Đó là casino Hồ Tràm chính thức đi vào hoạt động năm 2013. Là Casino Corona Phú Quốc của Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Du lịch Phú Quốc bắt đầu đón khách từ tháng 1/2019. Hay casino tại Vân Đồn cũng đang được cơ quan chức năng lấy ý kiến để sửa đổi, bổ sung nghị định 03 về kinh doanh casino để hướng tới việc cấp phép kinh doanh casino tại Vân Đồn (Quảng Ninh). Và mới đây nhất là kế hoạch kinh doanh casino của Công ty TNHH KN Cam Ranh (một thành viên của Công ty Cổ phần Đầu tư và Kinh doanh Golf Long Thành) cũng đang cơ quan chức năng thẩm định hồ sơ.

Casino tại Việt Nam, phải chăng không còn hấp dẫn với những "ông lớn" nước ngoài, nhưng lại đang là "miền đất hứa" với các doanh nghiệp Việt Nam?

VnEconomy đặt câu hỏi trên tới ông Nguyễn Mại, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (VAFIE), nguyên Phó chủ nhiệm Uỷ ban Nhà nước về hợp tác đầu tư, ông nói:

- Thực ra đến giờ casino ở Việt Nam cũng chẳng có gì ghê gớm lắm. Lớn nhất là Hồ Tràm 4,2 tỷ USD (tổng vốn đầu tư của toàn dự án). Nhưng sau thay đổi chủ sở hữu giờ vẫn chưa giải quyết xong nên Hồ Tràm cũng chưa phải phát triển như kỳ vọng. Những casino khác cũng không ra tấm ra món gì cả.

Gần đây có chủ trương mới nhất về casino là thí điểm cho người Việt vào chơi nếu có thu nhập 10 triệu đồng. Nhưng tôi không hiểu làm sao có thể kiểm soát được giữa người thu nhập 10 triệu được vào chơi và người thu nhập 8 triệu thì không được chơi.

Casino ở Việt Nam đang thế nào?

Nhìn từ thời điểm ông chủ Las Vegas Sands ngỏ ý làm casino tại Việt Nam năm 2012, đến nay chủ yếu là các doanh nghiệp Việt đã, đang mong muốn tham gia vào lĩnh vực casino, vậy ông nhìn nhận như thế nào về những tín hiệu này cũng như xu hướng phát triển casino tại Việt Nam?

Tôi ra Vân Đồn cách đây một tháng thấy có hai điểm tốt.

Thứ nhất là sân bay hiện đại 7.200 tỷ đồng, là sân bay xây rất nhanh, quản trị nghe nói cũng rất tốt, còn lỗ hay không thì chưa khẳng định được. Thứ hai là đường cao tốc từ Hạ Long đi Vân Đồn rất hiện đại.

Tôi có được đi xem dự án casino của Sungroup nhưng hiện giờ mới chỉ có đá và sỏi. Một khu đất to, hoành tráng. Vân Đồn trước đây từng được chọn đưa ra Quốc hội để thông qua thành một đặc khu kinh tế sau đó có nhiều người có ý kiến không nên làm khu kinh tế ở Vân Đồn, Vân Phong và cả Phú Quốc, nên Quốc hội đã tạm thời không biểu quyết và cũng chưa biết bao giờ mới biểu quyết.

Như vậy có thể nói không có đặc khu kinh tế và không có casino Vân Đồn (theo cơ chế đặc khu-PV).

Tôi vẫn giữ quan điểm về việc không nên ưu tiên phát triển casino. Đến giờ nhìn sang Trung Quốc, một nơi cởi mở như vậy, dứt khoát trong lục địa không có casino, ai muốn "đánh" thì sang Macau. Hồng Kông cũng không có casino, cũng phải sang Macau "đánh".

Xung quanh đây chỉ có Malaysia làm casino lớn, là Genting. Và 2008 Singapore làm casino. Nhưng trong luật casino của Singapore chỉ cho 10 năm, sau đó sẽ tổng kết, xem tình hình lợi hại thế nào mới quyết định.

Thời gian đầu Singapore làm casino phải nói thu hút người đến chơi casino rất nhiều. Nếu ai quan tâm tới tăng trưởng kinh tế Singapore những năm 2009, 2010, đến 2012, thì thấy tăng trưởng rất mạnh, 25-30%/năm. Giờ tăng trưởng của quốc gia này chỉ 1-2% và có những năm âm. Như vậy để nói rằng, giai đoạn người ta nhờ dịch vụ thông qua casino đã hết.

