|
Tất tần tật về cổ tức (Phần 1): Khái niệm và ý nghĩa của cổ tức
Cổ tức là một phần không thể thiếu và có ý nghĩa quan trọng đối với các nhà đầu tư chứng khoán hiện nay. Từ phương án chia cổ tức, nhà đầu tư có thể nhận định về doanh nghiệp, định giá cổ phiếu hay vạch ra chiến lược đầu tư cho mình.
Hình minh họa. Đồ họa: Tuấn Trần
|
Cổ tức là gì?
Về khái niệm, cổ tức chính là một phần lợi nhuận sau thuế được chia cho các cổ đông của công ty cổ phần (CTCP). Chúng ta đều biết rằng mục đích cơ bản của kinh doanh là tạo ra lợi nhuận cho chủ sở hữu (cổ đông). Và cổ tức là phương thức cơ bản để việc kinh doanh thực hiện nhiệm vụ này. Cụ thể hơn, khi công ty tạo ra lợi nhuận, một phần trong đó sẽ được tái đầu tư vào hoạt động kinh doanh và lập các quỹ dự phòng, gọi là lợi nhuận giữ lại; còn phần lợi nhuận dùng chia cho cổ đông gọi là cổ tức.
Cổ tức là phần lợi nhuận dùng để chia cho cổ đông
|
Ngọn nguồn ý nghĩa chia cổ tức từ góc nhìn doanh nghiệp
Chúng ta có thể hiểu rõ hơn qua một ví dụ so sánh: 3 công ty A, B và C đều sở hữu ban đầu 500 tỷ đồng và năm đầu tiên lãi được 100 tỷ đồng, tỷ suất sinh lời giống nhau qua các năm đều là 20%.
Công ty A: Bắt đầu với 500 tỷ đồng, năm đầu tiên lãi 100 tỷ đồng, đem chia toàn bộ lợi nhuận cho cổ đông (cổ tức 100% lợi nhuận bằng tiền). Năm thứ 2 bắt đầu với 500 tỷ trở lại, lãi 100 tỷ đồng và chia hết. Năm thứ 3 lại bắt đầu với 500 tỷ đồng.
Công ty B: Bắt đầu với 500 tỷ đồng, năm đầu lãi 100 tỷ đồng. Đem chia 50 tỷ lợi nhuận chia cổ tức (tiền mặt), năm 2 bắt đầu với 550 tỷ đồng. Năm thứ hai chia tiếp 55 tỷ đồng (tiền mặt), tiếp tục bắt đầu năm 3 với 605 tỷ đồng.
Công ty C: Bắt đầu với 500 tỷ, năm đầu lãi 100 tỷ. Không chia cổ tức, năm 2 bắt đầu với 600 tỷ đồng và lãi 120 tỷ đồng và tiếp tục không chia. Năm thứ 3 bắt đầu với 720 tỷ đồng.
Hình minh họa. Đvt: Tỷ đồng
|
Như vậy, năm thứ nhất, số vốn đều giống nhau; song qua năm thứ 2 đã bắt đầu khác biệt và năm thứ 3 thì chênh lệch càng nới rộng.
Kiểu của Công ty A thường tồn tại ở các doanh nghiệp tạm thời hết dư địa phát triển, không có kế hoạch hay ý định triển khai thêm. Mọi thứ ổn định và đều đều, giữ vốn thêm cũng chưa phát triển gì nên chia ngược lại cho nhà đầu tư. Đặc thù của các công ty này là tài sản tiền mặt lớn, tỉ lệ vay nợ nhỏ. Doanh nghiệp không bùng nổ, nhưng cũng khá hiệu quả so với gửi ngân hàng.
Với Công ty C, trừ trường hợp thua lỗ, các doanh nghiệp tham vọng đều chọn phương án này. Trả cổ tức bằng cổ phiếu cũng thuộc nhóm này. Lãi kép, lũy kế sẽ thể hiện được sức mạnh của nó khi được sử dụng hiệu quả.
Trong khi đó, Công ty B là kiểu trung lập, cân bằng giữa cả việc mở rộng quy mô và cất bớt tiền lời. Không quá chắc ăn, ổn định như Công ty A nhưng cũng không quá mạnh tay, năng nổ dùng tiền đầu tư mở rộng như Công ty C. Doanh nghiệp sẽ tùy theo tính cơ hội, tình hình kinh doanh mà quyết định giữ lại bao nhiêu tiền, chia bao nhiêu tiền. Ngoài ra, một số công ty chia một phần lợi nhuận cũng nhằm giảm áp lực từ phía các nhà đầu tư, nhất là các nhà đầu tư ưa thích cổ tức.
Một số công ty chia cổ tức nhằm giảm áp lực từ phía các nhà đầu tư
|
Tựu trung lại, bản chất việc chi trả cổ tức chủ yếu phụ thuộc vào kế hoạch và chiến lược kinh doanh của từng doanh nghiệp. Nếu chưa làm gì mà có tiền dư dả thì đem chia, có kế hoạch một chút thì để lại một phần và nếu còn rất nhiều dự án thì giữ lại hết, thậm chí vay thêm. Ngoài phục vụ dòng tiền kinh doanh, cổ tức mang ý nghĩa tâm lý cho các nhà đầu tư như đã đề cập phía trên.
Cổ tức chi trả bằng phương thức nào?
