tốc độ tăng lãi suất của Fed rất bất ngờ. Đây là việc rất bất thường, trừ khi buộc phải làm".
Theo các lãnh đạo Fed, dự báo kinh tế đang trở nên khó khăn hơn. Việc tăng lãi suất cũng có độ trễ và không có gì chắc chắn về việc liệu nền kinh tế có đang hướng tới suy thoái hay tránh được trong gang tấc hay không.
Trong bài phát biểu tại Viện Brookings tháng trước, ông Powell thừa nhận Fed "không có kinh nghiệm" dự báo sự gián đoạn chuỗi cung ứng – vốn là yếu tố góp phần thúc đẩy lạm phát.
Với những giới hạn này, Fed sẽ phải suy xét kỹ càng về những gì có thể xảy ra với nền kinh tế và chỉ rõ những điều kiện cần để kéo giảm lạm phát, thay vì chỉ phụ thuộc vào mô hình.
"Chúng tôi sẽ tiếp tục đưa ra các dự báo, nhưng sẽ phải thận trọng và hoài nghi về các dự báo trong một thời gian. Điều đó đòi hỏi tăng cường quản trị rủi ro", ông Powell nói.
Fed bắt đầu đưa ra các bản dự báo từ năm 2007 tại các cuộc họp vào tháng 3, tháng 6, tháng 9 và tháng 12 hàng năm. Chúng phản ánh ước tính trung bình của 19 thành viên trong Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC) về GDP, lạm phát, tỷ lệ thất nghiệp và lãi suất tham chiếu.
Các dự báo không mang tính ràng buộc và không nhằm xác định những gì Fed sẽ làm trong tương lai. Nhưng chúng là cách để truyền tải thông điệp của họ và giảm thiểu những bất ngờ cho hệ thống tài chính.
Trong những giai đoạn bình thường - không có đại dịch hay chiến tranh - các dự báo sẽ không thay đổi nhiều. Nhưng 2022 đâu phải là giai đoạn bình thường.
Những dự báo đầu tiên của năm được công bố vào tháng 3, khi Fed bắt đầu tăng lãi suất 25 điểm cơ bản, lần đầu kể từ đại dịch. Vào thời điểm đó, họ cho rằng năm 2022 sẽ cần 7 lần tăng lãi suất, tăng so với 3 lần tuyên bố vài tháng trước. Lạm phát sẽ ở mức 4.3%, còn kinh tế sẽ tăng trưởng 2.8%.
Đến tháng 6, cuộc chiến ở Ukraine gây rối loạn thị trường năng lượng toàn cầu và đẩy lạm phát đi lên. Fed trở nên quyết liệt hơn trong cuộc chiến chống lạm phát và cho biết lãi suất có thể tăng lên 3.4%, điều chỉnh dự báo lạm phát lên 5.2%. Tăng trưởng giảm xuống còn 1.7% và tỷ lệ thất nghiệp có thể giảm nhẹ.
Sang tháng 9, khi dự định bóp nhu cầu bằng lãi suất cao hơn, Fed dự báo kinh tế sẽ giảm tốc mạnh, tỷ lệ thất nghiệp cao hơn và tăng trưởng kinh tế chỉ còn 0.2%. Họ cũng ra tín hiệu lãi suất sẽ vượt 4% và tiếp tục tăng trong năm tới. Đây là thay đổi lớn trong cách hoạch định chính sách của Fed.
“Dù Fed nhận ra họ khởi đầu chậm chạp và cần vội vã bắt kịp, họ vẫn đánh giá thấp mức độ tăng lãi suất cần thiết”, chuyên gia kinh tế Kaleb Nygaard đánh giá. "Fed không lường trước được mình sẽ phải đi đâu trong năm nay".
2023 có gì bất ngờ?
Những nhà quan sát Fed ngày càng cho rằng lãi suất sẽ lên trên 5% năm tới. Kể từ lần dự báo cuối cùng vào tháng 9 của Fed, bức tranh kinh tế đã xuất hiện nhiều yếu tố trái chiều: Lạm phát tăng tốc trong một tháng, sau đó hạ nhiệt vào tháng kế tiếp; thị trường lao động giảm tốc đôi chút nhưng vẫn rất “nóng”.
Có thể ở lần dự báo trong cuộc họp tuần này, Fed sẽ cho thấy một sự điều chỉnh khác.
Tháng trước, Chủ tịch Fed khu vực Boston Susan Collins nói rằng các số liệu gần đây đã có thể nâng mức đỉnh lãi suất lên cao hơn, nhưng Fed vẫn chưa tăng đến mức đó.
Nhìn lại 1 năm qua, nền kinh tế đã không đi theo cách mà Fed mong đợi. Nhưng thông điệp của Powell từ cuối năm 2021 vẫn đúng, và có thể vẫn là dự đoán cho năm 2023, thậm chí xa hơn.
"Khi nền kinh tế diễn ra hoàn toàn khác với mong đợi, lãi suất cũng vậy. Sẽ không ai nói rằng ‘không thể thay đổi chính sách chỉ vì chúng tôi đã dự báo như thế vào tháng 12’. Chẳng ai nói thế cả", Chủ tịch Fed Powell từng nói vào năm ngoái.
Vũ Hạo (Theo Washington Post)
FILI
|