Một nơi quản trị có lẽ nghiêm khắc nhất thế giới và người ta cũng thấy tiêu cực thông qua casino ngày càng nhiều. Bởi thế Singapore đang cân nhắc rất cẩn thận có nên tiếp tục kéo dài thời hạn của casino nữa không. Cái này không ai biết vì đó là chuyện của Singapore.

Tuy nhiên, qua đó, để thấy, một "ông" như Singapore nhỏ, 6 triệu dân, diện tích như Phú Quốc, quản trị cực kỳ tốt nhưng rất thận trọng chỉ mở một casino duy nhất ở trong thành phố. Sau 5 năm thì bắt đầu xem xét lại có nên tiếp tục hay không.

Còn ta, tôi luôn luôn nghĩ rằng có các con đường làm giàu khác hay hơn nhiều. Máu mê cờ bạc của người Việt Nam là di truyền. Ở mình từ xóc đĩa, đánh phỏm, cá độ… đủ các loại, mặc dù nhà nước cũng kiểm soát chặt chẽ. Nhưng với bộ máy quản lý hiện nay thì không thể nào khắc phục được.

Trên thực tế, ví dụ như Hải Phòng - nơi đầu tiên làm casino, nhưng giờ hỏi các lãnh đạo chắc ai cũng "nản", cũng không thấy nhắc gì về casino, mà chỉ là sân bay, cảng, khu công nghiệp, điều đó cũng khiến chúng ta phải suy nghĩ.

Còn Quảng Ninh, trừ Vân Đồn ra thì có ba casino, trong đó có Lợi Lai (Móng Cái). Tôi đảm bảo nếu hỏi mấy lãnh đạo ở Móng Cái thì chắc chắn không bao giờ nghĩ Lợi Lai có thể làm sinh lời cho Móng Cái, vì khách Trung Quốc bị kiểm duyệt rất khắt khe.

Hay casino Hoàng Gia ở Hạ Long cũng có kết cục như vậy.

Việt Nam không còn hấp dẫn cho casino?

Sau lần đề cập đầu tư hai khu nghỉ dưỡng phức hợp tại Việt Nam, một ở Tp.HCM và một ở Hà Nội, trong đó có casino, đến nay ông chủ của Las Vegas Sands đã không còn quay lại Việt Nam để đặt vấn đề làm casino. Phải chăng lĩnh vực casino tại Việt Nam không còn hấp dẫn với họ nữa?

Chắc chắn. Đấy là ở Việt Nam. Sang Melbourne của Úc còn rộn ràng lắm. Hay Las Vegas Sands cũng rất nhiều.

Nhưng vì sao Việt Nam không còn hấp dẫn, theo cá nhân ông?

Chúng ta biết thị trường Việt Nam, khi Las Vegas Sands tính vào đây, một trong những yêu cầu của họ là phải cho người Việt vào đánh. Một thị trường hấp dẫn nhất - là Trung Quốc, 1,3 tỷ người, máu mê đánh bạc như vậy, mà nếu Trung Quốc mở cửa chắc chắn hàng chục nhà đầu tư vào Trung Quốc, nhưng người Trung Quốc đại lục dứt khoát không.

Nên yếu tố thứ nhất đã không được rồi.

Tôi được biết trước đây khi đề cập Las Vegas Sands đầu tư vào Quảng Ninh, khi đó lãnh đạo tập đoàn của Mỹ này đặt ra 3 yêu cầu: thứ nhất là bao giờ có sân bay, thứ hai người Việt Nam có được đánh hay không, và thứ ba là đất để làm casino (theo yêu cầu của Las Vegas Sands). Nhưng lãnh đạo tỉnh đã không trả lời được. Riêng vấn đề người Việt Nam có được vào đánh không thì chỉ có đáp án là "đang nghiên cứu".

Do đó ông chủ Las Vegas Sands về và không đàm phán nữa.

Còn Hồ Tràm hiện nay, do có đầu tư nước ngoài với 4,2 tỷ USD tổng vốn đầu tư nên khá quy mô. Nhưng trước đây là của nhà đầu tư Canada, giờ thêm nhà đầu tư Mỹ.... Mà Hồ Tràm đã đầu tư lớn các thiết bị nhưng không cho người Việt Nam chơi.

Nhưng bây giờ đã có những tín hiệu mở là đã bước đầu thí điểm cho người Việt Nam vào chơi, thưa ông?

Thì chúng ta chờ xem ở Phú Quốc.

