|
Nhìn vào xuất khẩu đèn giáng sinh để thấy cái khó của Việt Nam trong thương chiến
Trong phòng sinh hoạt ở khắp nước Mỹ và cả thế giới, ánh đèn giáng sinh năm nay như muốn kể một câu chuyện về cuộc chiến thương mại đầy phức tạp và kéo dài đến tận Việt Nam.
Trong nhiều năm nay, đèn dành cho ngày lễ gần như chỉ xuất xứ từ Trung Quốc, nhưng hàng rào thuế quan mà Mỹ áp cho hàng hóa Trung Quốc đã thôi thúc nhiều người mua nhập nguồn hàng từ các nơi khác. Việt Nam là một trong những nguồn đó. Lượng đèn giáng sinh xuất khẩu qua đường biển từ Việt Nam đến Mỹ tăng gấp đôi trong 10 tháng đầu năm 2019, so với cùng kỳ năm trước, dựa trên dữ liệu hải quan Mỹ. Cùng lúc đó, lượng đèn Mỹ nhập khẩu từ Trung Quốc giảm tới 49%.
Sau khi nhìn sâu hơn vào dữ liệu trên và trò chuyện với các chuyên gia thương mại và doanh nghiệp, một câu chuyện cực kỳ phức tạp dần hé lộ.
Đèn giáng sinh đang diễn biến theo một mẫu hình (dần dần trở nên quen thuộc với những…): Các nhà cung ứng Trung Quốc đang tìm cách xóa bỏ nhãn “Made in China” để né hàng rào thuế quan, tìm tới các quốc gia láng giềng như Việt Nam để xuất khẩu hàng hóa xuyên biên giới, gắn lại nhãn của Việt Nam rồi xuất khẩu đến Mỹ.
Chắc chắn là Việt Nam đang thu hút đầu tư nước ngoài và công ty sản xuất một cách hợp pháp và đã làm quá tốt trước khi Tổng thống Mỹ Donald Trump bắt đầu làm rung chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu. Tuy nhiên, cuộc chiến thương mại đã làm gia tăng rủi ro xuất hiện nạn buôn bán hàng hóa trái phép, từ đó đặt Việt Nam vào tầm ngắm.
Trung Quốc “rất giỏi ở việc sản xuất ra những hàng hóa giá trị thấp nhưng lại có khối lượng rất lớn bằng một lượng kỹ năng nhất định và không dễ dàng chuyển đi hoặc bắt chước”, Deborah Elms, Giám đốc điều hành tại Trung tâm Thương mại châu Á (ATC) ở Singapore, cho hay. Các doanh nghiệp có “động lực to lớn” xuất khẩu các sản phẩm theo một cách khác để né tránh hàng rào thuế quan từ Mỹ - một yếu tố có thể làm xói mòn biên lợi nhuận của các công ty, cô nói.
Đây là một kết luận được minh chứng sinh động ở Việt Nam, nơi 3 dãy nhà liên tiếp ở Phố Cổ (Hà Nội) đang tràn ngập với những cửa hàng bán đồ giáng sinh.
“Có một số công ty mua nguyên vật liệu, linh kiện từ Trung Quốc và lắp ráp chúng thành một dạng đèn để bán”, Nguyễn Thị Hà (34 tuổi), chủ cửa hàng dọc con đường Hàng Mã – một con đường thường xuyên bán các mặt hàng dịp lễ và thay đổi mặt hàng khi mùa lễ khác đến.
“Họ không thể tự sản xuất vì chúng sẽ tốn nhiều chi phí hơn việc nhập khẩu linh kiện từ Trung Quốc để lắp ráp”, cô cho biết.
Áp lực chiến tranh thương mại đã dẫn tới việc các nhà cung ứng Trung Quốc đổ xô vào thị trường Việt trong năm nay, một vài chủ tiệm dọc đường Hàng Mã cho viết.
Trong tháng 5/2019, chính quyền Trump áp thêm thuế 25% đối với đèn giáng sinh từ Trung Quốc, tăng 10% so với cùng kỳ năm trước. Món hàng này không nằm trong thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 mà Mỹ và Trung Quốc vừa nhất trí trong tháng này.
Đối với Âu Anh Tuấn, Quyền Cục trưởng Cục GSQL về hải quan trả lời phỏng vấn về đại lý thủ tục hải quan, việc kìm hãm dòng chảy của hàng hóa trái phiếu rất khó khăn. Cho đến tháng 10/2019, các quan chức phát hiện ra khoảng 14 trường hợp xuất khẩu với nhãn giả trong năm nay.
“Chúng tôi đang phối hợp với bộ kế hoạch và đầu tư trong việc sàng lọc kỹ lưỡng FDI từ Trung Quốc và Hồng Kông”, ông cho biết trong cuộc phỏng vấn tháng 11/2019 ở Hà Nội. Khoản đầu tư trực tiếp nước ngoài từ Trung Quốc đổ vào Việt Nam trong 11 tháng đầu năm 2019 tăng ở mức 3 con số trong năm 2019, dữ liệu cho thấy.
Ông Tuấn cho biết họ đang xem xét giá trị đầu tư và nhất là quy mô nhà máy và phạm vi sử dụng công nghệ để xác định xem nhà đầu tư có ý định “chỉ thiết lập một nơi để lắp ráp tất cả linh kiện mua từ Trung Quốc hay không”. Họ cũng kiểm tra liệu các sản phẩm dự tính đó có chịu hàng rào thuế quan từ Mỹ hay không, một manh mối cho thấy nhà đầu tư có thể đang cố né tránh hàng rào thuế quan.
Một vài công ty lớn như Kyocera Corp., Sharp Corp., và Nintendo Co.đã đầu tư vào Việt Nam kể từ khi cuộc chiến thương mại bắt đầu, và những công ty khác đang chủ động xem xét đến phương án chuyển đến Việt Nam. Dòng FDI vào Việt Nam sắp ghi nhận 35 tỷ USD trong năm nay, gần bằng 2 năm trước.
Thành công này cũng đi kèm với một cái giá khá đắt. Thặng dư thương mại của Việt Nam với Mỹ tăng lên 46.3 tỷ USD trong 10 tháng đầu năm 2019 – tăng 39% so với cùng kỳ, từ đó đặt Việt Nam vào tầm ngắm của Nhà Trắng. Ông Trump gọi Việt Nam là quốc gia lạm dụng thương mại, trong đó Mỹ áp hàng rào thuế quan hơn 400% lên thép từ Việt Nam.
Trong khi đó, các doanh nghiệp ở phần khác của thế giới vẫn còn gặp lắm rắc rối vì những điều chỉnh trong chuỗi cung ứng, bao gồm cả đèn giáng sinh.
“Đây là một sự gián đoạn lớn đến tính kinh tế theo quy mô – vốn cần nhiều năm để thiết lập”, Frank Skinner, Giám đốc marketing của Wintergreen, cho hay. Công ty này cũng nhập đèn giáng sinh và các linh kiện trang trí khác. “Cần vài năm để các công ty giải quyết vấn đề ny. Đối với những công ty giống chúng tôi – những người có nhu cầu theo mùa lớn, đây là một thách thức cực kỳ lớn”.
Vương Đông (Theo Bloomberg)
FILI
|