Cổ tức có thể được công ty cổ phần thanh toán bằng tiền hoặc bằng cổ phiếu. Ngoài chia cổ tức, doanh nghiệp cũng có thể phát cổ phiếu thưởng hay quyền mua cổ phiếu ưu đãi, về bản chất thì tương tự cổ tức.
Lưu ý là theo quy định, tỷ lệ chia cổ tức tiền mặt được tính theo mệnh giá 10,000 đồng, chứ không phải dựa trên thị giá của cổ phiếu. Ví dụ, PV GAS (HOSE: GAS) chia cổ tức với tỷ lệ 30%, thì cứ với mỗi cổ phiếu nắm giữ, cổ đông sẽ nhận được: 30%*10,000 đồng = 3,000 đồng.
Đối với cổ tức bằng cổ phiếu, công ty sẽ phát hành thêm cổ phiếu để trả cổ đông thay vì tiền mặt, nhằm giữ lại tiền cho hoạt động kinh doanh của mình. Trong trường hợp này, cổ đông sẽ được nhận thêm cổ phiếu, tùy thuộc vào tỷ lệ chia. Ví dụ, Tập đoàn Hoa Sen (HOSE: HSG) chia cổ tức niên độ 2019-2020 với tỷ lệ 10:1. Điều này nghĩa là cổ đông HSG nắm giữ 10 cp sẽ nhận thêm 1 cp mới. Tổng số lượng cổ phiếu đang lưu hành theo đó gia tăng thêm 10% từ gần 445 triệu cp lên thành 489 triệu cp.
Với xu hướng hiện đại hóa và sức mạnh công nghệ, việc thanh toán cổ tức ngày càng trở nên đơn giản. Khi đã mở tài khoản tại công ty chứng khoán (CTCK) thì bạn không cần làm gì cả, CTCK sẽ chuyển cổ tức (bằng tiền hoặc cổ phiếu) về tài khoản cho bạn.
CTCK sẽ chuyển cổ tức về tài khoản của bạn
|
Do đâu cổ phiếu giảm giá một cách kỳ lạ vào ngày chốt quyền?
|
Cổ tức phải được thanh toán đầy đủ trong thời hạn 6 tháng kể từ ngày kết thúc họp ĐHĐCĐ thường niên. HĐQT lập danh sách cổ đông được nhận cổ tức, xác định mức cổ tức được trả đối với từng cổ phần, thời hạn và hình thức trả chậm nhất là 30 ngày trước mỗi lần trả cổ tức.
Khoản 4, Điều 135 Luật Doanh nghiệp 2020 quy định về việc chia cổ tức
|
Bỗng nhiên một ngày đẹp trời, nhà đầu tư (NĐT) mới tham gia thị trường chứng khoán (TTCK) có thể sẽ khó hiểu khi gặp phải tình huống sau: Mở bảng giá ra thì thấy cổ phiếu sụt giảm “kỳ lạ” so với phiên trước, thậm chí biên độ còn vượt quá quy định (7% ở HOSE hay 10% ở HNX). Nếu NĐT đang nắm giữ cổ phiếu đó thì tài khoản bất ngờ “bốc hơi” một khoản tiền mà không biết đã đi đâu về đâu...
Đa phần các trường hợp là do doanh nghiệp thực hiện chốt quyền chia cổ tức. Vào ngày đó, ngày giao dịch không hưởng quyền (GDKHQ), cổ phiếu sẽ bị điều chỉnh làm giảm thị giá xuống. Mục đích của việc điều chỉnh giá nhằm để giữ nguyên tổng giá trị tài sản của nhà đầu tư. Phần tiền bị hụt đi của nhà đầu tư sẽ được bù đắp vào 1 thời điểm sau đó, khi cổ tức về tài khoản dạng tiền mặt hoặc cổ phiếu (trong điều kiện giá cổ phiếu trên thị trường không sụt giảm).
Trên biểu đồ giá chưa điều chỉnh, nhà đầu tư sẽ thấy giá cổ phiếu vào ngày GDKHQ sẽ sụt giảm 1 khoảng trống rất không bình thường. Trong trường hợp biểu đồ đã được điều chỉnh, giá ghi nhận từ các phiên trước đó cũng sẽ giảm xuống theo giá tại ngày GDKHQ.
Thị giá cổ phiếu sẽ bị điều chỉnh kỹ thuật vào ngày GDKHQ
Ngày GDKHQ cũng là yếu tố mà nhà đầu tư cần quan tâm khi giao dịch chứng khoán. Đây là ngày giao dịch trước ngày chốt danh sách cổ đông nhận cổ tức một ngày. Nhà đầu tư mua cổ phiếu trong ngày này sẽ không được hưởng quyền liên quan, ở trường hợp này là cổ tức. Điều này bắt nguồn bởi quy định giao dịch T+2 tại TTCK Việt Nam. Do đó, muốn được nhận cổ tức, cổ đông phải mua vào chậm nhất là trước ngày GDKHQ. Khi đã nằm trong danh sách chốt, bạn chắn chắn sẽ được nhận cổ tức dù có bán ra cổ phiếu ngay sau đó hay không.
Nhà đầu tư có thể kiểm tra lại thông tin liên quan đến chia cổ tức, để nắm chính xác về kế hoạch chia cổ tức của doanh nghiệp. Đây là nghĩa vụ mà tất cả doanh nghiệp bắt buộc phải công bố.
Đón đọc: Tất tần tật về cổ tức (Phần 2): Chọn cổ tức bằng tiền mặt hay cổ phiếu có lợi hơn?
Duy Na
FILI
|