Tôi thì không tin. Vì chúng ta biết trước đây một trong những trùm cờ bạc lớn nhất ở Macau, quản đến 7 sòng bạc lớn tại đây với doanh thu hàng chục tỷ USD, lãi hàng tỷ USD, khi mua lại casino ở Đồ Sơn nghĩ sẽ mở được kênh rất lớn, nhưng khách chơi lèo tèo nên ông này chỉ đầu tư vài năm, thấy không làm ăn được gì nên đã bỏ và lãi lỗ cũng chẳng quan tâm.

Những tỷ phú sòng bạc là thế. Nên casino không phải là nhỏ, toàn những ông bạc tỷ cả. Nên quy mô của thị trường rất quan trọng, nếu không giải quyết được bài toán đó thì không thể phát triển được casino.

Có quá nhiều casino?

Nếu tính từ thời điểm ông chủ Las Vegas Sands ngỏ ý đầu tư vào Việt Nam, đến nay đã có nhiều casino đi vào hoạt động, nhiều kế hoạch làm casino khác cũng đang có động thái để tham gia thị trường. Cộng với nhiều casino đã có trước đó, ông có nghĩ Việt Nam đang quá nhiều casino?

Rất nhiều nhưng nhỏ.

Tôi có quen ông bạn đang làm casino ông ấy nói mỗi tháng chỉ dăm ba triệu USD (doanh thu). Chỉ mấy khách du lịch người Trung Quốc vào đánh, loại nho nhỏ.

Ở Las Vegas có hai loại casino. Một là đại trà, ông nào vào đánh cũng được, dân ít tiền vào đánh ở những tầng dưới, rất đông. Còn ở trên là casino cho các triệu phú, mỗi lần đánh hàng triệu USD. Có những tỷ phú như của Úc một đêm đánh mất 25 triệu USD. Đấy mới là casino, mới là yêu cầu của mấy ông muốn mở casino ở Việt Nam.

Nhưng quy định phải có 2 tỷ USD mới được mở casino thì đâu phải là nhỏ, thưa ông?

Hiện nay làm gì có "ông" nào 2 tỷ USD. Đấy là quy định mới. Trừ Hồ Tràm ra, làm gì có. Quy định để không ai làm.

Như ông nói ở trên thì thị trường casino tại Việt Nam là bé - tức người chơi trong nước và nước ngoài là không nhiều?

Rất nhỏ. Chúng ta lâu nay thường có lập luận không làm ở đây thì dân sẽ sang Singapore, Campuchia đánh. Campuchia thì nhiều năm qua, rất nhiều người Việt chơi bị phá sản, mất nhà cửa, khách chơi là người Việt vắng dần nên hiện tại rất nhiều sòng bạc tại Campuchia đã đóng cửa, còn lại rất ít.

Còn sang Singapore đánh thì không có số liệu mỗi năm người Việt Nam sang Singapore bao nhiêu và tiêu bao nhiêu tiền cho casino. Nhưng tôi nghĩ cũng chẳng đến vài ba chục triệu USD.

Một quy mô như vậy, giả dụ những người đó về đánh ở Việt Nam thì mỗi sòng bạc được mấy.

Không nên gom các dự án để đủ chuẩn có casino

Có thực tế hiện nay, một số doanh nghiệp đã hoặc mong muốn gộp nhiều dự án trên cùng một địa bàn để đáp ứng điều kiện vốn đầu tư được phép kinh doanh casino (Theo nghị định 03/2017 của Chính phủ về kinh doanh casino, điều kiện để cấp giấy chứng nhận đầu tư dự án khu dịch vụ, du lịch và vui chơi giải trí tổng hợp có casino là vốn đầu tư tối thiểu 2 tỉ USD), liệu với việc "lách" quy định vốn rất chặt trên có là cơ sở có thể dẫn đến sự phát triển tràn lan casino?

Theo tôi là rất nguy hiểm.

Cách đây 5 năm đã có chủ trương cho cá cược bóng đá trong nước và chủ trương đấy đã thành nghị định của Chính phủ. Nhưng đến giờ chưa có thông tư hướng dẫn. Cá cược bóng đá còn cụ thể hơn là casino.

Đấy là cá cược bóng đá, một chủ trương đã có, trong khi casino thì chưa, và hiện nay cũng mới thí điểm cho người Việt Nam vào đánh ở Phú Quốc thôi.

Nhưng theo ông việc gộp các dự án như thế này thì có tạo ra hệ lụy gì không?

Theo tôi nên làm rõ vì tất cả các dự án hiện nay, từ sân golf, hotel…, rất nhiều người nói sân golf là sân golf, không thể nào làm dự án bất động sản gắn với sân golf được, hai cái này khác nhau hoàn toàn. Cho nên, gắn bất động sản với sân golf là không được. Trong các buổi trao đổi học thuật rất nhiều cơ quan phản biện đồng tình với chủ trương là không gắn bất động sản với sân golf.

Giờ lại gắn casino với sân golf làm một dự án thì nên làm rõ. Cơ sở hạ tầng của casino hoàn toàn khác với cơ sở hạ tầng của sân golf, chứ không thể nào chung vào một dự án được để gộp tất cả vốn đầu tư đủ 2 tỷ USD làm casino.

Có những con đường khác "ngon ăn" hơn nhiều

Trong lần chia sẻ với VnEconomy năm 2012 ông có đề cập đến vấn đề về mô hình tăng trưởng và cho rằng không nên khuyến khích phát triển casino. Nhìn lại, với mô hình phát triển kinh tế trong những năm qua và sự phát triển trong lĩnh vực casino, ông thấy quan điểm của mình còn đúng?

Thời gian này thì càng như vậy. Chúng ta nói chuyện năm 2012 khi đó Việt Nam chưa có doanh nghiệp nào thực sự lớn mạnh và tầm vóc. Nhưng bây giờ có cả chục cả trăm "ông" rồi.

Ta cần lo cho những doanh nghiệp vừa và nhỏ nhưng cũng phải quan tâm tới cả doanh nghiệp lớn để tiếp cận thị trường thế giới. Năm 2018-2019 có những tín hiệu rất cơ bản là có nhiều tập đoàn giàu nghị lực và khát vọng, tiêu biểu như Vingroup, khi đại hội cổ đông mới đây đã đặt mục tiêu doanh thu đạt 140.000 tỉ đồng cho năm 2019 - rất lớn, hay trước đó Vingroup công bố đến 2028 trở thành một trong 500 tập đoàn công nghệ dịch vụ hàng đầu thế giới, rồi thành lập các viện trí tuệ nhân tạo (AI), các trung tâm công nghệ như Silicon Valley…

Rồi nếu bạn vào Đà Nẵng sẽ thấy hai doanh nghiệp làm cho du lịch Đà Nẵng nổi lên là Sungroup và Vingroup (Nam Hội An).

Tôi làm về doanh nghiệp nước ngoài, nhưng giờ thấy nhà nước cần đặc biệt coi trọng doanh nghiệp trong nước vì tiềm năng quá lớn. Ví dụ nữa như Hà Nội có công bố ba doanh nghiệp làm 147 cây số đường cao tốc metro của Hà Nội là T&T, Sungroup và Vingroup, và một số trục đường đã hoàn thành, được các doanh nghiệp làm rất tốt, rất nhanh, hơn nhiều mấy doanh nghiệp nước ngoài. Như vậy rõ ràng là chúng ta có cơ sở để khát vọng.

Hay như ông Nguyễn Mạnh Hùng (Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông - PV) nói chúng ta sống bằng không khí thì doanh nghiệp công nghệ sống bằng thông tin, qua đó cũng được lãnh đạo Chính phủ nêu hai ý tưởng và chủ trương rất hay là "Make in Vietnam" - tức là thiết kế, tạo mẫu, sản xuất tại Việt Nam, tiêu thụ tại Việt Nam. Và để làm được việc đấy thì cần có 100.000 doanh nghiệp công nghệ. Đấy niềm tự hào Việt Nam. Tại sao không hi vọng? Ngon ăn hơn nhiều. Giờ lại cứ loay hoay lo casino.

Nói vậy chứ các doanh nghiệp khi làm casino chắc họ cũng tính toán thận trọng lắm, hơn nữa casino cũng là một sản phẩm quan trọng của du lịch, để tạo sức hút khách du lịch trong và ngoài nước, thưa ông?

Không bao giờ nên gắn du lịch với casino.

Casino là ông lắm tiền ông đi đánh bạc. Còn du lịch hiện nay, tôi rất quan tâm đến thay đổi du lịch của thế giới và Việt Nam phải thay đổi theo. Đó không chỉ còn du lịch tâm linh, du lịch nghỉ dưỡng hay du lịch hội họp, văn hóa riêng, mà làm du lịch tổng thể đa mục tiêu và người ta phải đến nơi nào đó vừa nghỉ dưỡng, vừa chữa bệnh, vừa mua sắm, vừa giải trí… Cái đó một số nơi đang làm rất hiệu quả.

Tức là bây giờ du lịch hoàn toàn phải thay đổi về tập quán của người tiêu dùng, của thế giới, nếu anh không thay đổi thì khó mà phát triển mạnh mẽ được.